Je, kubalehe ni nini?
Balehe ni kipindi cha ukuaji na maendeleo ambapo watoto na vijana wa jinsia zote huanza kupata sifa za kimwili za watu wazima, kama vile matiti au nywele za usoni, na kuwa na uwezo wa kuzaa (kuumba watoto). Kwa wavulana, balehe huanza katika umri wa kati ya miaka 10 na 14, japokuwa inaweza kuwahi au kuchelewa.
Je, nini husababisha kubalehe kwa wavulana?
Mfumo wote wa uzazi, ikijumuisha kubalehe, hudhibitiwa na homoni. Homoni ni visafirishaji vya kemikali ambavyo hutengenezwa katika sehemu fulani za mwili na husafiri kupitia damu kuelekeza sehemu nyingine za mwili kuhusu cha kufanya.
Kubalehe katika wavulana huanza pale homoni zinazoachiwa na ubongo zinaposababisha korodani kukua. Kisha korodani hutoa homoni ya testosteroniTestosteroni ni homoni ya ngono ya kiume ambayo husababisha watu kupata nywele za usoni, sauti nzito, na sifa zingine za kimwili za mwanaume. Pia homoni husababisha korodani kutengeneza shahawa.
Je, ni mabadiliko gani ambayo hutokea wakati wa kubalehe kwa wavulana?
Mabadiliko ya kimwili yafuatayo hutokea, mara nyingi kwa mpangilio huu:
Kwanza, mfuko wa pumbu (ngozi inayozunguka korodani) na korodani hutanuka
Mara baada ya hapo, uume hukua kwa kurefuka—mara nyingi hii hutokea kati ya umri wa miaka 11½ na 13
Vilengelenge vya manii na tezi dume, ambavyo vinahusika katika kutengeneza manii, huongezeka ukubwa
Nywele za sehemu za siri huota
Huanza kukua kwa haraka, na mvulana hupata misuli mipana na mabega kutanuka
Nywele huota usoni na chini ya mikono
Kumwaga manii (kuachia shahawa kutoka kwenye uume) kwa kawaida huwezekana takribani katika umri wa miaka 12 ½ hadi 14
Urutubishaji (uwezo wa kuwa baba kwa watoto) hutokea kwa kijana aliyekua
Kwa baadhi ya wavulana matiti hukua (jinekomastia) wakati wa balehe ya mapema, lakini kwa kawaida hali hii hupotea ndani ya mwaka mmoja.
Je, matatizo yepi yanaweza kutokea wakati wa kubalehe?
Matatizo ya kubalehe kawaida huhusisha homoni. Kuna matatizo mengi ya homoni ambayo husababisha homoni chache sana hivyo:
Kubalehe kunachelewa au hakuanzi kabisa
Mara chache, kuna homoni nyingi na mvulana ana:
Kubalehe mapema