Áp xe não

Áp xe não có thể do

• Nhiễm trùng trực tiếp từ các ổ viêm qua xương sọ (ví dụ như viêm tủy xương, viêm xương chũm, viêm xoang, viêm mủ dưới màng cứng)

• Vết thương xuyên sọ (bao gồm cả thủ thuật phẫu thuật thần kinh)

• Lan truyền qua đường máu (ví dụ: trong viêm nội tâm mạc do vi khuẩn [1], bệnh tim bẩm sinh có shunt từ phải sang trái hoặc sử dụng thuốc theo đường tĩnh mạch)

• Nguyên nhân không rõ

Các vi khuẩn có liên quan thường là kỵ khí và đôi khi hỗn hợp, thường bao gồm các vi khuẩn kỵ khí như Bacteroides và streptococci. Tụ cầu thường liên quan đến chấn thương sọ, phẫu thuật thần kinh, hoặc viêm nội tâm mạc. Enterobacteriaceae có thể được phân lập trong viêm tai mạn tính. Sau khi bị viêm tai giữa mưng mủ mạn tính, vi khuẩn kỵ khí, liên cầu và vi khuẩn gram âm là những nguyên nhân phổ biến.

Nấm (ví dụ: Aspergillus) và động vật nguyên sinh (ví dụ: Toxoplasma gondii, đặc biệt là ở những bệnh nhân nhiễm HIV) có thể gây áp xe.

Các triệu chứng do tăng áp lực nội sọ, hiệu ứng khối và đôi khi chấn thương sọ não. Bệnh cảnh kinh điển bao gồm đau đầu, buồn nôn, nôn vọt, mệt mỏi, co giật, thay đổi tính cách, phù gai và thiếu sót thần kinh khu trú tiến triển qua nhiều ngày đến vài tuần lễ; tuy nhiên, ở một số bệnh nhân, các biểu hiện này rất kín đáo hoặc không có cho đến cuối đợt tiến triển lâm sàng.

Sốt, ớn lạnh và tăng bạch cầu có thể phát triển trước khi nhiễm trùng được tạo bao, nhưng các dấu hiệu này có thể không xuất hiện khi có biểu hiện, giảm dần theo thời gian hoặc không phát triển.

• MRI có thuốc đối quang hoặc, nếu không có, chụp CT có thuốc cản quang

Khi các triệu chứng gợi ý áp xe, chụp MRI có thuốc đối quang từ với chuỗi xung khuếch tán hoặc, nếu không có, thì chụp CT có thuốc cản quang. Khối này có thể khó phân biệt được với u não hoặc ổ nhồi máu não; có thể chọc hút dưới hướng dẫn của CT, nuôi cấy, phẫu thuật cắt bỏ, hoặc phối hợp các phương pháp.

Nuôi cấy mủ được hút từ ổ áp xe có thể giúp lựa chọn kháng sinh phù hợp để điều trị áp xe. Tuy nhiên, không nên trì hoãn điều trị kháng sinh để chờ đợi kết quả nuôi cấy.

Áp xe tiểu não

Hình ảnh

Được sự cho phép của bác sĩ John E. Greenlee.

Không nên chọc dịch tủy sống vì nó có thể làm thoát vị qua lều vì kết quả dịch não tủy (CSF) không đặc hiệu (xem bảng Bất thường dịch não tủy trong các rối loạn).

• Kháng sinh (ban đầu dùng cefotaxime hoặc ceftriaxone, cùng với metronidazole đối với loài Bacteroides hoặc cộng với vancomycin đối với Staphylococcus aureus dựa theo nghi ngờ lâm sàng, sau đó theo hướng dẫn của nuôi cấy và các xét nghiệm nhạy cảm)

• Thường là hút mủ dưới hướng dẫn của CT hoặc phẫu thuật dẫn lưu

• Đôi khi dùng corticosteroid, thuốc chống co giật hoặc cả hai

Tất cả bệnh nhân được dùng thuốc kháng sinh trong tối thiểu 4 tuần đến 8 tuần (1). Kháng sinh theo kinh nghiệm ban đầu bao gồm một trong những loại sau:

• Cefotaxime

• Ceftriaxone

Cả hai đều có hiệu quả chống lại streptococci, Enterobacteriaceae, và hầu hết các vi khuẩn kỵ khí nhưng không chống lại Bacteroides fragilis. Nếu bác sĩ lâm sàng nghi ngờ nhiễm Bacteroides (như trong viêm xoang mạn tính hoặc viêm tai), metronidazole cũng được yêu cầu. Nếu nghi ngờ nhiễm S. aureus (ví dụ: sau chấn thương sọ não hoặc phẫu thuật thần kinh hoặc trong viêm nội tâm mạc), vancomycin được sử dụng (phối hợp với cefotaxime hoặc ceftriaxone) cho đến khi xác định được độ nhạy với nafcillin. Đáp ứng với thuốc kháng sinh được theo dõi tốt nhất bằng chụp MRI hoặc CT nhiều lần.

Dẫn lưu (phẫu thuật định vị dưới hướng dẫn của CT hoặc phẫu thuật mở) là liệu pháp điều trị tối ưu và cần thiết cho hầu hết cácloại áp xe đơn độc và có thể phẫu thuật, đặc biệt là các ổ áp xe có đường kính > 2 cm. Nếu ổ áp xe có đường kính < 2 cm, có thể thử dùng kháng sinh đơn trị liệu, nhưng sau đó phải theo dõi ổ áp xe bằng MRI hoặc CT theo tuần tự thường xuyên (ban đầu thường là 2 đến 3 ngày một lần); nếu ổ áp xe to ra sau khi điều trị bằng kháng sinh, phẫu thuật dẫn lưu sẽ được chỉ định.

Bệnh nhân bị tăng áp lực nội sọ (được đánh giá bằng các dấu hiệu và phát hiện trên chẩn đoán hình ảnh thần kinh) có thể được hưởng lợi từ một đợt điều trị ngắn hạn bằng corticosteroid liều cao (dexamethasone 10 mg đường tĩnh mạch một lần, sau đó 4 mg đường tĩnh mạch, 6 giờ một lần trong 3 hoặc 4 ngày).

Thuốc chống co giật thường được sử dụng để ngăn ngừa co giật.

Tỷ lệ phục hồi phụ thuộc vào mức độ loại bỏ thành công ổ áp xe và tình trạng miễn dịch của bệnh nhân.

Nếu bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch (ví dụ: bệnh nhân nhiễm HIV không kiểm soát được) bị áp xe do Toxoplasma gondii hoặc nấm, họ có thể phải dùng thuốc kháng sinh suốt đời.