Quyết định điều trị loạn nhịp tim phụ thuộc vào các triệu chứng và mức độ nặng có thể có của bệnh. Điều trị theo nguyên nhân. Trong trường hợp cần thiết, có thể áp dụng một phương pháp điều trị chống loạn nhịp trực tiếp, bao gồm thuốc chống loạn nhịp, sốc điện chuyển nhịp-phá rung, cấy máy chuyển nhịp-phá rung tự động (ICD), máy tạo nhịp tim (và một dạng đặc biệt của tạo nhịp tim, máy tạo nhịp tái đồng bộ tim), triệt đốt rối loạn nhịp qua đường ống thông, phẫu thuật hoặc một phương pháp kết hợp.
Máy tạo nhịp tim cảm nhận các sự kiện về điện và phản ứng khi cần thiết bằng cách truyền các kích thích điện đến tim (1). Máy tạo nhịp vĩnh viễn có thể đặt qua đường tĩnh mạch hoặc qua đường mở ngực. Chức năng của máy tạo nhịp tim cũng được bao gồm trong máy khử rung tim cấy ghép vào cơ thể (ICD).
X-quang này cho thấy một bệnh nhân có máy tạo nhịp ở ngực trên bên trái với dẫn ở tâm nhĩ phải (1) và tâm thất phải (2).
© 2017 Bác sĩ Elliot K. Fishman.
X-quang này cho thấy một bệnh nhân có máy tạo nhịp ở ngực trên bên trái với dẫn ở tâm nhĩ phải (1) và tâm thất phải (2).
© 2017 Bác sĩ Elliot K. Fishman.
Chỉ định đặt máy tạo nhịp
Chỉ định đặt máy tạo nhịp tim rất đa dạng (xem bảng) nhưng thường gặp nhất là nhịp chậm có triệu chứng hoặc block nhĩ thất cấp cao (block AV). Có thể sử dụng máy tạo nhịp để phát xung nhanh trong khoảng thời gian ngắn để tạo nhịp vượt tần số cắt cơn tim nhanh. Tuy nhiên, nhịp nhanh thất được điều trị hiệu quả hơn bằng các thiết bị có thể chuyển nhịp và khử rung tim cũng như tạo nhịp (máy khử rung tim cấy ghép vào cơ thể).
Chỉ định của máy tạo nhịp vĩnh viễn
Loạn nhịp | Nhóm I (bằng chứng hoặc ý kiến hỗ trợ)* | Nhóm IIa (bằng chứng hoặc ý kiến ủng hộ)* | Nhóm IIb (ít được hỗ trợ bởi bằng chứng hoặc ý kiến)* | Nhóm III (không có chỉ định hoặc có hại)* |
|---|---|---|---|---|
Nhịp chậm có triệu chứng liên quan trực tiếp đến nhịp chậm Nhịp tim chậm có triệu chứng do thuốc thiết yếu (chống chỉ định thuốc thay thế) | Nhịp chậm có triệu chứng ở bệnh nhân có hội chứng nhịp nhanh - chậm và các triệu chứng do nhịp tim chậm Mất khả năng điều hòa nhịp tim sinh lý và có triệu chứng. | — | Nhịp chậm không triệu chứng. Triệu chứng có liên quan chặt chẽ đến nhịp chậm nhưng không có bằng chứng để chứng minh rõ ràng. Nhịp tim chậm có triệu chứng do dùng thuốc không cần thiết Nhịp chậm liên quan đến giấc ngủ | |
Bất kỳ block nhĩ thất cấp cao, cấp 3 hoặc cấp 2 loại II mắc phải nào bất kể triệu chứng nào và không phải do các nguyên nhân sinh lý hoặc có thể hồi phục được Block nhĩ thất có triệu chứng không hồi phục mặc dù đã điều trị nguyên nhân tiềm ẩn Block AV cấp ba hoặc cấp hai, hoặc khoảng HV ≥ 70 mili giây ở những bệnh nhân mắc bệnh thần kinh cơ liên quan đến bất thường dẫn truyền (ví dụ: loạn dưỡng cơ) bất kể triệu chứng Nhịp tim chậm có triệu chứng ở bệnh nhân rung nhĩ Block AV có triệu chứng do dùng các loại thuốc thiết yếu mà không thể ngừng thuốc được | Block AV loại II cấp hai, cấp ba hoặc cấp cao trên bệnh nhân mắc bệnh cơ tim thâm nhiễm (ví dụ: bệnh sacoit tim hoặc thoái hóa dạng tinh bột) và tuổi thọ > 1 năm Khoảng PR > 240 mili giây và block nhánh trái ở bệnh nhân có đột biến gen A/C (bao gồm chứng loạn dưỡng gân chi và chứng loạn dưỡng cơ Emery Dreifuss) và tuổi thọ > 1 năm Block AV loại I cấp một hoặc cấp hai có các triệu chứng rõ ràng là do block AV gây ra | Block nhĩ thất cấp 2 hoặc cấp 3 có triệu chứng do các bất thường về chức năng tuyến giáp mà không theo dõi khả năng hồi phục Khoảng PR > 240 mili giây, thời gian QRS > 120 mili giây, hoặc block phân nhánh ở những bệnh nhân có bệnh lý thần kinh cơ liên quan đến bất thường dẫn truyền (ví dụ, loạn trương lực cơ) nếu kỳ vọng sống > 1 năm | Block nhĩ thất cấp 1, block nhĩ thất cấp 2 loại I hoặc block nhĩ thất 2:1 ở mức nút nhĩ thất trên những bệnh nhân không có triệu chứng Block nhĩ thất cấp 1, block nhĩ thất cấp 2 loại I hoặc block nhĩ thất 2:1 ở mức nút nhĩ thất trên những bệnh nhân có các triệu chứng không phải do block nhĩ thất Block AV dự kiến sẽ tự khỏi hoặc không có khả năng tái phát (ví dụ: do ngộ độc thuốc hoặc bệnh Lyme hoặc xảy ra không có triệu chứng trong quá trình tăng trương lực phế vị tạm thời) | |
Loạn nhịp nhanh‡ | Tim nhanh thất bền bỉ, khởi phát trên nền các khoảng ngừng tim, có kèm hoặc không kèm QT dài. | Bệnh nhân hội chứng QT dài có nguy cơ cao. SVT tái phát có triệu chứng được chấm dứt bằng cách tạo nhịp khi phương pháp triệt đốt và/hoặc thuốc không hiệu quả (trừ khi có kết nối AV phụ có khả năng dẫn truyền ngược tần số cao) | Phòng ngừa rung nhĩ tái phát có triệu chứng không đáp ứng với thuốc khi rối loạn chức năng nút xoang đi kèm | Ngoại tâm thu thất số lượng nhiều hoặc ở vị trí khó, không có nhịp nhanh thất bền bỉ và không có hội chứng QT dài. Xoắn đỉnh mà nguyên nhân có thể đảo ngược được. Dự phòng rung nhĩ ở bệnh nhân không có chỉ định tạo nhịp khác. |
Sau nhồi máu cơ tim cấp† | Block nhĩ thất cấp 2 kéo dài, cấp cao hoặc cấp 3 | không | không | Block nhĩ thất thoáng qua BBB mắc phải hoặc block phân nhánh mà không có block nhĩ thất cấp 2 hoặc cấp 3 |
Ngất ở bệnh nhân có khoảng HV 70 mili giây hoặc bằng chứng tắc nghẽn trong quá trình điện sinh lý BBB luân phiên. | Block bó và BBB trên bệnh nhân có hội chứng Kearns-Sayre nếu tuổi thọ dự kiến > 1 năm | Kéo dài QRS > 110 mili giây trên bệnh nhân mắc bệnh Anderson-Fabry Trên bệnh nhân bị suy tim và LVEF 36–50% và LBBB (QRS ≥ 150 mili giây) trong khuôn khổ của CRT nếu tuổi thọ dự kiến > 1 năm | Block phân nhánh và nhánh với dẫn truyền nhĩ thất 1:1 ở bệnh nhân không có triệu chứng | |
Block nhĩ thất cấp 2 tiến triển hoặc cấp 3 tiến triển gây nhịp tim chậm có triệu chứng, rối loạn chức năng tâm thất hoặc cung lượng tim thấp Suy chức năng nút xoang tương xứng với triệu chứng ở bệnh nhân có nhịp chậm không phù hợp với lứa tuổi. Block nhĩ thất cấp 2 hoặc cấp 3 sau phẫu thuật dự kiến sẽ không khỏi hoặc tồn tại ≥ 7 ngày sau phẫu thuật Block nhĩ thất cấp 3 bẩm sinh có nhịp thoát QRS rộng, ngoại vị thất phức tạp hoặc rối loạn chức năng thất Block AV cấp III bẩm sinh ở trẻ sơ sinh có nhịp thất < 55 nhịp/phút hoặc có bệnh tim bẩm sinh và nhịp thất < 70 nhịp/phút Nhịp nhanh thất bền bỉ khởi phát do khoảng ngừng tim dài, có kèm hoặc không kèm QT dài mà chứng minh được rằng việc tạo nhịp có hiệu quả điều trị. | Bệnh tim bẩm sinh và nhịp chậm xoang để ngăn ngừa các đợt tái phát của nhịp nhanh nhĩ vòng vào lại Block nhĩ thất cấp 3 bẩm sinh vẫn tồn tại sau 1 tuổi nếu nhịp tim trung bình < 50 nhịp/phút, nhịp thất dừng đột ngột trong 2 hoặc 3 lần độ dài chu kỳ cơ bản hoặc xuất hiện các triệu chứng do mất khả năng ứng thì điều nhịp tim Nhịp chậm xoang không triệu chứng ở trẻ em mắc bệnh tim bẩm sinh phức tạp và nhịp tim khi nghỉ ngơi < 40 nhịp/phút hoặc ngừng nhịp thất > 3 giây Bệnh nhân mắc bệnh tim bẩm sinh và rối loạn huyết động do nhịp chậm xoang hoặc mất đồng bộ AV Ngất xỉu không rõ nguyên nhân ở những bệnh nhân đã phẫu thuật tim bẩm sinh có biến chứng block nhĩ thất cấp ba thoáng qua với block phân nhánh còn sót lại | Block nhĩ thất cấp 3 thoáng qua sau phẫu thuật chuyển về nhịp xoang với block 2 phân nhánh còn lại Block nhĩ thất cấp 3 bẩm sinh ở trẻ sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên hoặc thanh niên không có triệu chứng với nhịp thất chấp nhận được, phức bộ QRS hẹp và chức năng thất bình thường Nhịp chậm xoang không triệu chứng sau khi sửa chữa hai thất của bệnh tim bẩm sinh và nhịp tim khi nghỉ ngơi < 40 nhịp/phút hoặc ngừng nhịp thất > 3 giây | Block nhĩ thất thoáng qua sau mổ nhưng dẫn truyền nhĩ thất đã phục hồi. Block 2 phân nhánh sau phẫu thuật không triệu chứng có hoặc không có block nhĩ thất cấp 1 và không block nhĩ thất cấp 3 thoáng qua trước đó Block nhĩ thất cấp 2 loại I không có triệu chứng Nhịp chậm xoang không triệu chứng với khoảng RR dài nhất < 3 giây và tần số tim tối thiểu > 40 nhịp/phút. | |
Hội chứng xoang cảnh tăng nhạy cảm và ngất do thần kinh tim‡ | Ngất tái phát nhiều lần do kích thích xoang cảnh tự phát hoặc do áp lực tác động lên xoang cảnh gây vô tâm thu > 3 giây. | Ngất tái phát nhiều lần mà không rõ nguyên nhân khởi kích và có kèm phản ứng ức chế nhịp tim quá nhạy (ví dụ: kích thích tác động lên xoang cảnh gây vô tâm thu > 3 giây. | Ngất có liên quan đến thần kinh - tim có triệu chứng nặng khi làm nghiệm pháp bàn nghiêng hoặc có liên quan đến nhịp chậm trên lâm sàng. | Phản ứng ức chế nhịp tim quá nhạy do kích thích xoang cảnh mà không có triệu chứng hoặc triệu chứng mơ hồ (ví dụ: hoa mắt, chóng mặt) Ngất do cường phế vị liên quan đến thay đổi tư thế mà có thể dự phòng được bằng cách không thay đổi tư thế đột ngột. |
Sau cấy ghép tim‡ | Nhịp tim chậm không phù hợp hoặc có triệu chứng dai dẳng hoặc dự kiến sẽ kéo dài Các chỉ định khác đã được thừa nhận cho cấy máy tạo nhịp vĩnh viễn. | không | Nhịp chậm tương đối và diễn tiến kéo dài hoặc tái phát nhiều lần ảnh hưởng đến sự hồi phục của bệnh nhân hoặc khiến bệnh nhân không thể ra viện sau phẫu thuật ghép tim. Ngất sau khi ghép tim ngay cả khi không có bằng chứng loạn nhịp chậm. | không |
Giống như các chỉ định của suy nút xoang hoặc block nhĩ thất. | không | Các bệnh nhân có triệu chứng khó chữa bằng thuốc có tắc nghẽn đường ra thất trái khi nghỉ ngơi đáng kể hoặc do bị kích thích | Bệnh cơ tim phì đại không triệu chứng hoặc có đáp ứng với điều trị nội khoa. Bệnh cơ tim phì đại có triệu chứng mà không có bằng chứng tắc nghẽn đường ra thất trái. | |
Liệu pháp tái đồng bộ tim cho bệnh nhân bị suy tim có phân suất tống máu giảm‡ | CRT (kèm hoặc không kèm ICD) được chỉ định cho bệnh nhân có EF ≤ 35%, block nhánh trái hoàn toàn, QRS từ 0,15 giây, nhịp xoang và NYHA II, III, hoặc có triệu chứng suy tim NYHA IV phải nhập viện trên cơ sở đã điều trị nội khoa tối ưu. | CRT (kèm hoặc không kèm ICD) được chỉ định cho bệnh nhân có LVEF ≤ 35%, nhịp xoang, block nhánh trái hoàn toàn, QRS từ 0,12 - 0,149 giây, NYHA II, III, hoặc có triệu chứng suy tim NYHA IV phải nhập viện trên cơ sở đã điều trị nội khoa tối ưu. CRT đối với bệnh nhân có LVEF ≤ 35%, nhịp xoang, không phải LBBB, thời gian QRS ≥ 0,15 giây và các triệu chứng suy tim NYHA loại II, loại III hoặc loại IV ngoại trú trong quá trình điều trị nội khoa tối ưu CRT được chỉ định khi rung nhĩ với LVEF ≤ 35% ở những bệnh nhân cho phép tạo nhịp đồng bộ 2 thất gần như 100% sau khi đã đốt nút nhĩ thất hoặc dùng thuốc ức chế nhịp thất nội tại. CRT được chỉ định khi EF ≤ 35% ở những bệnh nhân sẽ được cấy mới hoặc thay máy tạo nhịp với tiên lượng tỷ lệ tạo nhịp thất > 40%. | LVEF ≤ 30% do bệnh tim thiếu máu cục bộ) trong nhịp xoang, thời gian QRS ≥ 0,15 giây, và các triệu chứng suy tim NYHA ở cấp I trong điều trị liệu pháp tối ưu LVEF ≤ 35%, nhịp xoang, không có block nhánh trái, thời gian QRS 0,12-0,149 giây, suy tim NYHA III hoặc suy tim NYHA IV trên cơ sở điều trị nội khoa tối ưu. | Các triệu chứng suy tim NYHA loại I hoặc loại II và kiểu QRS không phải LBBB với thời gian QRS < 0,15 giây Khi bệnh nhân có các bệnh lý phối hợp hoặc thể trạng suy kiệt khiến tiên lượng sống với chất lượng cuộc sống tốt < 1 năm. |
* Nhóm I: Các tình trạng trong đó có bằng chứng và/hoặc đồng thuận chung rằng thủ thuật hoặc phương pháp điều trị là hữu ích và hiệu quả Nhóm IIa: Sức nặng của bằng chứng hoặc ý kiến ủng hộ thủ thuật hoặc phương pháp điều trị Nhóm IIb: Tính hữu ích/hiệu quả ít được xác định rõ ràng bằng bằng chứng hoặc ý kiến Nhóm III: Các tình trạng trong đó có bằng chứng và/hoặc thỏa thuận chung rằng thủ thuật hoặc điều trị không hữu ích/hiệu quả và trong một số trường hợp có thể có hại Data regarding classes of evidence from Jacobs AK, Kushner FG, Ettinger SM, et al. ACCF/AHA clinical practice guideline methodology summit report: a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines. Circulation 2013;127(2):268-310. doi:10.1161/CIR.0b013e31827e8e5f | ||||
Lưu ý: Các chỉ dẫn được mô tả trong bảng trên được dựa trên các hướng dẫn trong phần chú thích sau: † Phỏng theo Kusumoto FM, Schoenfeld MH, Barrett C, et al: Hướng dẫn ACC/AHA/HRS 2018 về Đánh giá và Quản lý Bệnh nhân Nhịp tim Chậm và Chậm Dẫn truyền Tim. J Am Coll Cardiol 2018, 25701 doi: 10.1016/j.jacc.2018.10.044 ‡ Phỏng theo Epstein AE, DiMarco JP, Ellenbogen KA, et al: 2012 ACCF/AHA/HRS focused update incorporated into the ACCF/AHA/HRS 2008 Guidelines for device-based therapy of cardiac rhythm abnormalities. Circulation 117(21):e350–e408, 2008. doi: 10.1161/CIR.0b013e318276ce9b and Circulation 127(3):e283–e352, 2013 and Heidenreich PA, Bozkurt B, Aguilar D, et al. 2022 AHA/ACC/HFSA Guideline for the Management of Heart Failure: Executive Summary: A Report of the American College of Cardiology/American Heart Association Joint Committee on Clinical Practice Guidelines. Circulation 2022;145(18):e876-e894. doi:10.1161/CIR.0000000000001062 | ||||
AF = rung nhĩ; AV = nhĩ thất; BBB = block bó nhánh; CRT = liệu pháp đồng bộ lại tim; EF = phân suất tống máu; Khoảng HV = khoảng thời gian từ có tín hiệu của bó His đến khi bắt đầu có tín hiệu thứ nhất của tâm thất; ICD = máy khử rung tim cấy ghép vào cơ thể; LBBB = block bó nhánh trái; LV = thất trái; NYHA = Hiệp hội Tim mạch New York; SVT = nhịp nhanh trên thất; VT = nhịp nhanh thất. | ||||
Các loại máy tạo nhịp tim.
Các loại máy tạo nhịp tim được ký hiệu với từ 3 đến 5 chữ cái (xem bảng Pacemaker Codes), các chữ cái này nhằm mô tả buồng tim nào được tạo nhịp, buồng tim nào được nhận cảm, cách đáp ứng của máy tạo nhịp khi máy nhận cảm được nhịp nội tại (ức chế máy hoặc khởi kích tạo nhịp), máy có đáp ứng tăng tần số tạo nhịp khi bệnh nhân gắng sức hay không và hình thức tạo nhịp là 1 buồng hay nhiều buồng (ví dụ tạo nhịp 2 buồng nhĩ, 2 buồng thất hoặc có nhiều hơn 1 điện cực tạo nhịp trong 1 buồng tim). Ví dụ, VVIR là ký hiệu nhằm mô tả máy tạo nhịp 1 buồng thất có chức năng: tạo nhịp ở thất, nhận cảm ở thất, ức chế nhịp máy khi có nhịp nội tại của bệnh nhân, và có thể tăng tần số tạo nhịp khi bệnh nhân gắng sức.
Máy tạo nhịp VVI và DDD là các máy được chỉ định phổ biến nhất. Các máy tạo nhịp này mang lại lợi ích sống còn tương đương cho bệnh nhân. So với máy tạo nhịp VVI, các máy có khả năng tạo nhịp sinh lý hơn (AAI, DDD, VDD) có thể giúp giảm nguy cơ xuất hiện rung nhĩ, suy tim sau khi cấy máy và cải thiện một chút chất lượng cuộc sống.
Máy tạo nhịp tim hiện đại bao gồm mạch điện năng lượng thấp hơn, thiết kế pin mới và dây dẫn giải phóng corticosteroid (làm giảm ngưỡng tạo nhịp), tất cả đều giúp tăng tuổi thọ của máy tạo nhịp tim. Các máy tạo nhịp còn có chương trình tự động chuyển chế độ tạo nhịp để đáp ứng với các loại nhịp nội tại khác nhau (ví dụ: chuyển từ chế độ DDDR sang VVIR khi rung nhĩ). Máy tạo nhịp thất không dây bao gồm một máy phát xung và dây dẫn kết hợp được đặt hoàn toàn bên trong tâm thất phải. Loại máy này được đưa vào buồng thất phải bằng dụng cụ chuyên dụng và gắn vào cơ thất bằng các móc dạng mỏ neo hoặc đầu vít xoáy. Máy tạo nhịp tim không dây hiện đang được sử dụng có kích thước khoảng 1 mL, trọng lượng 2 gam và có cấu hình VVI hoặc VVIR (2).
Ví dụ về mã máy tạo nhịp
I | II | III | IV | V |
|---|---|---|---|---|
Buồng tạo nhịp | Buồng nhận cảm | Cách đáp ứng của máy với nhịp nội tại mà nó nhận cảm được | Điều chỉnh tần số | Tạo nhịp đa điểm |
A = Tâm nhĩ | A = Tâm nhĩ | O = Không | O = Không lập trình được | O = Không |
V = Tâm thất | V = Tâm thất | I = Ức chế máy tạo nhịp | A = Tâm nhĩ | |
D = Cả hai | D = Cả hai | T = Kích hoạt máy tạo nhịp để kích thích tâm thất | R = Điều chỉnh tần số | V = Tâm thất |
D = Cả hai: Nếu nhận cảm nhịp nội tại ở tâm nhĩ, máy sẽ tạo nhịp ở tâm thất. | D = Cả hai | |||
Mã máy tạo nhịp tim được xác định bằng 3 đến 5 chữ cái (ở đây ký hiệu theo thứ tự từ I đến V). Bất kỳ một chữ cái nào cũng có thể được dùng cho 1 vị trí nào đó trong 5 vị trí của ký hiệu mã máy. Ví dụ, ở vị trí I, mã chữ cái có thể là A, V hoặc D. Ở vị trí III, mã chữ cái có thể là O, I, T hoặc D, v.v. | ||||
Các biến chứng của máy tạo nhịp
Máy tạo nhịp có thể bị rối loạn chức năng:
Nhận cảm quá mức.
Nhận cảm quá kém.
Máy không phát xung tạo nhịp.
Máy phát xung nhưng không tạo nhịp được nhĩ hoặc thất.
Tạo nhịp với tần số bất thường.
Hiện tượng nhịp nhanh là một vấn đề rất thường gặp. Khi có tác động gây rung vùng đặt máy tạo nhịp hoặc vận động cơ ngực hoặc ở trong môi trường từ tính của chụp cộng hưởng từ, bộ phận đáp ứng tần số của máy tạo nhịp có thể làm tăng nhịp tim. Trường hợp nhịp nhanh qua trung gian máy tạo nhịp, cơ chế là do một ngoại tâm thu thất hoặc nhát tạo nhịp thất dẫn truyền ngược lên nhĩ (qua nút nhĩ thất hoặc qua một đường dẫn truyền phụ).
Các biến chứng bổ sung liên quan đến các thiết bị hoạt động bình thường bao gồm ức chế nói chuyện chéo, trong đó cảm nhận xung động tạo nhịp tâm nhĩ bởi kênh tâm thất của máy tạo nhịp hai buồng dẫn đến ức chế tạo nhịp thất và hội chứng máy tạo nhịp tim, trong đó AV không đồng bộ do tạo nhịp thất gây ra các triệu chứng như cảm giác bồng bềnh, mơ hồ (ví dụ, choáng váng), vấn đề ở cổ (ví dụ, giật ở cổ), hoặc hô hấp (ví dụ, khó thở). Hội chứng máy tạo nhịp có thể giải quyết bằng phương pháp: đảm bảo đồng bộ nhĩ thất bằng cách tạo nhịp nhĩ theo nhu cầu (AAI), máy 2 buồng nhưng điện cực nhĩ chỉ nhận cảm (VDD).
Nhiễu ở môi trường đến từ các nguồn điện từ như đốt điện phẫu thuật và chụp cộng hưởng từ (MRI), mặc dù MRI có thể an toàn khi máy tạo nhịp tim và dây dẫn không nằm bên trong nam châm. Hệ thống tạo nhịp có điều kiện MRI được thiết kế để chịu được MRI nhưng dây dẫn bị bỏ lại, ngay cả khi có điều kiện MRI, vẫn có thể nguy hiểm khi tiếp xúc với trường MRI. Điện thoại di động và các thiết bị an ninh điện tử là những nguồn gây nhiễu tiềm ẩn; điện thoại không nên được đặt gần các thiết bị này nhưng không phải là vấn đề khi sử dụng bình thường để nói chuyện. Máy tạo nhịp sẽ không bị rối loạn chức năng khi bệnh nhân đi bộ qua máy dò kim loại trừ phi bệnh nhân nán lại quá lâu trong máy.
Tài liệu tham khảo
1. Hayes DL, Furman S. Cardiac pacing: how it started, where we are, where we are going. Heart Rhythm 2004;1(5 Suppl):115C-126C. doi:10.1016/j.hrthm.2004.10.023
2. Sperzel J, Hamm C, Hain A. Leadless pacing. Sondenlose Herzschrittmacher. Herz 2018;43(7):605-611. doi:10.1007/s00059-018-4752-9
