Chẩn đoán hình ảnh lồng ngực

Chụp X-quang ngực trơn cung cấp hình ảnh của các cấu trúc trong và xung quanh lồng ngực và hữu ích nhất để xác định các bất thường ở tim, nhu mô phổi, màng phổi, thành ngực, cơ hoành, trung thất và hilum. Chúng thường là xét nghiệm ban đầu được thực hiện để đánh giá phổi.

X-quang ngực tiêu chuẩn được lấy từ mặt sau ra phía trước (hình ảnh trước - sau) để giảm thiểu tán xạ tia X có thể làm tăng kích thước tim và từ phía bên ngực (nhìn bên).

Có thể chụp các phim nghiêng hoặc xiên để đánh giá các nốt ở phổi hoặc để làm rõ các bất thường có thể do các cấu trúc chồng lên nhau, mặc dù chụp CT ngực cung cấp nhiều thông tin hơn và phần lớn đã thay thế các phim chụp này.

Các phim chụp tư thế nằm nghiêng có thể được sử dụng để phân biệt dòng chảy tự do với tràn dịch màng phổi cục bộ, nhưng chụp CT ngực hoặc siêu âm ngực có thể cung cấp thêm thông tin.

Phim chụp cuối thì thở ra có thể được sử dụng để phát hiện tràn khí màng phổi nhỏ.

X-quang phổi tại giường (thường tư thế trước - sau) thường không tối ưu và chỉ nên sử dụng khi bệnh nhân quá yếu, không thể di chuyển tới khoa chẩn đoán hình ảnh.

Chụp X-quang ngực tầm soát thường được thực hiện nhưng hầu như không bao giờ được chỉ định; một ngoại lệ là ở những bệnh nhân không có triệu chứng với kết quả xét nghiệm da tuberculin dương tính, trong đó chỉ chụp X-quang ngực thẳng không chụp phim nghiêng để đưa ra quyết định liên quan đến các nghiên cứu chẩn đoán bổ sung và/hoặc điều trị bệnh lao phổi.

Soi ngực dưới màn tăng sáng là việc sử dụng chùm tia X chiếu liên tục để hình ảnh hóa sự chuyển động của các cơ quan trong ngực. Nó rất hữu ích để khảo sát tình trạng liệt cơ hoành một bên. Trong khi thực hiện nghiệm pháp sniff, bệnh nhân được hướng dẫn để hít vào gắng sức bằng mũi, nửa cơ hoành bị liệt sẽ di chuyển lên cao trong khi bên không liệt di chuyển ngược lại.

Một số thủ thuật phụ trợ như là nội soi phế quản có thể được thực hiện với sự hướng dẫn của soi huỳnh quang.

Chụp CT mạch sử dụng một lượng lớn chất cản quang đường tĩnh mạch để làm nổi bật các động mạch phổi, rất hữu ích trong chẩn đoán thuyên tắc mạch phổi.

Tải lượng chất cản quang tương đương với chụp động mạch thông thường, nhưng nghiệm pháp này nhanh hơn và ít xâm lấn hơn. Chụp mạch CT cung cấp đủ độ chính xác để phát hiện thuyên tắc mạch phổi, do đó, nó đã thay thế phần lớn chụp động mạch phổi thông thường và ngoại trừ ở những bệnh nhân không thể dung nạp thuốc cản quang, chụp thông khí/tưới máu (V/Q).

1. 1. Ebrahimi A, Yousefifard M, Mohammad Kazemi H, et al. Diagnostic Accuracy of Chest Ultrasonography versus Chest Radiography for Identification of Pneumothorax: A Systematic Review and Meta-Analysis. Tanaffos 2014;13(4):29-40.

2. 2. Ye X, Xiao H, Chen B, Zhang S. Accuracy of Lung Ultrasonography versus Chest Radiography for the Diagnosis of Adult Community-Acquired Pneumonia: Review of the Literature and Meta-Analysis. PLoS One 2015;10(6):e0130066. doi:10.1371/journal.pone.0130066

3. 3. Lichtenstein D, Goldstein I, Mourgeon E, Cluzel P, Grenier P, Rouby JJ. Comparative diagnostic performances of auscultation, chest radiography, and lung ultrasonography in acute respiratory distress syndrome. Anesthesiology 2004;100(1):9-15. doi:10.1097/00000542-200401000-00006

Chụp thông khí tưới máu V/Q sử dụng chất phóng xạ dạng hít để khảo sát sự thông khí và chất phóng xạ đường tĩnh mạch để thăm dò sự tưới máu. Các vùng phổi có thông khí nhưng không có tưới máu hoặc có tưới máu nhưng không có thông khí, hoặc cả hai cùng giảm và cùng tăng có thể được nhận biết qua 6 đến 8 hình ảnh phổi.

Chụp V/Q được sử dụng phổ biến nhất để chẩn đoán thuyên tắc mạch phổi, nhưng phần lớn nó đã được thay thế bằng chụp CT mạch. Tuy nhiên, chụp thông khí tưới máu V/Q vẫn được chỉ định trong đánh giá chẩn đoán bệnh huyết khối mạch phổi mạn tính có tăng áp động mạch phổi.

Chụp quét thông khí phân chia chức năng, trong đó mức độ thông khí được định lượng cho từng thùy, được sử dụng để dự đoán ảnh hưởng của việc đặt van nội phế quản và ảnh hưởng của việc cắt bỏ thùy hoặc phổi đối với chức năng phổi.

PET sử dụng phóng xạ gắn glucose (fluorodeoxyglucose) để đo hoạt động trao đổi chất trong các mô. Nó được sử dụng trong rối loạn về hô hấp để xác định

• Bất cứ nốt phổi hoặc khối hạch lympho trung thất (giai đoạn chuyển hóa)

• Bất cứ ung thư có tái phát ở những vùng bị chiếu xạ, vết sẹo ở phổi

PET tốt hơn CT trong việc đánh giá trung thất vì PET có thể xác định khối u ở các hạch bạch huyết bình thường và ở các vị trí ngoài lồng ngực, do đó làm giảm các thủ thuật xâm lấn như phương pháp soi nội soi trung thất và Sinh thiết bằng kim.

Độ phân giải không gian hiện tại của PET là 7 đến 8 mm; do đó, chụp PET không hữu ích cho các tổn thương < 1 cm.

PET bộc lộ bệnh di căn ở tối đa 20% số bệnh nhân mà lẽ ra không nghi ngờ gì (1). Độ nhạy của PET (80% đến 95%) tương đương với độ nhạy của kiểm tra mô mô học (2). Kết quả dương tính giả có thể xảy ra với các tổn thương viêm, như u hạt. Các khối u phát triển chậm (ví dụ ung thư biểu mô phế quản, khối u carcinoid, một số ung thư di căn) có thể gây ra kết quả âm tính giả.

Máy quét CT-PET kết hợp thường được sử dụng để chẩn đoán và phân giai đoạn ung thư phổi.

1. 1. Prévost A, Papathanassiou D, Jovenin N, et al. Comparaison entre TEP(-FDG) et scanner dans le bilan d'extension du cancer bronchopulmonaire, conséquences pour l'opérabilité chez 94 patients [Comparison between PET(-FDG) and computed tomography in the staging of lung cancer. Consequences for operability in 94 patients]. Rev Pneumol Clin 2009;65(6):341-349. doi:10.1016/j.pneumo.2009.08.008

2. 2. Gould MK, Kuschner WG, Rydzak CE, et al. Test performance of positron emission tomography and computed tomography for mediastinal staging in patients with non-small-cell lung cancer: a meta-analysis. Ann Intern Med 2003;139(11):879-892. doi:10.7326/0003-4819-139-11-200311180-00013