Tổng quát về Viêm màng bồ đào

Nguyên nhân viêm màng bồ đào trước bao gồm

• Vô căn hoặc sau phẫu thuật (nguyên nhân phổ biến nhất)

• Chấn thương

• Các bệnh viêm khớp liên quan đến cột sống

• Bệnh viêm khớp tự phát thiếu niên

• Nhiễm trùng Herpesvirus (vi rút herpes simplex [HSV], vi rút Varicella zoster [VZV], và vi rút cytomegalovirus [CMV])

• Viêm thận mô kẽ ống thận và viêm màng bồ đào (TINU)

Nguyên nhân viêm màng bồ đào trung gian bao gồm

• Vô căn (phổ biến nhất)

• Đa xơ cứng

• Sarcoidosis

• Bệnh lao (TB)

• Bệnh giang mai

• Bệnh Lyme (ở các vùng lưu hành)

Nguyên nhân viêm màng bồ đào sau (viêm võng mạc) bao gồm

• Vô căn (phổ biến nhất)

• Toxoplasmosis

• Viêm phổi ở bệnh nhân suy giảm miễn dịch

• HSV/VZV

• Sarcoidosis

• Bệnh giang mai

• Lao

Nguyên nhân viêm màng bồ đào toàn bộ bao gồm

• Vô căn (phổ biến nhất)

• Sarcoidosis

• Lao

• Hội chứng Vogt-Koynagi-Harada (VKH)

• Bệnh giang mai

Không thường xuyên, các thuốc có tác dụng toàn thân gây ra viêm màng bồ đào (thường là vùng trước). Ví dụ: sulfonamid, bisphosphonat (thuốc ức chế hủy xương), rifabutin, cidofovir, thuốc chống yếu tố tăng trưởng nội mô mạch máu (kháng VEGF) và các thuốc hóa trị liệu, bao gồm thuốc ức chế điểm kiểm soát và thuốc ức chế BRAF/MEK protein kinase.

Triệu chứng cơ năng và thực thể có thể kín đáo và khác nhau tùy thuộc vào vị trí và mức độ nặng của viêm.

Viêm màng bồ đào trước có xu hướng có biểu hiện triệu chứng rõ nhất (đặc biệt ở giai đoạn cấp tính), thường biểu hiện bằng

• Đau (đau mắt)

• Đỏ mắt

• Sợ ánh sáng

• Giảm thị lực (ở nhiều mức độ)

Viêm màng bồ đào trước mạn tính có thể có các triệu chứng ít nghiêm trọng hơn như kích ứng hoặc giảm thị lực hoặc có thể không có triệu chứng.

Triệu chứng thực thể bao gồm cương tụ kết mạc tiếp xúc với giác mạc. Khám sinh hiển vi phát hiện tủa keratic (các tế bào bạch cầu vón cục trên bề mặt trong giác mạc), tyndall tiền phòng và dính mống mắt sau. Với viêm màng bồ đào nặng, bạch cầu có thể lắng đọng thành mủ tiền phòng.

Viêm màng bồ đào (Trước)

Hình ảnh

Hình ảnh do bác sĩ Sunir Garg cung cấp.

Viêm màng bồ đào trung gian thường không đau và biểu hiện với

• Vẩn đục dịch kính

• Giảm thị lực

Dấu hiệu chính là tyndall buồng dịch kính. Sự kết tụ và ngưng tụ của các tế bào viêm nhiễm thường xảy ra, xuất hiện như những "quả cầu tuyết". Thị lực có thể bị giảm do dấu hiệu ruồi bay hoặc phù hoàng điểm nổi hoặc phù hoàng điểm, do rò rỉ chất lỏng từ các mạch máu ở điểm vàng. Các tế bào thủy tinh hợp nhất và cô đặc và các quả cầu tuyết trên phần phẳng (một phần của thể mi kéo dài về phía sau vượt ra ngoài điểm nối của mống mắt và củng mạc) có thể gây ra hiện tượng "bờ tuyết" cổ điển, có thể liên quan đến quá trình tân mạch ở ngoại vi võng mạc (1).

Viêm màng bồ đào (trung gian)

Hình ảnh

© Springer Science+Business Media

Viêm màng bồ đào sau có thể gây ra các triệu chứng khác nhau nhưng phổ biến nhất là vẩn đục dịch kính và thị lực giảm như trong viêm màng bồ đào trung gian. Dấu hiệu bao gồm

• Tyndall buồng dịch kính

• Tổn thương trắng hoặc vàng trắng ở võng mạc (viêm võng mạc), viêm hắc mạc hoặc cả hai

• Viêm mạch máu võng mạc (với hiện tượng trắng hoặc xóa các mạch máu)

• Phù đĩa thị

Viêm màng bồ đào lan tỏa có thể biểu hiện bất cứ triệu chứng cơ năng và thực thể nào của các hình thái phía trước.

• Khám sinh hiển vi

• Soi đáy mắt khi đồng tử giãn

Viêm màng bồ đào nên được nghi ngờ ở bất kỳ bệnh nhân nào đau mắt, đỏ mắt, sợ ánh sáng, mới khởi phát hoặc thay đổi dấu hiệu ruồi bay, hoặc giảm thị lực. Bệnh nhân bị viêm màng bồ đào trước một bên mắt có đau ở mắt bị tổn thương nếu ánh sáng rọi vào mắt không bị tổn thương (sợ ánh sáng thực sự), dấu hiệu không thường gặp ở viêm kết mạc.

Chẩn đoán viêm màng bồ đào trước dựa vào tyndall tiền phòng. Tyndall tiền phòng được phát hiện qua khám sinh hiển vi và rõ nhất khi cắt khe với ánh sáng cường độ mạnh trong phòng tối. Các triệu chứng của viêm màng bồ đào trung gian và sau được quan sát dễ dàng nhất sau khi giãn đồng tử). Soi đáy mắt gián tiếp (thường được thực hiện bởi bác sĩ nhãn khoa) nhạy hơn so với soi mắt trực tiếp. (LƯU Ý: Nếu nghi ngờ bị viêm màng bồ đào, bệnh nhân nên được chuyển chuyên khoa để được khám mắt toàn diện.)

Nhiều bệnh lý gây viêm bên trong nhãn cầu có thể bị nhầm với viêm màng bồ đào nên được xem xét trong các bệnh cảnh lâm sàng thích hợp. Các bệnh lý như vậy bao gồm viêm kết mạc nặng (ví dụ, viêm kết giác mạc dịch), viêm giác mạc nặng (ví dụ viêm kết giác mạc do herpes, viêm giác mạc loét rìa), và viêm củng mạc nặng.

Glôcôm góc đóng cấp tính có thể gây đỏ và đau mắt dữ dội tương tự như viêm màng bồ đào, đó là lý do tại sao kiểm tra nhãn áp trong mỗi lần khám lại quan trọng. Viêm màng bồ đào thường (nhưng không phải luôn) liên quan đến hạ nhãn áp, trong khi glôcôm góc đóng cấp tính thường có nhãn áp cao. Có thể phân biệt viêm màng bồ đào với glôcôm góc đóng cấp tính nhờ giác mạc trong và tiền phòng sâu.

Những bệnh giả dạng khác bao gồm ung thư nội nhãn ở người trẻ (điển hình là u nguyên bào võng mạc và bệnh bạch cầu) và ở người cao tuổi (u lympho nội nhãn). Ít gặp hơn, viêm võng mạc sắc tố có thể xuất hiện với viêm nhẹ, nhầm với viêm màng bồ đào.

• Corticosteroid (thường dùng tại chỗ) và đôi khi là các thuốc ức chế miễn dịch khác

• Thuốc gây liệt cơ thể mi - giãn đồng tử

• Đôi khi dùng thuốc kháng khuẩn

• Đôi khi cần điều trị phẫu thuật

Điều trị tình trạng viêm đang hoạt động thường bao gồm dùng corticosteroid tại chỗ (ví dụ: prednisolone axetat 1%, thường xuyên nhỏ một giọt mỗi giờ một lần khi thức đối với tình trạng viêm nặng) hoặc bằng cách tiêm quanh mắt hoặc nội nhãn cùng với thuốc gây liệt mi mắt (ví dụ: homatropine 2% hoặc 5% dạng giọt hoặc cyclopentolate 0,5% hoặc 1,0% dạng giọt, cho dùng thuốc 2 lần đến 4 lần/ngày tùy theo mức độ nặng). Cấy ghép corticosteroid có thể điều trị cả viêm đang hoạt động trong mắt cũng như phù hoàng điểm màng bồ đào. Tình trạng này không liên quan đến các triệu chứng toàn thân, nhưng có thể làm tăng tốc độ hình thành đục thủy tinh thể cũng như gây tăng nhãn áp (1). Kháng sinh được sử dụng để điều trị viêm màng bồ đào nhiễm trùng.

Các trường hợp đặc biệt nặng hoặc mạn tính có thể cần dùng corticosteroid đường toàn thân hoặc thuốc ức chế miễn dịch đường toàn thân không corticosteroid. Ví dụ,

• Prednisone 1 mg/kg uống một lần/ngày

• Thuốc ức chế miễn dịch đường toàn thân không corticosteroid (ví dụ: methotrexate 15 mg đến 25 mg uống một lần/tuần; mycophenolate mofetil 500 mg hai lần mỗi ngày trong 2 tuần, sau đó dùng liều duy trì từ 1 g đến 1,5 g uống hai lần mỗi ngày nếu dung nạp được; adalimumab, liều ban đầu là 80 mg, tiếp theo là 40 mg tiêm dưới da 1 tuần đến 2 tuần một lần)

• Infliximab 5 đến 10 mg/kg đường tĩnh mạch, 4 tuần một lần

Điều trị bổ sung cho các trường hợp nặng hoặc mạn tính có thể cần đến liệu pháp quang trị liệu bằng laser, liệu pháp áp lạnh áp dụng xuyên qua củng mạc đến ngoại vi võng mạc hoặc phẫu thuật cắt bỏ thủy tinh thể (cắt bỏ thủy tinh thể) (2–4).