Angina isiyo thabiti ni nini?
Angina ni maumivu, hisia ya usumbufu, au shinikizo kwenye kifua chako linalotokea wakati moyo wako haupati oksijeni ya kutosha. Ukosefu wa oksijeni husababishwa na ateri za moyo kubanwa au kuzibika (ugonjwa wa ateri za moyo). Angina kawaida huja unapofanya mazoezi mazito, kwa mfano, kwa kupanda ngazi au kupanda kilima. Hupotea baada ya dakika chache ukipumzika. Kawaida, unapata angina kila wakati unapofanya kiasi kile kile cha juhudi.
Angina isiyo thabiti ni wakati angina yako inatokea:
Bila wewe kutumia nguvu sana
Wakati hautumii nguvu kamwe
Kwenye angina isiyo thabiti:
Unapata maumivu au shinikizo kifuani
Madaktari hufanya vipimo vya damu na ECG/EKG (elektrokadiografia)
Daktari atakupa dawa na kukutibu ili kujaribu kuelekeza damu zaidi kwenye sehemu ya moyo wako iliyoathirika
Je, nini husababisha angina isiyo thabiti?
Moyo ni msuli unaosukuma damu. Kama ilivyo kwa misuli yote, moyo unahitaji damu ya kutosha ili kufanya kazi. Damu inayosukumwa moyoni haifikii msuli wa moyo. Badala yake, msuli wa moyo hulishwa na ateri zake zenyewe. Ateri hizi zinaitwa ateri za moyo.
Angina isiyo thabiti hutokea pale ambapo mojawapo ya ateri zako za moyo imezibwa kwa muda na damu iliyoganda.
Damu hiyo ikiacha kuganda, dalili zako hutoweka. Damu iliyoganda isipotoweka haraka, utapata shambulio la moyo. Wakati wa shambulio la moyo, musuli wa moyo ulioathiriwa hufa kwa sababu haupati damu ya kutosha. Katika angina isiyo thabiti, musuli ulioathiriwa haufi. Hata hivyo, angina isiyo thabiti ni ishara ya tahadhari ya shambulio la moyo.
Kwa kawaida, damu huganda kwenye ateri za moyo ukiwa na tatizo la atherosklerosisi:
Usanisi wa mishipa ya damu unajulikana kama kugandamana kwa ateri
Usanisi wa miship ya damu ni pale kolesteroli na utando wa mafuta mengine unarundika polepole kwenye ateri zako
Mrundiko huu unaitwa atheroma au utando
Utando unaweza kupasuka ghafla, na kusababisha donge la damu ambalo linaziba ateri
Kwenye angina isiyo thabiti, midundo ya moyo wako inaweza pia kuathiriwa, na kuufanya upige kwa haraka sana au polepole sana. Kwa nadra, moyo wako huacha kupiga kabisa (mshtuko wa moyo) na unafariki.
Je, dalili za angina isiyo thabiti ni zipi?
Dalili za angina isiyo thabiti ni sawa na za angina, lakini maumivu huwa mengi zaidi, yanadumu kwa muda mrefu, na hayapungui unapopumzika.
Huenda ukahisi maumivu katikati ya kifua
Maumivu yanaweza kusambaa mgongoni, kwenye taya, au mkono wa kushoto
Japo ni nadra, wakati mwinigne maumivu husambaa kwenye mkono wa kulia
Maumivu yanaweza kutokea kwenye sehemu moja au zaidi kati ya hizi na wala si kwenye kifua chako
Huenda ukahisi woga au kutokwa jasho
Midomo, mikono, au miguu yako huenda ikabadilika na kuwa bluu kidogo
Je, madaktari wanawezaje kujua ikiwa nina angina isiyo thabiti?
Madaktari huhusisha utambuzi wa ugonjwa na dalili zako na kufanya vipimo, kama vile:
ECG/EKG—kipimo cha kuchunguza jins moyo wako unavyofanya kazi
Kufanya vipimo vya damu kuchunguza elementi fulani zinazoonyesha matatizo ya moyo
Je, madaktari hutibu vipi tatizo la angina isiyo thabiti?
Utalazwa hospitalini. Madaktari watafanya:
Kudhibiti mapigo ya moyo wako na shinikizo la damu
Kukupatia nitrogliserini ya kuweka chini ya ulimi wako na kwa njia ya mshipa ili kupunguza maumivu ya kifua
Kukupa dawa za kuzuia damu kuganda
Kukupa dawa za kufanya moyo upige kawaida
Wakati mwingine kufanya upasuaji (wa kufungua mshipa) ili kufungua ateri iliyozibwa
Wakati wa upasuaji wa kufungua mshipa:
Daktari hutia mrija mwembamba, unaoweza kupinda (katheta) kwenye mshipa wa sehemu ya juu ya mguu wako (kinena) au kwenye kifundo cha mkono
Katheta inasukumwa ndani kwenye ateri hadi kwenye moyo wako kisha kwenye moja ya ateri za moyo
Puto ndogo kwenye ncha ya katheta inatiwa hewa
Puto husukuma na kuzibua mshipa
Kisha daktari anatia mrija wenye wavu (kipanuzi) mwisho wa katheta na kuisogeza sehemu iliyozibwa.
Mrija wenye wavu husaidia kupanua sehemu iliyozibwa
Wakati mwingine madaktari hawawezi kufanya upasuaji wa kufungua mshipa. Wanaweza kupendekeza upasuaji wa kufungua mshipa (ambao pia unaitwa upandikizaji wa kukwepa wa ateri ya moyo au upasuaji wa kukwepa wa ateri ya moyo).
Wakati wa upasuaji wa kupandikiza mshipa:
Daktari huchukua kipande cha ateri au mshipa usio na tatizo kutoka sehemu nyingine ya mwili wako
Anapandikiza ncha moja ya kipande hicho cha ateri au mshipa kwenye aota yako (mshipa mkuu unaobeba damu kutoka kwenye moyo hadi sehemu nyingine zote za mwili)
Anapachika upande wa pili wa ateri yako iliyoziba bila kupitia sehemu hiyo
Kisha damu yako inatiririka kupitia mkondo huu mpya, bila kizuizi
Kutibu kisababishi cha angina yako isiyo thabiti
Ili kutibu tatizo lililosababisha angina yako isiyo thabiti, madaktari watakupatia:
Dawa za kupunguza kolesteroli yako
Dawa za kupunguza shinikizo la damu
Watakuelekeza pia ubadili tabia zozote zinazoumiza moyo wako, kama vile kuvuta sigara, kutofanya mazoezi, na kutokula lishe bora.
Ninawezaje kuzuia angina isiyo thabiti?
Epuka tabia zinazoweza kuudhuru moyo wako
Kula vyakula bora kwa afya, kama vile matunda na mboga na vyakula vingine vyenye nyuzinyuzi kwa wingi
Kula mafuta kidogo kutoka kwenye nyama, maziwa, na vyakula vilivyotengenezwa viwandani (kama vile piza iliyogandishwa au chakula kinachopashwa moto kwa maikrowevu)—zungumza na daktari wako kuhusu kiasi na aina za mafuta unazopaswa kula
Kupunguza uzani ikiwa unahitaji
Kufanya mazoezi kwa kutumia uzani au kutembea
Kuacha kuvuta sigara au kutumia dawa haramu—inaweza kuwa vigumu kuacha kutumia dawa hizi, kwa hivyo zungumza na daktari au mshauri wako wa kisaikolojia kuhusu jinsi ya kupata usaidizi
Kumeza dawa zako inavyofaa
Kumbuka kutumia dawa zozote ulizoagizwa na daktari wako, kama vile dawa za kolesteroli ya juu, shinikizo la juu la damu, au ugonjwa wa kisukari
Ikiwa umewahi kupata shambulio la moyo, mwulize daktari wako kuhusu kutumia kipimo kidogo cha aspirini kila siku ili kusaidia kuzuia shambulio la pili la moyo.