Són phân là đại tiện không tự chủ. Chẩn đoán là lâm sàng. Điều trị là một chương trình kiểm soát ruột và các bài tập đáy chậu, nhưng đôi khi cần phải mở thông ruột già.
(Xem thêm Đánh giá các rối loạn ở hậu môn trực tràng.)
Đại tiện không tự chủ có thể do
Chấn thương hoặc bệnh của tủy sống
Các bất thường bẩm sinh
Tai nạn chấn thương trực tràng và hậu môn
Sa trực tràng (sa lòi)
Bệnh tiểu đường
Sa sút trí tuệ nặng
Ứ đọng phân
Các quá trình viêm lan rộng
Khối u
Chấn thương sản khoa
Các hoạt động liên quan đến phân chia hoặc giãn cơ thắt hậu môn
Chẩn đoán đại tiện không tự chủ
Đánh giá lâm sàng
Đôi khi các kiểm tra chẩn đoán hình ảnh và đo áp lực hậu môn trực tràng
Khám thực thể cần đánh giá chức năng cơ thắt tổng thể và cảm giác quanh hậu môn, loại trừ khối u trực tràng hoặc sa trực tràng.
Siêu âm cơ thắt hậu môn qua nội soi, chụp MRI vùng chậu và tầng sinh môn, và đo áp lực hậu môn trực tràng cũng hữu ích.
Điều trị són phân
Chương trình điều chỉnh bài xuất phân
Các bài tập sàn chậu, đôi khi với phản hồi sinh học
Đôi khi thủ thuật ngoại khoa
Điều trị chứng són phân bao gồm một chương trình kiểm soát ruột để phát triển một kiểu đại tiện có thể đoán trước được. Chương trình bao gồm việc nạp đủ đồ lỏng và đủ số lượng lớn trong chế độ ăn uống. Ngồi trên bồn cầu hoặc sử dụng một chất kích thích đại tiện thông thường khác (ví dụ: cà phê) sẽ giúp đại tiện. Thuốc đạn (ví dụ: glycerin, bisacodyl) hoặc thuốc xổ phosphat cũng có thể được sử dụng. Nếu mô hình đại tiện bình thường không phát triển, chế độ ăn ít chất cặn bã và loperamide đường uống có thể làm giảm số lần đại tiện.
Các bài tập sàn chậu đơn giản, bệnh nhân lặp lại động tác co cơ thắt, cơ sàn chậu, và cơ mông làm tăng sức mạnh của các cấu trúc này và góp phần hỗ trợ đại tiện tự chủ, đặc biệt là với những trường hợp nhẹ. Phản hồi sinh học (để tập cho bệnh nhân sử dụng tối đa các cơ vòng và để đánh giá tốt hơn các kích thích sinh lý thích hợp) nên được cân nhắc trước khi khuyến nghị phẫu thuật ở những bệnh nhân có động lực tốt có thể hiểu và làm theo các hướng dẫn và có cơ thắt hậu môn còn khả nặng nhân biết tình trạng giãn trực tràng. Khoảng 64% đến 89% số bệnh nhân đáp ứng với phản hồi sinh học (1).
Có thể khâu trực tiếp khiếm khuyết ở cơ thắt khi đánh giá bằng siêu âm qua nội soi, nhưng hiệu quả của phương pháp phục hồi này sẽ giảm dần theo thời gian.
Kích thích thần kinh cùng đã cho thấy hứa hẹn trong điều trị són phân (1). Các điện cực được cấy ghép tạm thời và nếu thời gian dùng thử cho thấy kết quả tốt, máy phát sẽ được cấy ghép vĩnh viễn với tỷ lệ thành công cao.
Khi tất cả cách làm thất bại, có thể cân nhắc mở thông đại tràng.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Bordeianou LG, Thorsen AJ, Keller DS, et al. The American Society of Colon and Rectal Surgeons Clinical Practice Guidelines for the Management of Fecal Incontinence. Dis Colon Rectum. 2023;66(5):647-661. doi:10.1097/DCR.0000000000002776
