Dehydroepiandrosterone (DHEA)

DHEA bổ sung được cho là để cải thiện tâm trạng, năng lượng, cảm giác hạnh phúc và có khả năng hoạt động tốt dưới áp lực. Chất này cũng được cho là cải thiện cơ lực bắp và hiệu suất thể thao, kích thích hệ miễn dịch, ngủ sâu hơn, giảm nồng độ cholesterol, giảm mỡ trong cơ thể, xây dựng cơ bắp, tăng mật độ chất khoáng của xương, giảm trầm cảm, đảo ngược lão hóa, cải thiện vẻ ngoài của làn da lão hóa, cải thiện chức năng não ở bệnh nhân Alzheimer, điều trị vô sinh ở phụ nữ trải qua hỗ trợ sinh sản, tăng ham muốn và giảm các triệu chứng của bệnh lupus ban đỏ hệ thống. Viên trứng DHEA theo đơn hoặc thuốc đạn đã được sử dụng để điều trị chứng teo âm đạo.

Các tuyên bố dược phẩm của DHEA đã không được hỗ trợ đủ bằng chứng. Ngoài ra, đa số tổ chức thể thao chuyên nghiệp cấm sử dụng DHEA vì nó được phân loại là "prohormone".

Mức DHEA giảm tự nhiên theo tuổi và do đó nhiều người không tìm kiếm được suối nguồn tươi trẻ chuyển sang bổ sung DHEA như một giải pháp khả dĩ cho các bệnh liên quan đến tuổi tác. Các nghiên cứu đã được báo cáo cho thấy kết quả cả tích cực và tiêu cực. Các nghiên cứu sâu hơn chỉ ra không chỉ có tác dụng với lão hóa mà còn với tất cả các tình trạng sức khoẻ trên lâm sàng.

Một phân tích dữ liệu từ 4 thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng ở phụ nữ và nam giới ≥ 55 tuổi cho thấy rằng việc bổ sung DHEA hàng ngày so với giả dược làm tăng đáng kể mật độ khoáng trong xương ở cột sống thắt lưng và mấu chuyển ở phụ nữ chứ không phải nam giới, mặc dù nam giới giảm đáng kể trong khối lượng chất béo (1).

Một phân tích tổng hợp năm 2013 về số liệu thu thập được từ nghiên cứu 1353 đàn ông cao tuổi trong một số thử nghiệm chỉ ra rằng bổ sung DHEA có liên quan đến việc giảm khối mỡ; Tuy nhiên, không thấy có hiệu quả đối với các thông số lâm sàng khác, bao gồm chuyển hóa lipid và glycemic, sức khoẻ xương, chức năng tình dục, hoặc chất lượng sống (2). Một phân tích tương tự đã được thực hiện ở phụ nữ bị suy thượng thận và chỉ ra rằng bổ sung DHEA có thể cải thiện chất lượng sống và các triệu chứng của chứng trầm cảm, trong khi không có hiệu quả đến lo âu và ham muốn tình dục (3).

Một đánh giá hệ thống năm 2020 và phân tích tổng hợp 15 thử nghiệm chọn ngẫu nhiên có đối chứng ở 853 đối tượng đã báo cáo rằng, so với giả dược, DHEA cải thiện đáng kể các triệu chứng trầm cảm. Tuy nhiên, các tác giả cho biết có chất lượng bằng chứng thấp vì các nghiên cứu bao gồm các quần thể nhỏ với các chẩn đoán tâm thần khác nhau và kết quả là khác nhau (4).

Một đánh giá có hệ thống năm 2006 về 5 nghiên cứu đã thấy rất ít bằng chứng về tác dụng có lợi của việc bổ sung DHEA đối với chức năng nhận thức của những người trung niên trở lên không mắc chứng mất trí nhớ (5).

Các hướng dẫn của Mạng lưới Điều trị Tâm trạng và Lo âu Canada (CANMAT) về phương pháp điều trị bằng thuốc bổ sung và thay thế trong điều trị trầm cảm đã tuyên bố rằng DHEA có thể được coi là phương pháp điều trị trầm cảm bước ba (6).

Không rõ tác dụng phụ. Theo lý thuyết, có những nguy cơ về chứng vú to ở nam giới, chứng rậm lông ở phụ nữ, mụn trứng cá, nhức đầu, thay đổi tâm trạng và kích thích ung thư tuyến tiền liệt, ung thư gan và ung thư vú. Nó có thể làm giảm cholesterol HDL, tăng triglycerides và làm trầm trọng thêm hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS). Có một báo cáo ca bệnh bị chứng hưng cảm và co giật.

DHEA có thể làm tăng chảy máu ở những người dùng thuốc chống đông máu. DHEA đã gây ra chứng hưng cảm ở những người dùng thuốc chống trầm cảm. DHEA có thể đối kháng với tác dụng kháng estrogen của tamoxifen, thuốc ức chế aromatase (chẳng hạn như anastrozole) và fulvestrant. DHEA có thể làm tăng nồng độ của benzodiazepine triazolam và làm giảm hiệu quả của vắc xin trực khuẩn Calmette-Guérin (BCG) phòng lao.

(Xem thêm bảng Một số tương tác giữa thuốc và thực phẩm chức năng có thể xảy ra.)

1. 1. Jankowski CM, Wolfe P, Schmiege SJ, et al: Sex-specific effects of dehydroepiandrosterone (DHEA) on bone mineral density and body composition: a pooled analysis of four clinical trials. Clin Endocrinol (Oxf) 90(2): 293-300, 2019 doi: 10.1111/cen.13901

2. 2. Corona G, Rastrelli G, Giagulli V, et al: Dehydroepiandrosterone supplementation in elderly men: a meta-analysis study of placebo controlled trials. J Clin Endocrinol Metab 98(9):3615-3626, 2013 doi: 10.1210/jc.2013-1358

3. 3. Alkatib AA, Cosma M, Elamin MB, et al: A systematic review and meta-analysis of randomized placebo-controlled trials of DHEA treatment effects on quality of life in women with adrenal insufficiency. J Clin Endocrinol Metab 94(10):3676-3781, 2009 doi: 10.1210/jc.2009-0672

4. 4. Peixoto C, José Grande A, Gomes Carrilho C, et al: Dehydroepiandrosterone for depressive symptoms: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. J Neurosci Res 98(12):2510-2528, 2020. doi:10.1002/jnr.24721

5. 5. Grimley Evans J, Malouf R, Huppert F, van Niekerk JK: Dehydroepiandrosterone (DHEA) supplementation for cognitive function in healthy elderly people. Cochrane Database Syst Rev 2006(4):CD006221, 2006 doi:10.1002/14651858.CD006221

6. 6. Ravindran AV, Balneaves LG, Faulkner G, et al: Canadian network for mood and anxiety treatments (CANMAT) 2016 clinical guidelines for the management of adults with major depressive disorder: Section 5. Complementary and alternative medicine treatments. Can J Psychiatry 61(9): 576-587, 2016. doi: 10.1177/0706743716660290

Tài nguyên bằng tiếng Anh sau đây có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này.

1. National Institutes of Health (NIH), National Center for Complementary and Integrative Health: General information for patients about complementary health practices for menopausal symptoms