Một số đặc trưng của bệnh lý đau đầu theo nguyên nhân
Nguyên nhân | Những phát hiện gợi ý | Tiếp cận chẩn đoán* |
|---|---|---|
Các bệnh lý đau đầu nguyên phát† | ||
Các cơn đau đầu vùng ổ mắt-thái dương một bên, thường vào cùng thời điểm trong ngày Đau sâu, nặng, kéo dài 30-180 phút Thường bị chảy nước mắt, đỏ mặt, hoặc hội chứng Horner; bồn chồn | Chỉ khám lâm sàng | |
Thường một bên và kiểu mạch đập, kéo dài 4-72 giờ Thỉnh thoảng có aura Thường là buồn nôn, sợ ánh sáng, sợ tiếng động, sợ mùi Nặng lên khi hoạt động, thích nằm trong bóng tối, đỡ khi ngủ | Chỉ khám lâm sàng | |
Cảm giác đau thường xuyên hoặc liên tục, mức độ nhẹ, hai bên, và ở chẩm hoặc trán lan ra toàn bộ đầu Nặng hơn vào cuối ngày | Chỉ khám lâm sàng | |
Đau đầu thứ phát | ||
Trán hoặc mắt một bên quầng sáng halos, giảm thị lực, xung huyết kết mặc, nôn | Đo nhãn áp | |
Chóng mặt, chán ăn, buồn nôn, nôn mửa, mệt mỏi, khó chịu, khó ngủ Ở những bệnh nhân gần đây di chuyển lên cao (bay ≥ 6 tiếng trong máy bay) | Chỉ khám lâm sàng | |
Ngộ độc khí carbon monoxide | Thường xuyên tiếp xúc với hydrocacbon cháy không hoàn toàn (ví dụ: cháy nhà, ô tô thông hơi không đúng cách, lò sưởi gas, lò nung, máy nước nóng, bếp đốt củi hoặc bếp đốt than, lò sưởi dùng dầu hỏa) | Nồng độ cacboxyhemoglobin |
Huyết khối xoang tĩnh mạch não | Triệu chứng tương twk nhưtăng áp lực nội sọ vô căn có thể xuất hiện đột ngột | Hình ảnh thần kinh (tốt nhất là MRI với chụp cộng hưởng từ) |
Đau đầu vùng cổ | Đau vùng cổ | Chỉ khám lâm sàng |
Nhiễm trùng răng (ở răng trên) | Đau thường cảm thấy trên mặt, chủ yếu là một bên, và nặng hơn khi nhai. Đau răng | Khám nha khoa |
Sốt, thay đổi trạng thái tinh thần, động kinh, thiếu hụt thần kinh khu trú | MRI, phân tích CSF | |
> 50 tuổi Đau một bên kiểu mạch đập, đau khi chải tóc, rối loạn thị giác, đau hàm cách hồi, sốt, giảm cân, đổ mồ hôi, ấn vùng động mạch thái dương đau, đau cơ vùng gốc chi | Tốc độ máu lắng, sinh thiết động mạch thái dương, thường làm chẩn đoán hình ảnh thần kinh | |
Đau đầu tăng huyết áp | Liên quan đến tăng huyết áp đột ngột | Đánh giá lâm sàng |
Đau đầu giống như đau migraine, song thị, ù tai kiểu mạch đập, mất thị lực ngoại vi, phù gai thị Thường khởi phát từ từ | Hình ảnh thần kinh (tốt nhất là MRI mạch máu), tiếp theo là đo áp lực CSF và đếm số lượng và phân tích tế bào | |
Khởi phát đột ngột Nôn, thiếu sót thần kinh khu trú, thay đổi ý thức | Chẩn đoán hình ảnh thần kinh | |
Nhức đầu kinh niên (thường là đau nửa đầu kinh niên) với vị trí và cường độ thay đổi Xảy ra thường xuyên và có thể xảy ra hàng ngày Thường xuất hiện khi thức giấc Thông thường tiến triển sau khi lạm dụng thuốc giảm đau đối với một bệnh lý gây đau đầu | Chỉ khám lâm sàng | |
Sốt, dấu hiệu màng não, tình trạng ý thức thay đổi | Phân tích CSF, thường là sau khi chụp CT | |
Đau đầu sau khi sinh | Đau đầu sau khi đạt cực khoái | Chỉ khám lâm sàng |
Chọc dò dịch não tủy và các cơn đau đầu do áp lực nội sọ thấp khác | Đau đầu dữ dội, thường kèm theo dấu hiệu màng não và/hoặc nôn Nặng lên khi ngồi hoặc đứng và chỉ giảm đi khi nằm đầu bằng | Đối với đau đầu sau thắt lưng, đánh giá lâm sàng Đối với các chứng đau đầu do áp lực thấp khác (ví dụ, rò dịch não tủy), đôi khi cần chụp MRI với gadolinium |
Đau đầu sau chấn thương (thường là đau nửa đầu hoặc nhức đầu do căng thẳng) | Tương tự như đau nửa đầu hoặc đau đầu kiểu căng thẳng kèm theo đau cổ | Chỉ khám lâm sàng |
Đau mặt hoặc răng khi thay đổi vị trí, sốt, chảy nước mũi | Đánh giá lâm sàng, đôi khi Chụp CT | |
Đạt cường độ đỉnh sau khi đau đầu vài giây (đau đầu như sét đánh) Nôn, ngất, lú lẫn, dấu hiệu màng não | Chẩn đoán hình ảnh thần kinh, tiếp theo là phân tích CSF nếu không bị chống chỉ định và hình ảnh không khẳng định chẩn đoán được | |
Tụ máu dưới màng cứng (mãn tính) | Buồn ngủ, ý thức thay đổi, liệt nửa người, mất các xung tĩnh mạch tự phát, phù gai thị Sự hiện diện của các yếu tố nguy cơ (ví dụ như tuổi già, bệnh đông máu, sa sút trí tuệ, sử dụng thuốc chống đông, lạm dụng rượu) | Chẩn đoán hình ảnh thần kinh |
Đau dây thần kinh sinh ba | Lặp đi lặp lại ngắn, đau dữ dội ở một bên của mặt dưới | Chỉ khám lâm sàng |
Khối u hay khối choán chỗ | Cuối cùng thay đổi trạng thái ý thức, động kinh, nôn, song thị khi nhìn sang hai bên, mất các tĩnh mạch tự phát hoặc phù gai thị, thiếu sót thần kinh khu trú Trầm trọng hơn khi nằm; tệ hơn khi thức dậy hoặc đánh thức bệnh nhân khỏi giấc ngủ | Chẩn đoán hình ảnh thần kinh |
* Khám lâm sàng luôn được thực hiện nhưng chỉ được nhắc đến trong cột này khi việc đó có thể là phương tiện chẩn đoán duy nhất. | ||
† Đau đầu nguyên phát thường hay tái diễn. | ||
Huyết áp = huyết áp; CSF = dịch não tủy; ESR = tốc độ máu lắng. | ||