Trĩ là các tĩnh mạch giãn của đám rối trĩ ở ống hậu môn. Các triệu chứng bao gồm kích thích và chảy máu. Trĩ tắc mạch thường đau đớn. Chẩn đoán bằng kiểm tra kỹ và soi hậu môn. Điều trị theo triệu chứng hoặc bằng băng cao su, liệu pháp tiêm xơ, quang đông hồng ngoại, hoặc đôi khi phẫu thuật.
(Xem thêm Đánh giá các rối loạn ở hậu môn trực tràng.)
Tăng áp lực trong các tĩnh mạch của hậu môn trực tràng dẫn đến trĩ. Tình trạng tăng áp lực này có thể do thai nghén, thường xuyên vác nặng, hoặc rặn mạnh nhiều khi đại tiện (ví dụ do táo bón). Trĩ gồm trĩ nội và trĩ ngoại. Ở một số người, giãn tĩnh mạch trực tràng là kết quả của tình trạng tăng áp trong tĩnh mạch cửa và những biểu hiện này khác với trĩ.
Trĩ ngoại nằm dưới đường lược và được phủ bởi biểu mô vảy.
Trĩ nội nằm trên đường lược và được lót bằng niêm mạc trực tràng. Trĩ thường xảy ra ở các vùng trước-phải, sau-phải, bên-trái. Trĩ có ở cả người lớn và trẻ em.
Các triệu chứng và dấu hiệu của trĩ
Trĩ thường không triệu chứng, hoặc chỉ đơn giản là búi trĩ trồi ra. Bệnh trĩ thường không hay gây ngứa hậu môn, trừ khi trĩ bị sa nhiều.
Trĩ ngoại có thể bị huyết khối, dẫn đến sưng đau, tím tái. Hiếm khi trĩ loét và gây chảy máu ít. Làm sạch vùng hậu môn có thể khó khăn.
Trĩ nội thường có biểu hiện chảy máu sau khi đi đại tiện; thấy máu trên giấy vệ sinh và đôi khi thấy trong bồn cầu. Trĩ nội có thể gây khó chịu nhưng không đau như trĩ ngoại có huyết khối. Trĩ nội đôi khi gây tiết nhầy và cảm giác đại tiện không hết bãi.
Trĩ bị nghẹt xảy ra khi tình trạng nhô ra và co thắt làm tắc nghẽn nguồn cung cấp máu. Các búi trĩ gây ra đau đớn đôi khi dẫn đến hoại tử và loét.
Chẩn đoán trĩ
Soi hậu môn
Đôi khi soi đại tràng sigma hoặc soi đại tràng.
Hầu hết các búi trĩ gây đau đớn, bị huyết khối, bị loét hay không, đều được phát hiện khi kiểm tra hậu môn và trực tràng.
Soi hậu môn là rất cần thiết trong việc đánh giá trĩ không đau hoặc chảy máu. Chảy máu trực tràng chỉ nên được quy cho bệnh trĩ sau khi loại trừ các tình trạng nghiêm trọng hơn (ví dụ: bằng nội soi đại tràng sigma hoặc nội soi đại tràng) (1).
Trĩ nội có thể được phân loại mức độ theo các đặc điểm nhất định (xem bảng Phân loại trĩ nội), có thể giúp dẫn hướng điều trị.
Phân loại trĩ nội
Mức độ | Tính chất, đặc điểm |
|---|---|
I | Trĩ lồi lên Không sa |
II | Sa sau khi làm nghiệm pháp Valsava Sa giảm tự phát |
III | Sa sau khi làm nghiệm pháp Valsava Sa cần được nắn chỉnh bằng tay |
IV | Sa mạn tính Giảm sa bằng tay không hiệu quả |
Phỏng theo Hawkins AT, Davis BR, Bhama AR, et al. The American Society of Colon and Rectal Surgeons Clinical Practice Guidelines for the Management of Hemorrhoids. Dis Colon Rectum. 2024;67(5):614-623. doi:10.1097/DCR.0000000000003276 | |
Ngọc trai & cạm bẫy
|
Tài liệu tham khảo chẩn đoán
1. Hawkins AT, Davis BR, Bhama AR, et al. The American Society of Colon and Rectal Surgeons Clinical Practice Guidelines for the Management of Hemorrhoids. Dis Colon Rectum. 2024;67(5):614-623. doi:10.1097/DCR.0000000000003276
Điều trị trĩ
Triệu chứng: Chất làm mềm phân, tắm ngồi, thuốc giảm đau
Phẫu thuật cắt trĩ ngoại có huyết khối
Tiêm xơ hoặc thắt bằng vòng cao su hoặc hồng ngoại quang đông cho trĩ nội.
Điều trị triệu chứng
Điều trị triệu chứng bệnh trĩ thường là tất cả những gì cần thiết. Có thể thực hiện bằng thuốc làm mềm phân (ví dụ: docusate, psyllium), tắm nước ấm (tức là ngồi trong bồn nước khá nóng trong 10 phút) sau mỗi lần đi tiêu và nếu cần, dùng thuốc mỡ gây tê có lidocaine hoặc dùng cây phỉ (hamamelis) để chườm. Đau do trĩ ngoại có huyết khối có thể được điều trị bằng thuốc chống viêm không steroid.
Thủ thuật tại phòng khám
Trong một số trường hợp hiếm gặp, việc cắt bỏ đơn giản (xem video Cách thực hiện cắt trĩ) búi trĩ ngoài có huyết khối được thực hiện trong vòng 3 ngày kể từ khi xuất hiện triệu chứng, việc này có thể làm giảm đau nhanh chóng; sau khi thấm lidocaine 1%, phần trĩ có huyết khối sẽ được cắt bỏ và chỗ khuyết được khâu lại bằng chỉ tự tiêu.
Bệnh nhân bị trĩ nội độ I và độ II và một số bệnh nhân bị trĩ nội độ III (xem bảng Phân loại trĩ nội) không đáp ứng với điều trị triệu chứng thường có thể được điều trị hiệu quả bằng các thủ thuật sau đây tại phòng khám (1).
Tiêm xơ bằng 5% phenol trong dầu thực vật hoặc các chất gây xơ hóa khác có thể được sử dụng để điều trị trĩ nội. Chảy máu ít nhất phải tạm thời cầm lại.
Thắt vòng cao su được sử dụng cho các búi trĩ nội lớn, sa ra ngoài, trĩ nội đang chảy máu hoặc trĩ không đáp ứng với phương pháp điều trị bảo tồn. Với trĩ hỗn hợp nội và trĩ ngoại, chỉ nên thắt phần bên trong bằng dây cao su. Trĩ nội được kẹp và kéo ra bằng một sợi dây căng có đường kính 0,5 cm, sau đó thả ra để thắt búi trĩ, khiến búi trĩ hoại tử và bong ra. Thông thường, một búi trĩ được thắt 2 tuần một lần; cần từ 3 đến 6 lần điều trị. Đôi khi, có thể thắt nhiều búi trĩ trong một lần, nhưng sẽ đau hơn. Không nên thắt trĩ ngoại.
Quang đông hồng ngoại có tác dụng triệt đốt búi trĩ nội không sa, chảy máu hoặc trĩ không thể chữa khỏi bằng thắt vòng cao su.
Phẫu thuật cắt bỏ trĩ
Phẫu thuật cắt trĩ là bắt buộc đối với những bệnh nhân không đáp ứng với các hình thức điều trị khác và đối với những người mắc bệnh trĩ nội độ IV. Đau nhiều sau mổ cũng như bí tiểu và táo bón là phổ biến.
Cắt trĩ bằng máy dập ghim là một thủ thuật thay thế cho trĩ ngoại và ít gây đau sau phẫu thuật hơn nhưng có tỷ lệ tái phát và biến chứng cao hơn so với phương pháp cắt trĩ bằng phẫu thuật thông thường.
Một số kĩ thuật khác
Thắt động mạch trĩ có dẫn hướng của Doppler, trong đó đầu dò siêu âm trực tràng được sử dụng để xác định các mạch máu để khâu thắt, ít đau hơn thủ thuật cắt bỏ toàn bộ trĩ nhưng có tỷ lệ tái phát cao hơn thủ thuật cắt bỏ toàn bộ trĩ hoặc thủ thuật cắt trĩ bằng kẹp (1).
Liệu pháp laser, áp lạnh, và nhiều kiểu hủy búi trĩ bằng điện chưa được chứng minh hiệu quả.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Hawkins AT, Davis BR, Bhama AR, et al. The American Society of Colon and Rectal Surgeons Clinical Practice Guidelines for the Management of Hemorrhoids. Dis Colon Rectum. 2024;67(5):614-623. doi:10.1097/DCR.0000000000003276
Những điểm chính
Trĩ ngoại có thể huyết khối hóa và trở nên rất đau nhưng hiếm chảy máu.
Trĩ nội thường gây chảy máu nhưng thường không đau.
Thuốc làm mềm phân, điều trị tại chỗ và thuốc giảm đau thường là phương pháp điều trị đầy đủ cho trĩ ngoại.
Để giảm đau nhanh chóng, trĩ ngoại có huyết khối có thể được điều trị bằng cách cắt bỏ đơn thuần trong vòng 3 ngày đầu tiên kể từ khi có triệu chứng.
Trĩ nội chảy máu có thể cần tiêm xơ, thắt bằng vòng cao su, hoặc hồng ngoại quang đông.
Phẫu thuật là phương án cuối cùng nhưng có khả năng có hiệu quả.
