Hội chứng bỏng rát miệng là một tình trạng mạn tính của đau rát trong miệng, thường liên quan đến lưỡi, trong trường hợp không xác định được nguyên nhân. Không có dấu hiệu thực thể hoặc xét nghiệm chẩn đoán cụ thể và việc điều trị là theo triệu chứng và thường khó điều trị. Hội chứng miệng bỏng rát thứ phát đề cập đến các triệu chứng tương tự do một rối loạn khác gây ra.
(Xem thêm Đánh giá bệnh nhân nha khoa.)
Hội chứng bỏng rát miệng là không phổ biến (mặc dù tỷ lệ mắc thực tế của tình trạng này không được báo cáo rõ ràng) và thường ảnh hưởng đến phụ nữ sau mãn kinh. Hội chứng này được cho là có nguồn gốc thần kinh, ảnh hưởng đến các dây thần kinh trung ương và ngoại biên về cảm giác đau và vị giác và có thể có nguồn gốc từ nhiều yếu tố (1).
Nguyên nhân thứ cấp của hội chứng rát miệng bao gồm
Thiếu dinh dưỡng (vitamin B12, vitamin B9 [folate])
Nhiễm trùng Candida (bệnh nấm candida)
Dị ứng (thực phẩm, sản phẩm nha khoa)
Các bệnh lý ở niêm mạc miệng (ví dụ: viêm miệng, lichen phẳng, dạng pemphigus, pemphigus vulgaris, tân sinh)
Thói quan cận chức năng của miệng (ví dụ: tưa lưỡi, nghiến chặt, nghiến răng lúc ngủ)
Hội chứng bỏng rát miệng có thể gây bỏng rát, đau nhói hoặc tê lưỡi, vòm họng, môi hoặc các bề mặt niêm mạc khác của miệng, thường xảy ra ở hai bên và đôi khi thành nhiều ổ. Đau có thể đáng kể và có thể xảy ra hàng ngày. Đau có thể không thay đổi hoặc có thể tăng lên trong suốt cả ngày và có thể giảm bớt khi ăn hoặc uống. Có thể bị khô miệng hoặc thay đổi vị giác. Đau, cũng như các vấn đề cảm xúc liên quan (lo lắng, trầm cảm), có thể gây suy giảm khả năng quan hệ xã hội. Thời gian xuất hiện các triệu chứng của hội chứng bỏng rát miệng rất khác nhau theo nhiều tháng đến nhiều năm, nhưng các triệu chứng sẽ hết một cách tự nhiên hoặc nếu có thể xác định và giải quyết được nguyên nhân thứ phát.
Tài liệu tham khảo chung
1. Momin S: Burning mouth syndrome—A frustrating problem. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg 147(6):580, 2021. doi:10.1001/jamaoto.2021.0177
Chẩn đoán hội chứng miệng bỏng rát
Đánh giá lâm sàng
Kiểm tra để loại trừ các nguyên nhân thứ phát
Chẩn đoán hội chứng miệng bỏng rát cần có các triệu chứng ở miệng như đã nêu ở trên và không có các dấu hiệu ở miệng. Đau phải xảy ra trên 50% số ngày, trong > 2 giờ/ngày (một số tác giả bỏ qua tiêu chuẩn có thể không đáng tin cậy này), trong > 3 tháng. Hội chứng bỏng rát miệng là một chẩn đoán loại trừ; do đó, xét nghiệm tìm nguyên nhân thứ phát phải kỹ lưỡng và có thể bao gồm đo lưu lượng nước bọt, xét nghiệm máu để đánh giá các tình trạng toàn thân, nghiên cứu chẩn đoán hình ảnh đầu và cổ và sinh thiết.
Điều trị hội chứng miệng bỏng rát
Điều trị triệu chứng
Hội chứng rát miệng thứ phát có thể điều trị khỏi.
Điều trị hội chứng bỏng rát miệng rất khó và có thể không đạt yêu cầu và gây khó chịu cho bệnh nhân. Một cách tiếp cận đồng cảm, đa ngành có thể hữu ích, bao gồm liệu pháp nhận thức-hành vi và các loại thuốc như thuốc chống trầm cảm ba vòng, axit alpha-lipoic, clonazepam, capsaicin tại chỗ hoặc gabapentin (1). Hội chứng bỏng rát miệng có thể thuyên giảm khi dùng đồ uống lạnh, đá bào, kẹo cao su (không đường) và tránh các chất kích thích như thuốc lá, thức ăn cay hoặc thức ăn chua và rượu (trong các loại đồ uống và nước súc miệng).
Hội chứng rát miệng thứ phát có thể điều trị khỏi bằng cách điều trị nguyên nhân.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Tan HL, Smith JG, Hoffmann J, et al: A systematic review of treatment for patients with burning mouth syndrome. Cephalalgia 42(2):128-161, 2022. doi: 10.1177/0194599819859885
