Du lịch hàng không

Máy bay thương mại và máy bay phản lực chỉ chịu được áp suất tương đương với độ cao từ 6.000 đến 8.000 feet (1.830 đến 2.440 mét), chứ không phải áp suất ở mực nước biển. Do đó, không khí trong khoang cơ thể hoặc các khoảng không kín khác sẽ mở rộng khoảng 25%; sự mở rộng này có thể làm trầm trọng thêm một số bệnh nhất định.

Các vấn đề nha khoa không được điều trị hoặc các thủ thuật nha khoa gần đây có thể trở nên đau đớn khi áp suất không khí thay đổi. Những người bị viêm đường hô hấp trên hoặc viêm mũi dị ứng có thể bị tắc vòi nhĩ (gây ra viêm tai khí áp) hoặc các xoang bị tắc nghẽn (gây ra viêm xoang). Thường xuyên ngáp hoặc bịt mũi và nuốt khi máy bay cất cánh, sử dụng thuốc xịt mũi giảm sung huyết mũi, hoặc sử dụng thuốc kháng histamine trước hoặc trong khi bay thường ngăn ngừa hoặc làm giảm các tình trạng này. Một số người mút kẹo cứng trong suốt quá trình hạ cánh.

Du lịch đường hàng không là chống chỉ định cho những bệnh nhân có nguy cơ tràn khí màng phổi (ví dụ như những người có kén khí phổi hoặc hang lớn) và những người có bẫy khí hoặc ứ khí (ví dụ những người bị thoát vị ruột nghẹt, những người mới phẫu thuật ngực hoặc bụng < 10 ngày, những người điều trị bệnh về mắt bằng phương pháp tiêm khí) bởi vì sự giãn nở thậm chí có thể gây ra sự đau đớn hoặc tổn thương mô.

Nên bơm nước thay vì bơm khí trong các thiết bị được cố định bằng cớp hoặc bóng khí (ví dụ: ống cho ăn, ống thông tiểu). Bệnh nhân với hậu môn nhân tạo phải mang một túi lớn và túi thường xuyên đầy khí vì sự tăng lên của khí trong ruột.

Trẻ em đặc biệt nhạy cảm với viêm xoang áp lực và phải được cho dịch lỏng hoặc thực phẩm trong suốt quá trình hạ cánh để khuyến khích nuốt, có thể làm cân bằng áp lực. Trẻ sơ sinh có thể được cho bú sữa mẹ hoặc cho bú bình hoặc núm vú giả. Các biện pháp phòng ngừa cho trẻ mắc bệnh mạn tính (ví dụ như bệnh tim bẩm sinh, bệnh phổi mạn, thiếu máu) cũng giống như đối với người lớn.

Đi nhanh chóng qua nhiều múi giờ làm gián đoạn hoạt động bình thường nhịp sinh học. Ánh sáng mặt trời buổi sáng thiết lập lại đồng hồ sinh học trong cơ thể. Việc tiếp xúc với ánh sáng buổi chiều muộn và buổi tối sẽ làm chậm lại thời gian ngủ bình thường, và tiếp xúc với ánh sáng sớm vào buổi sáng đẩy sớm đồng hồ sinh học, do đó thời gian ngủ sớm hơn bình thường. Do đó, tiếp xúc với ánh sáng có thể giúp thích nghi, đặc biệt là vào những ngày sau khi đến trong một múi giờ mới. Ví dụ, những người đi du lịch về phía Tây có thể tiếp xúc tối đa với ánh sáng buổi chiều chói chang để giúp trì hoãn thời gian ngủ; những người đi du lịch về phía đông có thể tiếp xúc tối đa với ánh sáng chói vào buổi sáng sớm để giúp đánh thức và thúc đẩy giấc ngủ sớm hơn, trong 3 đến 4 ngày sau khi đến.

Thôi miên tác dụng ngắn xem bảng các thuốc thôi miên hay dùngcó thể giúp người ta ngủ theo thời gian từng vùng địa phương thích hợp sau khi đi về hướng đông. Tuy nhiên, thôi miên có thể có tác dụng phụ, như buồn ngủ ban ngày, mất trí nhớ, và mất ngủ ban đêm. Thôi miên tác dụng kéo dài làm tăng khả năng nhầm lẫn và nguy cơ ngã ở người cao tuổi nên cần được tránh áp dụng.

Melatonin, một hoocmon tiết ra bởi tuyến yên, có thể cung cấp tín hiệu về thời gian ban đêm; tuy nhiên, những thử nghiệm có đối chứng giả dược lớn cho thấy tính an toàn và hiệu quả của melatonin còn thiếu. Dùng melatonin (uống 0,5 đến 5 mg trước thời gian ngủ mong muốn) có thể giúp những người cần phải đi ngủ sớm hơn vì họ đã đi du lịch phía đông qua nhiều khu thời gian.

Một số phác đồ điều trị phải được thay đổi để bù đắp cho rối loạn nhịp sinh học. Ví dụ, insulin liều lượng và thời gian có thể cần thay đổi tùy thuộc vào số vùng thời gian đi qua, thời gian dành cho đích đến, thức ăn sẵn có và hoạt động; nồng độ glucose phải được theo dõi thường xuyên. Nồng độ glucose huyết tương nên tăng lên; vì rất nhiều thay đổi ảnh hưởng đến nồng độ này, kiểm soát chặt chẽ sẽ khó khăn hơn, nguy cơ hạ đường huyết tăng cao. Phác đồ có thể yêu cầu sửa đổi dựa trên thời gian đã qua chứ không phải là thời gian địa phương.

Trong các máy bay phản lực chở khách ở độ cao bay bình thường, với khoang máy bay thường được nén ở độ cao từ 6.000 đến 8.000 feet (1.830 đến 2.440 mét) so với mực nước biển, áp suất riêng phần của oxy thấp hơn khoảng 25% so với mực nước biển, do đường cong phân ly oxy-hemoglobin (xem hình Đường cong phân ly oxyhemoglobin), điều này biểu thị mức giảm độ bão hòa oxy trong máu động mạch chỉ khoảng 4,4%. Sự giảm này có thể có ý nghĩa đối với những người bị bệnh tim hoặc phổi nghiêm trọng nhưng vô hại đối với hầu hết mọi người; tuy nhiên, sau 3 đến 9 giờ ở độ cao tương đương, một số người có khó chịu (ví dụ nhức đầu, khó ở). Hành khách mắc bệnh tim hoặc ngưng thở khi ngủ nên tránh uống rượu trước và trong chuyến bay; rượu có thể làm trầm trọng thêm tình trạng giảm độ bão hòa oxy trong máu động mạch (1).

Nhìn chung, bất kỳ ai có thể đi bộ 50 mét hoặc leo một cầu thang và có bệnh ổn định đều có thể chịu được điều kiện bình thường của khoang máy bay chở khách mà không cần thêm oxy. Tuy nhiên, các vấn đề có thể phát sinh đối với những người có bệnh phổi trung bình hoặc nặng (ví dụ như hen, COPD [bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính], xơ hóa nang), suy tim, thiếu máu với Hb < 8,5 g/dL (85 g/L), đau thắt ngực nặng, bệnh hồng cầu hình liềm (nhưng không có triệu chứng), và một số bệnh tim bẩm sinh. Khi bắt buộc phải bay, những bệnh nhân này thường có thể bay an toàn với thiết bị cung cấp liên tục Oxtgen mà hãng hàng không phải cung cấp. Phù mắt cá chân nhẹ do ứ huyết tĩnh mạch thường phát triển trong các chuyến bay dài và không nên nhầm lẫn với suy tim.

Hút thuốc lá có thể làm trầm trọng thêm tình trạng hạ oxy máu nhẹ và nên tránh hút thuốc trước khi bay. Tình trạng thiếu oxy và mệt mỏi có thể làm tăng ảnh hưởng của rượu.

Mất nước có thể tiến triển do độ ẩm cabin thấp. Nó có thể tránh được khi uống lượng nước thích hợp và tránh đồ uống có cồn. Người đeo kính áp tròng và những người có mắt khô phải nhỏ nước mắt nhân tạo một cách thường xuyên để tránh kích ứng giác mạc do độ ẩm cabin thấp.

Say tàu xe thường bị kích hoạt bởi sự lắc lư và rung động và trở nên tồi tệ hơn do nóng, lo lắng, đói hoặc ăn quá nhiều. Các triệu chứng có thể bao gồm buồn nôn, đổ mồ hôi và chóng mặt.

Bệnh say tàu xe có thể được giảm thiểu trước và trong khi đi du lịch bằng cách kiểm soát lượng thức ăn, chất lỏng và rượu. Cố định mắt trên một vật thể tĩnh hoặc trên đường chân trời có thể làm đỡ hơn, cũng như nằm xuống và mắt nhắm. Các biện pháp khác bao gồm chọn một chỗ ngồi nơi cảm giác chuyển động ít nhất (ví dụ như ở giữa máy bay, trên cánh), không đọc và sử dụng lỗ thông hơi. Miếng dán scopolamine hoặc thuốc kháng histamine không kê đơn hoặc kê đơn thường hiệu quả, đặc biệt là nếu dùng trước khi đi du lịch. Tuy nhiên, những loại thuốc này có thể gây buồn ngủ, khô miệng, lú lẫn, té ngã và các vấn đề khác ở người cao tuổi.

Thời kỳ mang thai mà không có biến chứng gì trong 36 tuần thì không chống chỉ định đối với du lịch hàng không; những trường hợp mang thai có nguy cơ cao phải được đánh giá riêng. Đi máy bay trong tháng thứ 9 của thai kỳ có thể cần sự chấp thuận bằng văn bản của bác sỹ trong vòng 72 giờ kể từ ngày khởi hành và có chỉ ra ngày sinh dự kiến. Tuy nhiên, các chính sách thay đổi theo hãng hàng không. Dây an toàn phải đeo dưới bụng, ngang hông.

Để ngăn ngừa ảnh hưởng đến sự phát triển của tuyến giáp của thai, phụ nữ mang thai nên tránh sử dụng lâu dài nước uống có chất làm sạch chứa thành phần iốt. Phụ nữ mang thai nên cân nhắc hoãn việc đi đến những khu vực đang lưu hành bệnh sốt rét vì bệnh sốt rét có thể nguy hiểm hơn ở phụ nữ mang thai. Độ an toàn của mefloquine trong thời kỳ mang thai chưa được ghi nhận, nhưng kinh nghiệm hạn chế cho thấy rằng nó có thể được sử dụng khi lợi ích được đánh giá là lớn hơn nguy cơ (xem thêm Phòng ngừa sốt rét). Khi đi du lịch, phụ nữ mang thai nên đặc biệt tuân theo hướng dẫn thực phẩm an toàn và rửa tay. Trên các chuyến bay dài, khuyến cáo thường xuyên đi lại để ngăn ngừa huyết khối tĩnh mạch (xem thêm Hạn chế vận động).

Phụ nữ mang thai và những người dự định mang thai trong thời gian sắp tới không nên đến các khu vực có nguy cơ lây nhiễm Zika.

Phụ nữ mang thai cũng có nguy cơ nhiễm bệnh viêm gan E, một bệnh nhiễm trùng gan do vi rút hiếm gặp ở Hoa Kỳ nhưng phổ biến ở Châu Á, Trung Đông, Bắc Phi và Mexico. Có thể dẫn đến sảy thai, suy gan hoặc tử vong. Hiện vẫn chưa có cách điều trị, vì vậy nên cân nhắc hoãn việc đi đến những khu vực thường xuyên mắc bệnh viêm gan E. Những phụ nữ không thể hoãn chuyến đi nên chú ý rửa tay và tuân thủ các hướng dẫn về an toàn thực phẩm.

Sự thôi miên và thay đổi hành vi có lợi cho một số người mắc chứng sợ hãi khi bay. Hành khách sợ hãi có thể đỡ hơn nếu dùng thuốc giảm lo âu tác dụng ngắn (như zolpidem, alprazolam) trước bay, tùy thuộc vào thời gian, và trong suốt chuyến bay. Tăng thông khí thường ảnh hưởng đến bệnh tim mạch và có thể gây ra các triệu chứng giống như cơn Têtani; lo lắng và tăng thông khí có thể gây hoảng loạn, hoang tưởng, và cảm giác sắp chết. Các xu hướng tâm thần có thể trở nên cấp tính và rắc rối hơn trong chuyến bay. Bệnh nhân có khuynh hướng bạo lực hoặc không thể dự đoán được phải có người đi kèm và sử dụng thuốc an thần một cách thích hợp.

Huyết khối tĩnh mạch sâu có thể xảy ra ở bất cứ ai ngồi trong thời gian dài và có thể dẫn đến tắc mạch phổi. Đi máy bay đường dài có nguy cơ thấp bị thuyên tắc huyết khối tắc mạch tĩnh mạch (2). Các yếu tố nguy cơ bổ sung bao gồm các yếu tố gây huyết khối tĩnh mạch sâu không liên quan đến độ cao (ví dụ: huyết khối tĩnh mạch sâu trước đó, mang thai, sử dụng thuốc tránh thai đường uống – xem bảng Các yếu tố nguy cơ gây huyết khối tĩnh mạch). Khuyến cáo nên thường xuyên đi lại (mỗi 1 đến 2 giờ), tập các bài tập ngắn khi ngồi, và sử dụng đủ nước; tuy nhiên, những nghiên cứu về lợi ích từ các biện pháp này còn ít. Thuốc dự phòng (ví dụ, aspirin, heparin) không được chỉ định, nhưng du khách có nguy cơ thuyên tắc huyết khối tĩnh mạch được khuyến cáo sử dụng tất phù hợp.

Sự lắc lư có thể gây ra say tàu xe hoặc chấn thương. Trong khi ngồi, hành khách luôn buộc dây đai an toàn.

Những khách du lịch có các tình trạng hoặc nguy cơ bệnh tật nhất định nên mang theo tài liệu, thuốc và thiết bị thích hợp.

• Những khách du lịch có các tình trạng bệnh đã biết nên mang theo bản tóm tắt bệnh án (bao gồm cả điện tâm đồ [ECG] đối với những người có tiền sử tim mạch đáng kể).

• Những người đi du lịch có bệnh tật (ví dụ như động kinh) hoặc những người có bệnh mạn tính nên đeo vòng định danh hoặc dây chuyền nhận dạng y tế.

• Những du khách có tiền sử mắc các bệnh tái phát cụ thể (ví dụ: nhiễm trùng đường tiết niệu, nhiễm nấm Candida âm đạo, đau nửa đầu) nên cân nhắc đi du lịch kèm theo thuốc tự điều trị.

• Những người đi du lịch mà cần mang theo thuốc giảm đau, bơm tiêm, hoặc một số lượng lớn thuốc cần phải có một đơn thuốc hoặc thư xác minh của bác sĩ để trình báo với bộ phận an ninh hoặc hải quan khi được hỏi đến.

Những thứ sau nên được đóng gói trong hành lý xách tay phòng trường hợp hành lý ký gửi bị chậm trễ, thất lạc hoặc mất cắp:

• Thuốc, đựng trong hộp đựng có nhãn gốc

• Kính mắt bổ sung hoặc các loại kính áp tròng điều chỉnh khác (cũng như đơn thuốc hiện hành cho cả hai)

• Pin máy trợ thính

Cơ quan Quản lý An toàn Giao thông Vận tải Hoa Kỳ (TSA) cấm mang các vật chứa có > 90 mL chất lỏng hoặc gel trên chuyến bay thương mại, nhưng TSA cho phép các chất lỏng, gel và bình xịt cần thiết về mặt y tế với số lượng hợp lý cho chuyến đi. Các mặt hàng này phải được khai báo cho các viên chức TSA tại điểm kiểm tra để kiểm tra (xem TSA: Khuyết tật và tình trạng bệnh).

Hầu hết các thiết bị tim mạch được sử dụng trong cơ thể, bao gồm máy điều hòa nhịp tim và máy khử rung tim, đều được che chắn khỏi các thiết bị kiểm tra. Tuy nhiên, hàm lượng kim loại của một số thiết bị này, cũng như một số bộ phận chỉnh hình và niềng răng chỉnh hình có thể gây ra một báo động an ninh. Thư của bác sĩ nên được mang theo để tránh những khó khăn về an ninh.

Những người có nhu cầu cụ thể về chế độ ăn kiêng và y tế nên lên kế hoạch cẩn thận và mang thức ăn của chính họ. Chỉ cần thông báo trước vài ngày, tất cả các hãng hàng không khởi hành hoặc đến Hoa Kỳ (và hầu hết các hãng hàng không khác) có thể nỗ lực hợp lý để hỗ trợ hành khách khuyết tật về mặt thể chất và có nhu cầu đặc biệt. Hành khách cần dịch vụ oxy nên liên hệ với hãng hàng không để biết hướng dẫn cụ thể. Nhiều hãng hàng không không cung cấp dịch vụ oxy. Máy tạo oxy di động được phép mang lên máy bay, cũng như các thiết bị CPAP (áp lực đường thở dương liên tục). Xe lăn có thể được phục vụ trên tất cả các hãng hàng không Hoa Kỳ và hầu hết các hãng hàng không nước ngoài, nhưng nên thông báo trước.

Một số hãng hàng không chấp nhận hành khách yêu cầu thiết bị chuyên dụng cao hơn (ví dụ, dung dịch truyền tĩnh mạch, máy thở) với điều kiện có nhân viên thích hợp đi cùng hành khách và đã sắp xếp trước. Nếu du khách không thể ở trong máy bay thương mại vì bệnh nặng, cần phải có dịch vụ cứu thương không lưu.

Những du khách có làn da trắng dễ bị cháy nắng hơn ở các vĩ độ nhiệt đới và ở độ cao lớn. Nên sử dụng kem chống nắng có SPF cao (chỉ số chống nắng từ 30 trở lên). Khi sử dụng cả kem chống nắng và thuốc chống côn trùng, nên thoa kem chống nắng trước, sau đó ít nhất mười lăm phút, bôi thuốc chống côn trùng.

1. 1. Trammer RA, Rooney D, Benderoth S, Wittkowski M, Wenzel J, Elmenhorst EM. Effects of moderate alcohol consumption and hypobaric hypoxia: implications for passengers' sleep, oxygen saturation and heart rate on long-haul flights. Thorax. Xuất bản trực tuyến ngày 3 tháng 6 năm 2024. doi:10.1136/thorax-2023-220998

2. 2. Watson HG, Baglin TP: Guidelines on travel-related venous thrombosis. Br J Haematol. 2011;152(1):31-34. doi:10.1111/j.1365-2141.2010.08408.x