Watu wengi wazee wana hofu ya kuanguka na wana sababu nzuri ya kufanya hivyo. Kuanguka ni tukio la kawaida—angalau mtu 1 kati ya watu 3 wazee huanguka mara moja kwa mwaka. Kuanguka kunaweza kusababisha majeraha mabaya.
Mtu ambaye amewahi kuanguka mara moja ana uwezekano wa kuanuka tena
Kuanguka si sehemu ya kawaida ya kuzeeka
Kuanguka ni kisababishi kikuu cha vifo vya kiajali
Matukio ya kuanguka hufanyika wakati wa mwendo, kwa mfano wakati unatoka kitandani au unaharakisha kuchukua simu
Baadhi ya matukio ya kuanguka yanaweza kuzuiwa kwa kufanya mazoezi na kuchukua hatua za kuimarisha usalama wa nyumba yako
Ni nini husababisha watu wazee kuanguka?
Matukio mengi ya kuanguka husababishwa na matatizo ya mwili au na hatari zilizoko nyumbani.
Matatizo ya mwili yanaweza kuongeza uwezekano wa kuanguka:
Matatizo ya kuwa imara
Matatizo ya kuondoka sehemu moja hadi nyingine
Matatizo ya kuona vizuri
Matatizo ya kuhisi miguu yako
Dawa zinazokufanya uhisi kizunguzungu au usingizi
Matatizo ya shinikizo la damu au moyo
Kuchanganyikiwa
Udhaifu wa misuli
Ugonjwa
Hatari zilizo karibu nawe zinazoongeza uwezekano wa kuanguka:
Giza au taa zenye mwangaza hafifu
Sakafu zinazoteleza
Nyaya za muunganisho wa umeme au vifaa vilivyo kwenye njia ya kutembelea
Vitu vilivyoachwa ovyoovyo sakafuni au kwenye ngazi
Vinjia vya miguu visivyo sawasawa na vizuio vilivyovunjika
Kuwa mahali usipopajua vizuri
Majeraha yapi hutokea zaidi kutoakana na kuanguka?
Kuanguka kunaweza kusababisha:
Mifupa iliyovunjika, hususani mfupa wa nyonga kuvunjika, kwa sababu watu wazee mara nyingi huwa na mifupa dhaifu (ugonjwa wa kudhoofu kwa mifupa)
Kuvilia, kuteguka, au kutenguka
Majeraha makubwa ya kukatwa
Uharibifu wa ogani
Kano zilizochanika
Ukianguka ukiwa pekee yako na ulazimike kukaa sakafuni kwa muda mrefu, huenda ukapata matatizo kama vile:
Upungufu wa maji mwilini (ambapo kiwango cha maji mwilini hakitoshi)
Halijoto ya mwili kupungua (hipothemia)
Nimonia—maambukizi kwenye mapafu yako
Je, nitarajie nini ninapokwenda kumwona daktari wangu?
Madaktari watakuuliza kilichotokea na iwapo ulikuwa na dalili zozote kabla ya kuanguka (kama vile kizunguzungu au maumivu ya kifua). Watakuuliza kuhusu dawa zako na iwapo umekuwa ukinywa pombe.
Madaktari watafanya uchunguzi wa mwili ili kubaini iwapo una majeraha na kujua ni kwa nini ulianguka. Wataangalia:
Shinikizo la damu—shinikizo la damu yako likishuka unaposimama, huenda kuanguka kwako kulisababishwa na kizunguzungu au wepesi wa kichwa
Moyo wako ili waone kama una matatizo ya mapigo ya moyo, mtindo wa mapigo ya moyo usio wa kawaida, au moyo kushindwa kufanya kazi
Uthabiti wa misuli
Macho na uwezo wa kuona
Uwezo wa kuwa imara na kutembea kwa urahisi
Madaktari hutibu vipi matatizo ya kuanguka?
Madaktari watafanya:
Kutibu majeraha yaliyotokana na kuanguka kwako
Kutibu matatizo yoyote ambayo huenda yalisababisha uanguke
Kukusaidia kutengeneza mpango wa kuzuia kuanguka katika siku za usoni
Kukupa rufaa ya tiba ya mazoezi ya mwili au shughuli za kila siku, panapohitajika
Athari za kuanguka zinaweza kudumu kwa muda mrefu. Kwa mfano, mfupa wako wa nyonga ukivunjika, huenda usiweze kutembea vizuri hata baada ya matibabu na mazoezi ya kurejesha hali.
Hofu ya kuanguka inaweza pia kusababisha matatizo kama vile kupunguza shughuli na kukakamaa kwa viungo.
Ninawezaje kuzuia kuanguka?
Fanya mazoezi mara kwa mara—mazoezi ya kuinua vitu vizito, kuwa imara, na kujinyoosha ni muhimu
Vaa viatu vyenye soli zisizoteleza
Amka polepole baada ya kuketi au kulala ili uepuke kuhisi kizunguzungu
Mwombe daktari akuonyeshe mbinu ya Epley ikiwa una matatizo ya kizunguzungu (kisulisuli)
Zungumza na daktari wako kuhusu dawa unazotumia ili kuona kama kunazo zinazoweza kuongeza uwezekano wa kuanguka
Hakikisha kuwa uwezo wako wa kuona umeangaliwa na upate miwani mipya ikiwa unaihitaji, na uhakikishe kuwa umepata matibabu ya glaukoma au mtoto wa jicho
Shirikiana na tabibu wa mazoezi ya mwili, hususan iwapo unatumia kifaa au fimbo ya kutembelea, ili ufahamu jinsi ya kuitumia kwa usalama
Imarisha usalama wa nyumba yako:
Hakikisha una mwangaza wa kutosha
Weka swichi za taa ambazo ni rahisi kufikia au kitambuzi cha mwendo
Weka taa kwenye ngazi za ndani na nje ya nyumba
Weka vishoroba visivyoteleza na vishikio thabiti vya mikono kwenye ngazi
Ongeza soketi zaidi za umeme au ufunge nyaya za umeme zinazopita milangoni (au chini ya zulia) kwa njia salama ili uepuke kujikwaa
Ondoa vitu visivyotakikana kwenye sakafu na ngazi
Weka pau za kushikilia ndani ya bafu karibu na choo na hodhi
Weka kitii cha chooni kilichoinuliwa
Fungilia mazulia madogo chini kwa utepe (au uyaondoe kabisa)
Weka mikeka ya kuzuia kuteleza ndani ya bafu na jikoni
Weka vitu unavyovitumia sana nyumbani kwenye sehemu ambapo hutalazimika kujinyoosha au kuinama ili uvifikie
Ukianguka na ushindwe kuinuka, geuka ulalae kwa tumbo yako kisha utambae hadi palipo na fanicha, kisha uitumie kujivuta juu. Weka simu mahali unapoweza kuifikia ukiwa sakafuni au uvae kifaa cha ilani za matibabu
Urefu Unaofaa Tu
Kwa watu wanaopata nafuu baada ya majeraha ya mguu au upasuaji, ni muhimu kutumia fimbo ya kutembelea yenye urefu unaofaa. Fimbo ambayo ni ndefu mno au fupi mno inaweza kusababisha maumivu ya sehemu ya chini ya mgongo, mkao usiofaa na kuyumba. Fimbo inapaswa kushikiliwa upande mwingine kinyume na upande wenye mguu uliojeruhiwa. |
