Kila mtu anahitaji maji na elektroliti (madini, kama vile sodiamu na potasiamu, ambayo husaidia katika kazi nyingi za mwili) ili kuwa mwenye afya. Kawaida, mwili wako husawazisha kiotomatiki kiwango cha maji na elektroliti. Kunywa maji hukupa unachohitaji, na kuhisi kiu ni ishara kuwa unahitaji kunywa maji.
Ukosefu wa maji mwilini ni nini?
Ukosefu wa maji mwilini ni kuwa na maji kidogo sana katika mwili wako.
Ukosefu wa maji mwilini hutokea wakati mwili wako unapoteza maji zaidi ya unavyopokea
Baadhi ya dawa au magonjwa (kama vile kisukari) yanayokufanya ukojoe sana yanaweza kusababisha upungufu wa maji mwilini
Kutapika, kuhara, na kutokwa na jasho jingi kutokana na hali ya hewa ya joto au mazoezi mazito pia kunaweza kusababisha ukosefu wa maji mwilini
Watu wazee na watoto wadogo wana uwezekano mkubwa wa kukosa maji mwilini
Ukosefu mkubwa wa maji hukufanya uchanganyikiwe, kizunguzungu, na kuwa dhaifu
Watu waliopungukiwa na maji wanahitaji viowevu na elektroliti kwa kunywa au wakati mwingine kwa njia ya mshipa (IV)
Bila matibabu, ukosefu mkubwa wa maji mwilini unaweza kusababisha kifo
Nini husababisha ukosefu wa maji mwilini?
Unakosa maji mwilini unapopoteza kiowevu na hurejeshi cha kutosha.
Sababu za kawaida za kupoteza kiowevu:
Kutapika
Kuharisha
Kukojoa sana kwa sababu ya matatizo ya kiafya kama vile kisukari
Kumeza dawa zinazofanya ukojoe zaidi (diuretiki, pia huitwa dawa za maji)
Kutokwa na jasho jingi, haswa katika mawimbi mabaya ya joto au ikiwa unafanya kazi au unafanya mazoezi mengi katika hali ya hewa ya joto
Kawaida ikiwa unapoteza kiowevu, utakunywa zaidi ili kukirejesha. Lakini wakati mwingine huwezi kunywa kiowevu cha kutosha.
Sababu za kawaida ambazo watu hawawezi kunywa kiowevu cha kutosha:
Hakuna maji karibu, kama vile jangwani
Hawawezi kuwaambia watu kuwa wana kiu, kama vile watoto wachanga au wazee waliochanganyikiwa au waliopata kiharusi
Hawawezi kuchukua maji yao wenyewe, kwa mfano kwa sababu ni wagonjwa sana na hawawezi kutoka kitandani
Wanatapika sana
Je, dalili za upungufu wa maji mwilini ni zipi?
Dalili za ukosefu wa maji mwilini kidogo hadi wastani:
Kuona kiu sana
Kuwa na mdomo mkavu
Kukojoa kidogo
Dalili za ukosefu mkubwa wa maji mwilini:
Wepesi wa kichwa au kuzimia, haswa unaposimama
Mshtuko (shinikizo la chini sana la damu) na uharibifu mkubwa wa ogani kama vile figo, ini na ubongo
Kuchanganyikiwa
Kuzirai
Hatimaye, kifo
Unapopoteza maji, damu yako hujilimbikizia zaidi na ina elektroliti nyingi (kama vile sodiamu) ndani yake.
Madaktari wanajuaje kama nina ukosefu wa maji mwilini?
Madaktari wanaweza kukuambia kuwa una ukosefu wa maji mwilini kutokana na dalili zako na uchunguzi wa mwili. Wakati mwingine, atafanya vipimo vya damu na mkojo.
Je, madaktari wanatibu vipi ukosefu wa maji mwilini?
Inapowezekana, madaktari hutibu sababu ya ukosefu wako wa maji mwilini. Kwa mfano, ikiwa unatapika au unaharisha, watakuagizia dawa ili kukomesha. Wakati huo huo, watakushauri kurejesha maji uliyoyapoteza mwilini mwako.
Kwa ukosefu mdogo wa maji mwilini:
Kunywa maji huenda ndilo jambo tu unalohitaji kufanya
Wakati mwingine, hasa kwa watoto, madaktari hutumia mchanganyiko maalum wa maji, sukari, na madini unaoitwa tiba ya kurejesha maji kwa njia ya mdomo
Vinywaji vya michezo havina madhara, lakini si kiowevu bora cha kutibu ukosefu wa maji mwilini. Vina sukari nyingi na havina usawa sahihi wa elektroliti.
Kwa ukosefu wa maji wa wastani au mkali:
Madaktari watakushauri kunywa dawa ya kurejesha maji kwa njia ya mdomo
Ikiwa huwezi kunywa ya kutosha au ukosefu wa maji mwilini ni mkubwa, utapokea elektroliti na viowevu moja kwa moja kwenye mshipa wako (kupitia sindano ya IV)
Je, ninawezaje kuzuia ukosefu wa maji mwilini?
Siku za joto na kabla, wakati na baada ya kufanya mazoezi mazito, kunywa viowevu vingi, ama maji au vinywaji vya michezo
Waangalie wazee katika hali ya hewa ya joto, haswa ikiwa wanaishi peke yao, na uwape maji au hakikisha kwamba wanaweza kupata maji wakati wanayahitaji
Watu walikuwa wakifikiria kwamba kumeza vidonge vya chumvi kulisaidia. Lakini vidonge vya chumvi si lazima na vinaweza kuwa na madhara.
