Thiếu hụt kháng thể chọn lọc với các globulin miễn dịch (Ig) bình thường được đặc trưng bởi đáp ứng kháng thể đặc hiệu thiếu hụt đối với các kháng nguyên polysaccharide nhưng không thiếu đối với các kháng nguyên protein, mặc dù nồng độ globulin miễn dịch trong huyết thanh bình thường hoặc gần bình thường, bao gồm các phân lớp IgG. Phương pháp điều trị bao gồm vắc-xin liên hợp phế cầu khuẩn và đôi khi là kháng sinh dự phòng và liệu pháp thay thế globulin miễn dịch.
(Xem thêm Tổng quan các rối loạn về miễn dịch và Cách tiếp cận với bệnh nhân có rối loạn miễn dịch).
Thiếu hụt kháng thể chọn lọc với Immunoglobulin bình thường (SADNI) là một rối loạn suy giảm miễn dịch tiên phát. Đây là một trong những triệu chứng suy giảm miễn dịch phổ biến nhất có biểu hiện nhiễm khuẩn hô hấp tái phát. Sự thiếu hụt kháng thể chọn lọc có thể xảy ra trong các chứng rối loạn khác, nhưng SADNI là rối loạn cơ bản, trong đó đáp ứng kém đối với các kháng nguyên polysaccharide là bất thường duy nhất (xem bảng Thiếu hụt miễn dịch dịch thể). Di truyền và bệnh sinh chưa được làm sáng tỏ, nhưng một số bằng chứng cho thấy nguyên nhân có thể là do bất thường về phân tử di truyền (1).
Một tập hợp các bệnh nhân với SADNI ban đầu có phản ứng thích hợp với kháng nguyên polysaccharide nhưng mất đi các xét nghiệm kháng thể trong vòng 6 đến 8 tháng (gọi là kiểu hình bộ nhớ SADNI).
Bệnh nhân có nhiễm khuẩn hô hấp tái phát và đôi khi biểu hiện cho thấy có phản ứng dị ứng (ví dụ như viêm mũi mạn tính, viêm da dị ứng, hen suyễn). Mức độ nghiêm trọng của rối loạn thay đổi.
Trẻ nhỏ có thể có một hình thức SADNI tự hết theo thời gian.
Tài liệu tham khảo chung
1. Wood PM, Mayne A, Joyce H, Smith CI, Granoff DM, Kumararatne DS. A mutation in Bruton's tyrosine kinase as a cause of selective anti-polysaccharide antibody deficiency. J Pediatr 2001;139(1):148-151. doi:10.1067/mpd.2001.115970
Chẩn đoán SADNI
Nồng độ globulin miễn dịch thông thường bình thường (các phân lớp IgG, IgA, IgM và IgG)
Đáp ứng thiếu hoặc không có đối với vắc xin polysacarit
Vì trẻ em khỏe mạnh < 2 tuổi có thể bị nhiễm trùng xoang-phổi tái phát và đáp ứng yếu với vắc xin polysaccharide, nên xét nghiệm SADNI không được thực hiện trừ khi bệnh nhân > 2 tuổi. Sau đó, đo nồng độ các lớp phụ IgG, IgA, IgM, và IgG và đáp ứng với vaccin. Xét nghiệm trong phòng thí nghiệm cho thấy phản ứng không đầy đủ với vắc-xin polysaccharide (ví dụ: vắc-xin phế cầu khuẩn) và đáp ứng bình thường với kháng nguyên protein (ví dụ: độc tố uốn ván, độc tố bạch hầu) và/hoặc vắc-xin liên hợp (ví dụ: Haemophilus influenzae típ b).
Việc xét nghiệm thường bao gồm tiêm vắc-xin kết hợp 23 chủng polysaccharide phế cầu khuẩn (PPSV23), cùng với phép đo định lượng đáp ứng kháng thể; hầu hết các bác sĩ lâm sàng đánh giá đáp ứng với 12 đến 14 phân nhóm của Streptococcus pneumoniae. Lý tưởng nhất là việc chuẩn độ được thực hiện bởi cùng một phòng thí nghiệm cả trước và sau khi tiêm vắc xin. Đáp ứng với từng phân nhóm được đặc trưng bởi mức độ tăng chuẩn độ kháng thể và liệu nồng độ kháng thể đó có được coi là có tác dụng bảo vệ hay không, được định nghĩa là nồng độ kháng thể ≥ 1,3 mcg/mL (1,3 mg/L).
Đáp ứng bình thường với PPSV23 ở trẻ em từ 2 tuổi đến 5 tuổi được định nghĩa là kháng thể bảo vệ đối với ≥ 50% các phân nhóm được thử nghiệm, với nồng độ tăng ít nhất gấp 2 lần; bệnh nhân từ 6 tuổi đến 65 tuổi phải có kháng thể bảo vệ đối với ≥ 70% các phân nhóm. Bệnh nhân có kết quả bất thường có thể được phân loại theo kiểu hình như sau (1):
Kiểu hình nhớ: Đáp ứng ban đầu bình thường với PPSV23, mất đi sau 6 tháng.
Kiểu hình nhẹ: Nhiều kiểu huyết thanh (> 50% ở trẻ em từ 2 đến 5 tuổi hoặc > 30% ở bệnh nhân từ 6 đến 65 tuổi) không có hiệu giá bảo vệ hoặc không có hiệu giá tăng gấp 2 lần
Kiểu hình trung bình: Chuẩn độ bảo vệ đối với ≥ 3 phân nhóm nhưng ít hơn số lượng dự kiến cho độ tuổi của họ
Kiểu hình nặng: Chuẩn độ bảo vệ đối với ≤ 2 phân nhóm và nồng độ, nếu có, có xu hướng thấp (< 1,3 đến 2,0 mcg/mL [< 1,3 đến 2,0 mg/L]).
Các thành viên trong gia đình của bệnh nhân biết họ bị SADNI không cần phải sàng lọc trừ khi họ biểu hiện bệnh cảnh lâm sàng tương tự.
Tài liệu tham khảo chẩn đoán
1. Orange JS, Ballow M, Stiehm ER, et al: Use and interpretation of diagnostic vaccination in primary immunodeficiency: a working group report of the Basic and Clinical Immunology Interest Section of the American Academy of Allergy, Asthma & Immunology. J Allergy Clin Immunol 130 (3 Suppl):S1–S24, 2012 doi:10.1016/j.jaci.2012.07.002
Điều trị SADNI
Vắc-xin phế cầu liên hợp
Đôi khi kháng sinh dự phòng và đôi khi là liệu pháp thay thế globulin miễn dịch
Bệnh nhân cần tiêm vắc xin phế cầu khuẩn liên hợp.
Nhiễm trùng xoang phế quản và biểu hiện bệnh dị ứng được điều trị tích cực. Không thường xuyên: khi nhiễm trùng tiếp tục tái phát, có thể cho kháng sinh dự phòng (như amoxicillin, trimethoprim/sulfamethoxazole).
Hiếm gặp: khi nhiễm trùng tái phát thường xuyên bất kể thuốc kháng sinh dự phòng, liệu pháp thay thế globulin miễn dịch có thể được cung cấp.
