Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD) và các rối loạn liên quan ở trẻ em và vị thành niên

Các nghiên cứu cho thấy có yếu tố gia đình (1). Mạng lưới gen của OCD rất phức tạp và bao gồm những gen liên quan đến truyền qua khớp thần kinh, phát triển thần kinh, hệ miễn dịch và viêm nhiễm (2). Các nghiên cứu chẩn đoán hình ảnh thần kinh cho thấy vấn đề có thể xảy ra với các mạch vỏ não-thể vân-đồi thị (3).

Có bằng chứng cho thấy một số trường hợp khởi phát cấp tính (qua đêm) có liên quan đến nhiễm trùng (4, 5). Những bệnh liên quan đến liên cầu tán huyết beta nhóm A được gọi là PANDAS (rối loạn tâm thần kinh tự miễn liên quan đến liên cầu ở trẻ em). Những bệnh liên quan đến các bệnh nhiễm trùng khác được gọi là PANS (hội chứng tâm thần kinh khởi phát cấp tính ở trẻ em). Điều chỉnh tăng và tăng sinh các bạch cầu đơn nhân "chưa trưởng thành" trong hệ tuần hoàn có thể xâm nhập vào não và làm tăng giải phóng các cytokine tiền viêm cũng đã được báo cáo là có vai trò trong bệnh OCD ở trẻ em (6–8).

Nghiên cứu trong lĩnh vực này đang diễn ra và gây tranh cãi, và nếu nghi ngờ PANDAS hoặc PANS, nên hội chẩn với một ​​chuyên gia về các rối loạn này.

Thông thường, OCD có một sự khởi phát dần dần, âm thầm. Hầu hết trẻ em ban đầu che giấu các triệu chứng của chúng và báo cáo phải vật lộn với những triệu chứng nhiều năm trước khi chẩn đoán xác định được thực hiện.

Những nỗi ám ảnh thường trải nghiệm như những lo lắng hoặc sợ hãi hoặc gây tổn hại (ví dụ, mắc bệnh hiểm nghèo, tội lỗi và đi xuống địa ngục, làm bị thương bản thân hoặc người khác). Cưỡng chế là những hành vi ý chí có chủ ý, thường được thực hiện để vô hiệu hoặc bù đắp những nỗi sợ hãi; bao gồm các hành vi kiểm tra; rửa, đếm quá nhiều hoặc sắp xếp; và nhiều cái khác. Sự ám ảnh và cưỡng chế có thể có một số kết nối hợp lý (ví dụ, rửa tay để tránh bệnh tật) hoặc có thể là vô lý và độc đáo (ví dụ, đếm đến 50 lần và hơn để ngăn ông nội bị đau tim). Nếu trẻ em bị ngăn cản thực hiện cưỡng chế của họ, họ trở nên lo lắng và quan tâm quá mức.

Hầu hết trẻ em đều có nhận thức rằng sự ám ảnh và cưỡng chế của chúng là bất thường. Nhiều trẻ bị ảnh hưởng tỏ ra xấu hổ và bí mật. Các triệu chứng thông thường bao gồm:

• Có bàn tay thô ráp, nứt (biểu hiện triệu chứng ở trẻ em cưỡng chế rửa)

• Sử dụng quá nhiều thời gian trong phòng tắm

• Làm việc học tập rất chậm (vì ám ảnh về những sai lầm)

• Thực hiện nhiều chỉnh sửa trong học tập

• Tham gia vào các hành vi lặp đi lặp lại hoặc kỳ quặc như kiểm tra khóa cửa, nhai thức ăn một số lần nhất định, hoặc tránh chạm vào những thứ nhất định

• Làm những yêu cầu thường xuyên và tẻ nhạt để đảm bảo, đôi khi hàng chục hoặc thậm chí hàng trăm lần mỗi ngày-hỏi, ví dụ như, "Bạn có nghĩ tôi bị sốt không? Liệu chúng ta có cơn lốc xoáy? Bạn có nghĩ rằng chiếc xe sẽ khởi hành? Nếu chúng ta trễ thì sao? Điều gì sẽ xảy ra nếu sữa chua? Nếu một kẻ trộm đến thì sao?"

• Đánh giá tâm thần

• Các tiêu chuẩn trong Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-5-TR)

Chẩn đoán dựa vào tiền sử bệnh. Chẩn đoán OCD là dựa vào bệnh sử Một khi mối quan hệ thoải mái với một nhà trị liệu không phán xét được thiết lập, đứa trẻ mắc chứng OCD thường tiết lộ nhiều ám ảnh và những áp lực liên quan. Tuy nhiên, thông thường cần có một số cuộc hẹn để thiết lập lòng tin.

Chẩn đoán OCD cần phải có dấu hiệu về những ám ảnh và cưỡng chế gây ra đau khổ lớn và cản trở hoạt động học tập hoặc xã hội.

Trẻ bị OCD thường có các triệu chứng của các chứng rối loạn lo âu khác, bao gồm các cơn hoảng sợ, các vấn đề về sự chia ly, và những ám ảnh đặc biệt. Triệu chứng chồng chéo này đôi khi làm rối loạn chẩn đoán. Chẩn đoán phân biệt có thể khó khăn trong các trường hợp sau:

• Rối loạn tâm thần khởi phát sớm: Không giống như người lớn, trẻ em không phải lúc nào cũng phân biệt được bản chất không thực của các triệu chứng OCD.

• Rối loạn phổ tự kỷ: Những sở thích và sự ép buộc mãnh liệt có thể xảy ra ở chứng tự kỷ. Không giống như ở OCD có những hoạt động này có thể xâm nhập và có vấn đề, trẻ tự kỷ thích những hoạt động này hơn.

• Rối loạn tic phức tạp: Khó phân biệt với nhữnf cưỡng bức phức tạp.

Tiêu chuẩn chẩn đoán cho PANDAS và PANS đã được xây dựng (1, 2).

• Liệu pháp nhận thức-hành vi (CBT): Phòng ngừa phơi nhiễm và ứng phó được phân mức độ (1)

• Thường xuyên là các thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI; [2])

Liệu pháp nhận thức-hành vi là hữu ích nếu trẻ em được khuyến khích và có thể thực hiện các nhiệm vụ và nên là phương pháp điều trị bước đầu.

SSRI là loại thuốc hiệu quả nhất và thường được dung nạp tốt (xem bảng Thuốc điều trị dài hạn lo âu và các rối loạn liên quan); tất cả đều có hiệu quả như nhau.

Đối với OCD nặng, khuyến cáo kết hợp SSRI và CBT (3).

Đối với OCD khó điều trị, các chiến lược sau có thể được xem xét:

• Thử một SSRI khác

• Tăng cường dùng SSRI kèm theo thuốc chống loạn thần không thường dùng (4–6) hoặc ít thường xuyên hơn là lithium (7), riluzole (8), N-acetylcysteine (9, 10)

• Clomipramine

Clomipramine (11) có thể hiệu quả hơn và có tỷ lệ đáp ứng tốt hơn so với SSRIs ở trẻ em chứ không phải ở người lớn (12). Clomipramine có thể có nguy cơ cao hơn bị tác dụng bất lợi, bao gồm tác dụng bất lợi kháng cholinergic và ở tim, và co giật.

Kích thích từ trường qua sọ được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ phê duyệt dùng cho người lớn và đang được thử nghiệm để sử dụng cho trẻ em.

Nếu tiêu chuẩn cho PANS/PANDAS được đáp ứng, bác sĩ lâm sàng có thể thử kháng sinh (như beta-lactams, làm giảm hoạt tính glutamatergic). Tuy nhiên, nếu các triệu chứng vẫn còn, các phương pháp điều trị điển hình cho OCD rất hữu ích và cần được thực hiện.

Trong khoảng 5% trẻ em, rối loạn chuyển tiếp sau một vài năm, và trong khoảng 40%, nó chuyển qua người trưởng thành sớm. Điều trị sau đó có thể được dừng lại. Ở những trẻ khác, rối loạn thường có tính mãn tính, nhưng chức năng bình thường thường được duy trì khi đang điều trị. Khoảng 5% trẻ em không đáp ứng với điều trị và vẫn bị suy giảm rất nhiều.