Sự mở rộng thay đổi sinh lý đi kèm với quá trình sinh đẻ (xem thêm Chức năng phổi sơ sinh, đôi khi làm biểu hiện những dấu hiệu không có vấn đề gì khi ở trong tử cung. Vì lý do đó, cần có người có kinh nghiệm hồi sức tại phòng sinh trong mỗi lần chuyển dạ. Tuổi thai và các tham số tăng trưởng giúp xác định nguy cơ bệnh lý sơ sinh.
Các vấn đề hô hấp ở trẻ sơ sinh
Các triệu chứng và dấu hiệu của suy hô hấp khác nhau và bao gồm:
Kêu khóc
Cánh mũi phập phồng
Giãn khớp liên sườn, dưới lồng ngực
Thở yếu, thở không đều, hoặc kết hợp
Nhịp thở nhanh và ngừng thở
Tím, xanh xao, lốm đốm, chậm đổ đầy mao mạch, hoặc kết hợp
Huyết áp thấp
Ở trẻ sơ sinh, triệu chứng và dấu hiệu có thể xuất hiện ngay sau khi sinh hoặc phát triển vài phút đến nhiều giờ sau đó.
Nguyên nhân của rối loạn hô hấp chu sinh
Suy hô hấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có nhiều nguyên nhân tiềm ẩn (xem bảng Nguyên nhân gây suy hô hấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ).
Nguyên nhân gây suy hô hấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ
Phân loại | Nguyên nhân |
|---|---|
Tim mạch* | Shunt phải - trái với lưu lượng máu lên phổi bình thường hoặc tăng: Đảo gốc mạch máu lơn, tứ chứng Fallot với tắc nghẽn luồng ra phổi tối thiểu, bất thường tĩnh mạch đổ về toàn phần, thân chung động mạch, hội chứng thiểu sản thất trái Shunt phải - trái với lưu lượng máu lên phổi giảm:† Teo van động mạch phổi, tứ chứng Fallot với tắc nghẽn đường ra phổi đáng kể, hẹp nặng van động mạch phổi, teo van ba lá, tim một thất kèm hẹp động mạch phổi, bệnh Ebstein, tăng áp lực động mạch phổi cố định |
Hô hấp | Đường hô hấp trên: Tắc hoặc hẹp cửa mũi sau, hẹp thanh khí phế quản, tắc nghẽn do chèn ép (ví dụ, vòng mạch máu), bất thường khí quản-thực quản (ví dụ, nứt, rò) Đường hô hấp dưới: Hội chứng suy hô hấp, thở nhanh thoáng qua ở trẻ sơ sinh, hít phải phân su, viêm phổi, tràn khí màng phổi, thoát vị hoành bẩm sinh, giảm sản phổi, dị dạng nang phổi, thiếu hụt bẩm sinh các protein hoạt động bề mặt B hoặc C |
Thần kinh học‡ | Xuất huyết nội sọ hoặc tăng huyết áp, quá liều thuốc mê (trẻ sơ sinh hoặc mẹ), liệt cơ hoành, bệnh thần kinh cơ, rối loạn động kinh |
Huyết học | Bệnh Methemoglobin máu (nồng độ methemoglobin > 40%), đa hồng cầu, thiếu máu nặng |
Thể hỗn hợp | Hạ đường huyết, rối loạn chuyển hóa (ví dụ, rối loạn axit-bazơ, tăng natri huyết), sốc giảm thể tích, nhiễm trùng huyết |
* Bất kỳ tổn thương tim nào có biểu hiện với cung lượng tim kém và nhiễm toan cũng có nhiều khả năng bị suy hô hấp như là một phần của biểu hiện ban đầu. | |
†Shunt từ phải sang trái với lưu lượng phổi giảm ít hơn so với shunt từ phải sang trái hoặc trộn lẫn với lưu lượng phổi bình thường hoặc tăng lên để biểu hiện với suy hô hấp đáng kể. | |
‡ Các vấn đề về thần kinh có thể biểu hiện bằng ngưng thở hơn là suy hô hấp. | |
Sinh lý rối loạn hô hấp chu sinh
Có một số khác biệt đáng kể về sinh lý học của hệ hô hấp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ so với trẻ lớn hơn và người lớn. Những khác biệt này bao gồm
Thành ngực đàn hồi tốt hơn
Giảm độ giãn nở của phổi ở trẻ sơ sinh bị thiếu chất hoạt động bề mặt do sinh non hoặc đột biến gen
Phụ thuộc nhiều vào hoạt động của cơ hoành hơn là các cơ liên sườn
Các đường hô hấp ngoài ngực (đường hô hấp trên) có thể bị xẹp
Ngoài ra, kích thước đường thở nhỏ hơn của trẻ sơ sinh làm tăng sức cản của đường thở, và sự vắng mặt của thông khí bàng hệ sẽ làm tăng nguy cơ xẹp phổi (xẹp phế nang). Tuy nhiên, các nguyên lý khác của hoạt động hô hấp cũng tương tự ở người lớn và trẻ em.
Đánh giá rối loạn hô hấp chu sinh
Đánh giá tình trạng suy hô hấp ở trẻ sơ sinh bắt đầu bằng tiền sử và khám sức khỏe tổng thể.
Tiền sử ở trẻ sơ sinh tập trung vào tiền sử của bà mẹ và tiền sử trước khi sinh, đặc biệt là tuổi thai, nhiễm trùng ở mẹ hoặc chảy máu ở mẹ, nước ối nhuộm phân su, thiểu ối hoặc đa ối, tiền sử gia đình bị rối loạn di truyền và tiền sử có anh chị em ruột hoặc các thành viên khác trong gia đình bị suy hô hấp nghiêm trọng hoặc tử vong trong thời kỳ sơ sinh.
Khám lâm sàng tập trung vào tim và phổi. Lồng ngực không cân hoặc bụng lõm gợi ý thoát vị cơ hoành. Những tiếng ran lan tỏa, lượng khí đi vào giảm hoặc tiếng rên rỉ gợi ý tình trạng giãn phế nang kém xảy ra khi thiếu chất hoạt động bề mặt. Tiếng thở không đối xứng gợi ý tràn khí màng phổi hoặc viêm phổi. Mỏm tim bất thường, có tiếng thổi, hoặc cả hai đều gợi ý bệnh tim bẩm sinh. Đánh giá huyết áp và mạch đùi có thể xác định tình trạng luồng thông (ví dụ: mạch đập mạnh trong dị dạng động-tĩnh mạch hoặc còn ống động mạch) hoặc rối loạn chức năng tim trái, có hoặc không có dị tật bẩm sinh. Thời gian đổ đầy mao mạch kéo dài phản ánh suy giảm lưu lượng tuần hoàn.
Ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, điều quan trọng là đánh giá tình trạng ôxy hóa và đáp ứng với liệu pháp Oxygen điều trị bằng đo bão hoà oxi mao mạch hoặc khí máu. Chụp X-quang ngực cũng được khuyến cáo.
