Angina ni nini?
Angina ni maumivu, hisia ya usumbufu, au shinikizo kwenye kifua chako linalotokea wakati moyo wako haupati oksijeni ya kutosha. Ukosefu wa oksijeni husababishwa na ateri za moyo kubanwa au kuzibika (ugonjwa wa ateri za moyo). Angina mara nyingi huwa ni ishara ya tahadhari ya shambulio la moyo.
Nenda kwenye hospitali mara moja ikiwa una maumivu, shinikizo, au hisia ya kuchomeka kwenye kifua, mgongo, mabega, taya, au mikono yako
Angina hutokea wakati unatumia nguvu na kupungua unapopumzika
Madaktari kwa kawaida hufanya ECG/EKG (elektrokadiografia) na kipimo cha mfadhaiko au uchunguzi wa mishipa ya moyo kwa kutumia katheta
Matibabu huhusisha dawa au wakati mwingine utaratibu kama vile upasuaji wa kufungua mishipa au upasuaji wa kukwepa
Supplying the Heart With Blood
Like any other tissue in the body, the muscle of the heart must receive oxygen-rich blood and have waste products removed by the blood. The right coronary artery and the left coronary artery, which branch off the aorta just after it leaves the heart, deliver oxygen-rich blood to the heart muscle. The right coronary artery branches into the marginal artery and the posterior interventricular artery, located on the back surface of the heart. The left coronary artery (typically called the left main coronary artery) branches into the circumflex and the left anterior descending artery. The cardiac veins collect blood containing waste products from the heart muscle and empty it into a large vein on the back surface of the heart called the coronary sinus, which returns the blood to the right atrium. |
Je, nini husababisha angina?
Kisababishi cha angina kilichozoeleka sana ni wembamba wa ateri zinazobeba damu kwenda kwenye moyo wako (ateri za moyo) Hali hiyo ya wembamba mara nyingi husababishwa na atherosklerosisi, ambao mara nyingi huitwa kugandamana kwa ateri Utando wa mafuta hurundika na kuziba ateri zako taratibu na kupunguza au kuzuia kabisa mtiririko wa damu. Musuli wa moyo wako usipopata damu ya kutosha, hali hiyo husababisha maumivu.
Angina inaweza pia kusababishwa na mkazo wa ateri ya moyo, ubanaji wa ghafla wa ateri. Dawa fulani haramu kama vile kokeni zinaweza kusababisha mkazo.
Anemia sugu (kiwango cha chini cha damu) huongeza hatari ya kupata angina. Ukiwa na anemia, unakuwa na seli zilizopungua za kubeba oksijeni.
Kwa watu walio na ugonjwa wa usanisi wa mishipa ya damu, mafuta (atheroma au mrundiko wa tando za mafuta) hupachika kwenye kuta za mishipa ya mikubwa na ya wastani, na kusababisha kuzuia mtiririko wa damu.
Picha hii inaonyesha utando kwenye mshipa wa damu (atheroma; angalia mshale) unaoonekana kwenye ateri.
MAKTABA YA PICHA YA BSIP VEM/SAYANSI
Kwa watu walio na ugonjwa wa usanisi wa mishipa ya damu, mafuta (atheroma au mrundiko wa tando za mafuta) hupachika kwenye kuta za mishipa ya mikubwa na ya wastani, na kusababisha kuzuia mtiririko wa damu.
Picha hii inaonyesha utando kwenye mshipa wa damu (atheroma; angalia mshale) unaoonekana kwenye ateri.
MAKTABA YA PICHA YA BSIP VEM/SAYANSI
Je, ni zipi dalili za angina?
Huenda ukahisi:
Kuhisi hali isiyo nzuri, shinikizo, au maumivu kwenye sehemu ya katikati ya kifua
Maumivu hayo yanaweza kusambaa kwenye bega, mkono, au kwenye koo, taya au meno yako
Angina kawaida huja unapofanya mazoezi mazito, kwa mfano, kwa kupanda ngazi au kupanda kilima. Hupotea baada ya dakika chache ukipumzika. Kawaida, unapata angina kila wakati unapofanya kiasi kile kile cha juhudi. Kwa mfano, unaweza kupata angina kila mara unapopanda kilima fulani. Kadiri ateri zako za moyo zinavyokuwa nyembamba, utapata angina bila hata kutumia nguvu nyingi. Kwa mfano, ikiwa ulipata angina yako ya kwanza kwa kupanda makundi 2 ya ngazi, baadaye unaweza kuipata kwa kupanda kundi 1 tu la ngazi.
Angina ambayo huja bila kutumia nguvu yoyote au inayozidi kwa haraka sana ni:
Angina isiyo thabiti ni tahadhari kwamba huenda unakaribia kupata mshtuko wa moyo.
Je, madaktari wanawezaje kujua kama nini angina?
Ikiwa una dalili zinazoashiria angina, madaktari watafanya vipimo, kama vile:
Kipimo cha shinikizo—kipimo cha kubaini ikiwa moyo wako unapata damu ya kutosha unapofanya kazi nzito (ukihitaji kusukuma damu upesi), kama vile unapofanya mazoezi
ECG/EKG—kipimo kinachopima shughuli za umeme za moyo wako, ambazo zinaweza kuwa si za kawaida ukiwa na ugonjwa wa ateri za moyo
Uchanganuzi wa CT (tomografia ya kompyuta)—kipimo cha picha cha kuchunguza kugandamana kwa ateri za moyo
Ikiwa angina yako imekithiri au inazidi, madaktari wanaweza kufanya:
Uchunguzi wa mishipa ya moyo kwa kutumia katheta—kipimo cha kuchunguza ndani kinachowaruhusu madaktari kuona ikiwa ateri zako za moyo zimezibwa na mahali zilipozibwa
Katika uchunguzi wa mishipa ya moyo kwa kutumia katheta, madaktari huweka katheta ndefu nyembamba (tyubu ndogo inayopindika) kwenye ateri ya mkono au mguu wako, kuelekea kwenye moyo wako na ndani ya kila ateri yako ya moyo kisha wanadunga dutu ya kutofautisha inayoonekana kwenye eksirei.
Je, madaktari hutibu vipi ugonjwa wa angina?
Madaktari watakupatia matibabu ya:
Wakati unapopata angina
Kuzuia angina
Tatizo linalosababisha angina
Ukipata angina, madaktari watakuelekeza umeze:
Tembe za nitroglycerin tablets au unyunyizie chini ya ulimi wako
Nitroglycerin inapaswa kufanya kazi kwa dakika chache.
Ili kuzuia angina, madaktari wanaweza kukupatia:
Tembe za nitroglycerin au viraka vya ngozi vinavyofanya kazi kwa muda mrefu
Dawa za kuzuia moyo wako usifanye kazi kwa bidii sana
Ili kutibu tatizo linalosababisha angina yako, kwa kawaida madaktari hukupatia:
Dawa za kupunguza kolesteroli yako
Dawa za kupunguza shinikizo la damu
Wakati mwingine utaratibu wa kufungua ateri iliyozibwa
Daktari pia atakuruhusu ubadili tabia zozote zinazoumiza moyo wako, kama vile kuvuta sigara, kutofanya mazoezi, na kutokula lishe bora.
Kulingana na kiasi cha kugandamana kwa ateri zako za moyo, huenda daktari akafanya upasuaji kukwamua ateri yako. Wanaweza kufanya upasuaji wa kufungua mshipa au kuunda mkondo mpya wa damu (pia inajulikana kama kupandikizwa kwa ateri ya moyo au kupachikwa kwa ateri ya moyo).
Wakati wa upasuaji wa kufungua mshipa:
Daktari hutia mrija mwembamba, unaoweza kupinda (katheta) kwenye mshipa wa sehemu ya juu ya mguu wako (kinena) au kwenye kifundo cha mkono
Katheta inasukumwa ndani kwenye ateri hadi kwenye moyo wako kisha kwenye moja ya ateri za moyo
Puto ndogo kwenye ncha ya katheta inatiwa hewa
Puto husukuma na kuzibua mshipa
Kisha daktari anatia mrija wenye wavu (kipanuzi) mwisho wa katheta na kuisogeza sehemu iliyozibwa.
Mrija wenye wavu husaidia kupanua sehemu iliyozibwa
Wakati wa upasuaji wa kupandikiza mshipa:
Daktari huchukua kipande cha ateri au mshipa usio na tatizo kutoka sehemu nyingine ya mwili wako
Anapandikiza ncha moja ya kipande hicho cha ateri au mshipa kwenye aota yako (mshipa mkuu unaobeba damu kutoka kwenye moyo hadi sehemu nyingine zote za mwili)
Anapachika upande wa pili wa ateri yako iliyoziba bila kupitia sehemu hiyo
Kisha damu yako inatiririka kupitia mkondo huu mpya, bila kizuizi
Katika kupandikiza mshipa wa moyo (CABG), daktari huchukua ateri au mshipa kutoka sehemu nyingine ya mwili ili kuunganisha aota (mshipa mkuu unaobeba damu kutoka kwenye moyo hadi sehemu nyingine zote za mwili) na ateri ya moyo bila kupitia sehemu iliyozibika. Hivyo mtiririko wa damu hufuata mkondo tofauti, bila kupitia (kuruka) sehemu inayobanwa au iliyozibwa.
Katika kupandikiza mshipa wa moyo (CABG), daktari huchukua ateri au mshipa kutoka sehemu nyingine ya mwili ili kuunganisha aota (mshipa mkuu unaobeba damu kutoka kwenye moyo hadi sehemu nyingine zote za mwili) na ateri ya moyo bila kupitia sehemu iliyozibika. Hivyo mtiririko wa damu hufuata mkondo tofauti, bila kupitia (kuruka) sehemu inayobanwa au iliyozibwa.
