Các vitamin có thể là
Tan trong chất béo (vitamin A, D, E, và K)
Tan trong nước (các vitamin B và vitamin C)
Các vitamin B bao gồm biotin, folate, niacin, axit pantothenic, riboflavin (vitamin B2), thiamin (B1), B6 (ví dụ, pyridoxine), và B12 (cobalamin).
Đối với các yêu cầu về chế độ ăn uống, nguồn cung cấp, chức năng, ảnh hưởng của sự thiếu hụt và độc tính, nồng độ trong máu và liều lượng điều trị thông thường đối với vitamin, xem bảng Lượng vitamin khuyến nghị hàng ngày và nguồn, chức năng và tác dụng của vitamin.
Những yêu cầu vitamin trong chế độ ăn (và các chất dinh dưỡng khác) được thể hiện như nhu cầu khuyến nghị hàng ngày (DRI). Có 3 loại DRI:
Cho phép hàng ngày theo khuyến nghị (RDA): RDA được thiết lập để đáp ứng nhu cầu của 97 đến 98% người khỏe mạnh.
Lượng đưa vào đầy đủ (AI): Khi dữ liệu để tính RDA là không đầy đủ, AIs được dựa trên các ước lượng thức ăn đưa vào theo quan sát hoặc xác định theo thực nghiệm trên người khỏe mạnh.
Giới hạn tối đa đưa vào phù hợp (UL): UL là khối lượng lớn nhất của một chất dinh dưỡng mà đa số người lớn có thể ăn vào hàng ngày mà không có nguy cơ gây ra các ảnh hưởng xấu đến sức khoẻ.
Ở các quốc gia có tỷ lệ mất an ninh lương thực thấp, tình trạng thiếu vitamin chủ yếu do các nguyên nhân sau:
Nghèo nàn
Thói quen xấu với thực phẩm
Thuốc (xem Tương tác Thuốc-Dưỡng chất và bảng Tương tác tiềm tàng Thuốc-Vitamin)
Nuôi ăn theo đường tĩnh mạch bổ sung kéo dài và không đầy đủ
Thiếu vitamin nhẹ thường gặp ở những người già yếu và được đưa vào sống trong cơ sở từ thiện, những người bị suy dinh dưỡng protein-năng lượng.
Ở các quốc gia có tỷ lệ mất an ninh lương thực cao, thiếu hụt vitamin có thể do thiếu khả năng tiếp cận các chất dinh dưỡng.
Thiếu hụt các vitamin tan trong nước (trừ vitamin B12) có thể phát triển sau nhiều tuần đến nhiều tháng suy dinh dưỡng. Thiếu hụt các loại vitamin tan trong chất béo và vitamin B12 xảy ra trong thời gian > 1 năm bởi vì cơ thể dự trữ các chất này với lượng tương đối lớn. Đưa vào cơ thể những vitamin đủ để ngăn ngừa các thiếu hụt vitamin cơ bản (như bệnh scorbut hoặc tê phù) có thể không phù hợp cho sức khỏe tối ưu. Đây vẫn là một vấn đề đang gây tranh luận và cần nghiên cứu tích cực.
Sự phụ thuộc vitamin là kết quả của một khiếm khuyết di truyền liên quan đến sự trao đổi chất của vitamin. Trong một số trường hợp, liều vitamin cao gấp 1000 lần so với DRI cải thiện chức năng của quá trình trao đổi chất bị thay đổi.
Ngộ độc vitamin (thừa vitamin) thường là kết quả của việc dùng liều quá cao vitamin A, D, C, B6, hoặc nacin.
Bởi vì nhiều người ăn không điều độ, thực phẩm đơn thuần có thể không cung cấp đủ một lượng vitamin tối ưu. Trong những trường hợp này, nguy cơ mắc một số bệnh ung thư hoặc các rối loạn khác có thể tăng lên. Tuy nhiên, báo cáo mới nhất năm 2022 của Lực lượng Đặc nhiệm Dịch vụ Dự phòng Hoa Kỳ cho thấy, sau khi xem xét kỹ lưỡng các nghiên cứu khoa học, không có đủ bằng chứng cho thấy việc bổ sung vitamin tổng hợp hàng ngày hoặc bổ sung vitamin và khoáng chất riêng lẻ có thể làm giảm tỷ lệ mắc bệnh ung thư hoặc ngăn ngừa bệnh tim mạch (1) ở người lớn sống trong cộng đồng, không mang thai.
Lượng vitamin đưa vào hàng ngày theo khuyến nghị
Tuổi | Folate (mcg) | Niacin (mg NE*) | Riboflavin (mg) | Thiamin (mg) | Vitamin A (mcg) | Vitamin B6 (mg) | Vitamin B12 (mcg) | Vitamin C (mg) | Vitamin D (đơn vị) † | Vitamin E (mg) | Vitamin K (mcg) | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Trẻ sơ sinh | ||||||||||||
0-6 tháng | 65 | 2 | 0,3 | 0,2 | 400 | 0,1 | 0,4 | 40 | 400 | 4 | 2,0 | |
7-12 tháng | 80 | 4 | 0,4 | 0,3 | 500 | 0,3 | 0,5 | 50 | 400 | 5 | 2,5 | |
Trẻ em | ||||||||||||
1-3 năm | 150 | 6 | 0,5 | 0,5 | 300 | 0,5 | 0,9 | 15 | 600 | 6 | 30 | |
4-8 tuổi | 200 | 8… | 0,6 | 0,6 | 400 | 0,6 | 1,2 | 25 | 600 | 7 | 55 | |
Nam giới | ||||||||||||
9-13 tuổi | 300 | 12 | 0,9 | 0,9 | 600 | 1,0 | 1,8 | 45 | 600 | 11 | 60 | |
14-18 tuổi | 400 | 16 | 1,3 | 1,2 | 900 | 1,3 | 2,4 | 75 | 600 | 15 | 75 | |
19-70 tuổi | 400 | 16 | 1,3 | 1,2 | 900 | 1,3 | 2,4 | 90 | 600 | 15 | 120 | |
> 70 tuổi | 400 | 16 | 1,3 | 1,2 | 900 | 1,7 | 2,4 | 90 | 800 ‡ | 15 | 120 | |
Nữ giới | ||||||||||||
9-13 tuổi | 300 | 12 | 0,9 | 0,9 | 600 | 1,0 | 1,8 | 45 | 600 | 11 | 60 | |
14-18 tuổi | 400 | 14 | 1,0 | 1,0 | 700 | 1,2 | 2,4 | 65 | 600 | 15 | 75 | |
19-70 tuổi | 400 | 14 | 1,1 | 1,1 | 700 | 1,3 | 2,4 | 75 | 600 | 15 | 90 | |
> 70 tuổi | 400 | 14 | 1,1 | 1,1 | 700 | 1,5 | 2,4 | 75 | 800 ‡ | 15 | 90 | |
Phụ nữ mang thai | ||||||||||||
19-50 tuổi | 600 | 18 | 1,4 | 1,4 | 770 | 1,9 | 2,6 | 85 | 600 | 15 | 90 | |
Phụ nữ cho con bú | ||||||||||||
19-50 tuổi | 500 | 17 | 1,6 | 1,4 | 1300 | 2,0 | 2,8 | 120 | 600 | 19 | 90 | |
Giới hạn trên (UL) § | ||||||||||||
1000 | 35 | ND | ND | 3000 | 100 | ND | 2000 | 4000 | 1000 | ND | ||
Chú ý: Mức cho phép của chế độ ăn được khuyến nghị (RDA) được đưa ra ở dạng thông thường. RDA được thiết lập để đáp ứng nhu cầu của 97 đến 98% người khỏe mạnh. Lượng nạp vào thích hợp (AI) được thể hiện dưới dạng chữ tô đậm. Khi dữ liệu để tính toán RDA cho một chất dinh dưỡng là không đủ, AI được dựa trên các ước lượng thức ăn đưa vào theo quan sát hoặc xác định theo thực nghiệm trên người khỏe mạnh. | ||||||||||||
* 1 đơn vị tương đương niacin (NE) bằng 1 mg niacin hoặc 60 mg chất tryptophan ăn vào. | ||||||||||||
†200 đơn vị vitamin D bằng 5 mcg cholecalciferol. | ||||||||||||
‡800 đơn vị vitamin D được khuyên dùng cho người ≥ 70 tuổi. | ||||||||||||
§ UL (mức hấp thụ trên có thể dung nạp được) là lượng chất dinh dưỡng lớn nhất mà hầu hết người trưởng thành có thể hấp thụ hàng ngày mà không có nguy cơ bị tác dụng bất lợi. Càng vượt quá nhiều UL, nguy cơ gây ra các phản ứng bất lợi càng cao. | ||||||||||||
ND = không thể xác định được do thiếu dữ liệu (những nguồn thức ăn vào nên được giới hạn theo thực phẩm); RAE = sự tương đương hoạt động retinol (1 mcg RAE của tiền vitamin A = 3,33 đơn vị). | ||||||||||||
Được điều chỉnh từ Tiểu ban của Viện Y học (Hoa Kỳ) về Giải thích và Sử dụng lượng Tiêu thụ Tham khảo trong Chế độ Ăn uống (DRI); Ủy ban Thường trực Viện Y học (Hoa Kỳ) về Đánh giá Khoa học về lượng Tiêu thụ Tham khảo trong Chế độ Ăn uống: Lượng Tiêu thụ Tham khảo trong Chế độ Ăn uống DRI: Ứng dụng trong đánh giá chế độ ăn uống. Washington (DC): National Academy Press (Mỹ); 2000. | ||||||||||||
Nguồn, Chức năng, và Ảnh hưởng của các vitamin
Chất dinh dưỡng | Các nguồn chính | Các chức năng | Các ảnh hưởng do Thiếu hụt và Ngộ độc |
|---|---|---|---|
Folate (axit folic) | Các loại rau lá màu xanh tươi, hoa quả, các loại thịt nội tạng (ví dụ, gan), ngũ cốc và bánh mì làm giàu | Sự trưởng thành của hồng cầu Sự tổng hợp purin, pyrimidin và methionine Sự phát triển của hệ thần kinh phôi thai | Sự thiếu hụt: Thiếu máu hồng cầu khổng lồ, dị tật bẩm sinh ống thần kinh, nhầm lẫn |
Niacin (axit nicotinic, nicotinamide) | Gan, thịt đỏ, cá, gia cầm, đậu, ngũ cốc nguyên hạt hoặc ngũ cốc và bánh mì làm giàu | Các phản ứng oxy hóa khử Carbohydrate và chuyển hóa tế bào | Sự thiếu hụt: Bệnh Pellagra (viêm da, viêm lưỡi, rối loạn chức năng đường ruột và hệ thần kinh trung ương) Độc tính: Flushing |
Riboflavin (vitamin B2) | Sữa, pho mát, gan, thịt, trứng, những sản phẩm ngũ cốc làm giàu | Nhiều số khía cạnh của sự trao đổi chất carbohydrate và protein Tính toàn vẹn của màng nhầy | Sự thiếu hụt: Khô nứt môi, viêm miệng góc, tạo mạch giác mạc |
Thiamin (vitamin B1) | Các loại ngũ cốc nguyên hạt, thịt (đặc biệt là thịt heo và gan), các sản phẩm ngũ cốc làm giàu, các loại hạt, đậu, khoai tây | Sự chuyển hóa carbohydrate, chất béo, axit amin, glucose và rượu Chức năng tế bào thần kinh trung ương và ngoại biên Chức năng cơ tim | Sự thiếu hụt: Beriberi (bệnh lý thần kinh ngoại vi, suy tim), hội chứng Wernicke-Korsakoff |
Vitamin A (retinol) | Tiền vitamin: dầu gan cá, gan, lòng đỏ trứng, bơ, các sản phẩm sữa bổ sung vitamin A Như nhóm chất carotenoid tiền vitamin: rau màu xanh đậm và vàng, cà rốt, trái cây màu vàng và cam | Sự hình thành sắc tố thị giác (Một chất màu nhận ánh sáng trong võng mạc) Tính toàn vẹn của biểu mô Sự ổn định của tiêu thể Sự tổng hợp glycoprotein | Sự thiếu hụt: Mù mắt ban đêm, tăng sừng hóa quanh nang lông, bệnh khô mắt, nhiễm giác mạc, gia tăng mắc bệnh và gây tử vong ở trẻ em Độc tính: Nhức đầu, lột da, to gan lách, đặc xương, tăng huyết áp nội sọ, phù gai thị, tăng canxi huyết |
Nhóm Vitamin B6 (pyridoxin, pyridoxal, pyridoxamin) | Thịt nội tạng (ví dụ gan), ngũ cốc nguyên hạt, cá, các loại đậu | Nhiều khía cạnh của quá trình chuyển hóa nitơ (ví dụ, sự chuyển hóa amin, sự tổng hợp porphirin và heme, chuyển đổi tryptophan thành niacin) Sự sinh tổng hợp axit nucleic Sự chuyển hóa axit béo, lipit, và axit amin | Sự thiếu hụt: Động kinh, thiếu máu, bệnh thần kinh, viêm da do tiết bã nhờn Độc tính: Bệnh lý thần kinh ngoại biên |
Vitamin B12 (cobalamin) | Các loại thịt (đặc biệt là thịt bò, thịt heo, và các loại thịt nội tạng [ví dụ như gan]), gia cầm, trứng, ngũ cốc được pha, sữa và các sản phẩm từ sữa, ngao sò, trai, cá thu, cá hồi | Sự trưởng thành của hồng cầu, chức năng thần kinh, tổng hợp DNA, tổng hợp và sửa chữa myelin | Sự thiếu hụt: Thiếu máu hồng cầu nhỏ, chứng thiếu hụt thần kinh (mơ hồ, chứng dị cam, mất ngủ) |
Vitamin C (axit ascorbic) | Hoa quả có múi, cà chua, khoai tây, bông cải xanh, dâu tây, ớt ngọt | Sự hình thành collagen Sức khoẻ của xương và mạch máu Carnitin, hormone và sự hình thành axit amin Chữa lành vết thương | Sự thiếu hụt: Bệnh scurvy (xuất huyết, răng lung lay, viêm lợi, khiếm khuyết xương) |
Vitamin D (cholecalciferol, ergocalciferol) | Chiếu tia cực tím B trực tiếp lên da (nguồn chính), các sản phẩm sữa bổ sung (nguồn thức ăn chính), dầu gan cá, cá béo, gan | Hấp thụ canxi và phosphate Sự khoáng hóa và sửa chữa xương Sự tái hấp thụ ống của canxi Chức năng tuyến giáp và insulin, sự cải thiện chức năng miễn dịch, giảm nguy cơ bệnh tự miễn dịch | Sự thiếu hụt: Bệnh còi xương (đôi khi co cứng), chứng nhuyễn xương Độc tính: Chứng tăng canxi huyết, chán ăn, suy thận, vôi hóa di căn |
Nhóm vitamin E (alpha-tocopherol, các loại tocopherol khác) | Các loại dầu thực vật, các loại hạt | Chất chống oxy hóa nội bào Lọc bỏ các gốc tự do trong màng nhầy sinh học | Sự thiếu hụt: Tan hồng cầu, suy nhược thần kinh Độc tính: Khuynh hướng chảy máu |
Nhóm vitamin K (phylloquinone, menaquinones) | Các loại rau lá màu xanh (đặc biệt là cây cải lá, cải bó xôi, và salad xanh), đậu nành, dầu thực vật Vi khuẩn trong đường tiêu hoá sau giai đoạn sơ sinh | Sự hình thành của protrombin, các yếu tố đông máu khác, và các protein xương | Sự thiếu hụt: Chảy máu do thiếu prothrombin và các yếu tố khác, chứng loãng xương |
Các tương tác tiềm tàng Vitamin-Thuốc
Chất dinh dưỡng | Thuốc uống |
|---|---|
Kháng sinh, thuốc chống co giật | |
Rượu, 5-fluorouracil, metformin, methotrexate, thuốc tránh thai, thuốc chống co giật (ví dụ: phenobarbital, phenytoin, primidone), triamterene, trimethoprim | |
Rượu, isoniazid | |
Rượu, barbiturate, phenothiazines, thuốc lợi tiểu thiazide, thuốc chống trầm cảm 3 vòng | |
Rượu; thuốc tránh thai đường uống; đối kháng của thiamin trong cà phê, chè, cá sống, và cải bắp đỏ | |
Cholestyramine, dầu khoáng | |
Rượu, thuốc chống động kinh, cycloserine, hydralazine, isoniazid, levodopa, thuốc tránh thai đường uống, penicillamine | |
Antacid, metformin, khí Oxyt nitơ (tiếp xúc nhắc lại) | |
Corticosteroid | |
Antipsychotics, corticosteroid, dầu khoáng, thuốc chống động kinh, rifampin | |
Dầu khoáng, warfarin | |
Kháng sinh, thuốc chống động kinh, dầu khoáng, rifampin, warfarin |
Tài liệu tham khảo
1. US Preventive Services Task Force, Mangione CM, Barry MJ, et al: Vitamin, mineral, and multivitamin supplementation to prevent cardiovascular disease and cancer: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. JAMA 327(23):2326-2333, 2022 doi:10.1001/jama.2022.8970
