Bệnh do Anisakis

(Bệnh giun cá trích; Bệnh giun cá tuyết; Bệnh giun hải cẩu)

TheoChelsea Marie, PhD, University of Virginia;

William A. Petri, Jr, MD, PhD, University of Virginia School of Medicine

Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 1 2025

Bệnh do Anisakis là bệnh nhiễm trùng do ấu trùng giun tròn thuộc nhóm Anisakis simplex và các loài anisakid khác, nhóm Pseudoterranova decipiens và nhóm Contracecum osculatum. Nhiễm trùng xảy ra do ăn cá hoặc mực nước mặn sống hoặc nấu chưa chín; ấu trùng đào sâu vào niêm mạc đường tiêu hóa (GI), gây đau bụng và đôi khi nôn ói. Nội soi được sử dụng để chẩn đoán (quan sát ấu trùng hoặc sinh thiết) và điều trị (loại bỏ ấu trùng).

Triệu chứng và Dấu hiệu|
Chẩn đoán|
Điều trị|
Phòng ngừa|
Những điểm chính|

Nguồn chủ đề

Vòng đời của Anisakis

Anisakis là một loại ký sinh trùng cư trú trong đường tiêu hóa (GI) của động vật có vú ở biển. Trứng thải ra nở thành ấu trùng bơi tự do, được cá và mực (vật chủ trung gian) ăn vào. Nhiễm trùng ở người xảy ra khi ăn thực phẩm sống hoặc nấu chưa chín có chứa vật chủ trung gian (ví dụ: sashimi, ceviche hoặc hải sản ngâm/ướp) và ấu trùng đào hang vào dạ dày và ruột non. Hải sản sống được đông lạnh bằng các quy trình thích hợp (ví dụ: sushi thương mại ở Hoa Kỳ) có khả năng tiêu diệt ấu trùng anisakis thì an toàn cho con người tiêu thụ.

Nhiễm bệnh do Anisakis xảy ra trên toàn cầu. Nhật Bản, Tây Ban Nha, Hàn Quốc, Ý và Hoa Kỳ có tỷ lệ ca bệnh được báo cáo cao nhất (1).

Vòng đời của Anisakis

Hình ảnh

Hình ảnh từ Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh, Y tế Toàn cầu, Phòng Các bệnh Ký sinh trùng và Sốt rét.

(Xem thêm Tiếp cận bệnh kí sinh trùng.)

Tài liệu tham khảo

1. Shamsi S, Barton DP. A critical review of anisakidosis cases occurring globally. Parasitol Res. 2023;122(8):1733-1745. doi:10.1007/s00436-023-07881-9

Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh do Anisakis

Các triệu chứng của bệnh do anisakis ở dạ dày thường bao gồm đau bụng, buồn nôn, và nôn ói trong vòng vài giờ sau khi ăn ấu trùng. Thỉnh thoảng, ấu trùng được đẩy vào miệng thông qua ho.

Tình trạng thương tổn ở ruột non ít phổ biến hơn và có thể dẫn đến khối viêm và các triệu chứng bán cấp giống bệnh Crohn hoặc viêm ruột thừa phát triển sau 1 tuần đến 2 tuần.

Nhiễm trùng lạc chỗ bên ngoài lòng ống tiêu hóa có thể hiếm khi xảy ra.

Bệnh do Anisakis thường tự khỏi sau vài tuần vì ấu trùng không thể sống sót trong thời gian dài ở vật chủ là người; hiếm khi bệnh có thể kéo dài trong nhiều tháng.

Chẩn đoán bệnh do Anisakis

Nội soi đường tiêu hóa trên
Kiểm tra mô bệnh học của sinh thiết bằng nội soi hoặc bằng phẫu thuật

Bệnh do Anisakis có thể được chẩn đoán bằng cách quan sát ấu trùng bằng nội soi đường tiêu hóa trên. Chẩn đoán cũng có thể được thực hiện bằng cách kiểm tra mô bệnh học bằng nội soi hoặc sinh thiết phẫu thuật. Đôi khi, bệnh nhân sẽ tống ấu trùng ra ngoài bằng cách ho và mang đi xét nghiệm.

Thử nghiệm huyết thanh học có sẵn ở một số quốc gia.

Xét nghiệm phân không có ích.

Điều trị bệnh do Anisakis

Loại bỏ ấu trùng bằng nội soi
Có thể là albendazole

Loại bỏ ấu trùng bằng nội soi là cách chữa bệnh.

Điều trị bệnh do anisakis giả định bằng albendazole 400 mg uống hai lần mỗi ngày trong 6 ngày đến 21 ngày có thể có hiệu quả, nhưng dữ liệu còn hạn chế (1, 2).

Tài liệu tham khảo về điều trị

1. Pacios E, Arias-Diaz J, Zuloaga J, Gonzalez-Armengol J, Villarroel P, Balibrea JL. Albendazole for the treatment of anisakiasis ileus. Clin Infect Dis. 2005;41(12):1825-1826. doi:10.1086/498309
2. Moore DA, Girdwood RW, Chiodini PL. Treatment of anisakiasis with albendazole. Lancet. 2002;360(9326):54. doi:10.1016/s0140-6736(02)09333-9

Phòng ngừa bệnh do Anisakis

Cần có quy trình đông lạnh thích hợp để tiêu diệt ấu trùng anisakis trong hải sản sống hoặc nấu chưa chín (ví dụ: sushi).

Ấu trùng Anisakis bị tiêu diệt trong hải sản ở bằng cách

Nấu chín đến > 63°C (> 145°F)
Làm lạnh ở ─20°C (─4°F) hoặc thấp hơn trong 7 ngày
Ướp lạnh ở nhiệt độ –35°C (–31°F) hoặc ở dưới cho đến khi rắn, sau đó bảo quản ở nhiệt độ đó trong ≥ 15 giờ, hoặc ở nhiệt độ ─20°C (─4°F) trong 24 giờ

Ngâm chua, ướp muối và hun khói không thể tiêu diệt được ấu trùng anisakis.

Những điểm chính

Con người mắc bệnh do Anisakis khi ăn vật chủ trung gian (cá hoặc mực) sống hoặc nấu chưa chín; do đó, bệnh do anisakis phổ biến ở những khu vực thường xuyên ăn hải sản sống.
Bệnh do anisakis ở dạ dày thường gây đau bụng, buồn nôn và nôn trong vòng vài giờ sau khi ăn phải ấu trùng; khối viêm có thể hình thành ở ruột non và các triệu chứng có thể giống với bệnh Crohn hoặc viêm ruột thừa.
Bệnh do Anisakis thường tự khỏi sau vài tuần.
Nội soi đường tiêu hóa trên để chẩn đoán bệnh do anisakis bằng cách quan sát ấu trùng hoặc kiểm tra mô bệnh học của mô sinh thiết.
Loại bỏ ấu trùng bằng nội soi là cách chữa bệnh.
Quy trình đông lạnh thích hợp giúp ngăn ngừa bệnh do anisakis trong sushi.