Je, mmenyuko wa anafailaktiki ni nini?
Mmenyuko wa anafilaktiki (wakati fulani huitwa “anafailaksisi”) ndio mmenyuko wa mzio mbaya zaidi, wa ghafla na unaohatarisha maisha. Utapata dalili kali kama vile upele unaowasha kwenye mwili wako wote, kuvimba koo, na kushindwa kupumua. Unaweza kuzimia. Mmenyuko wa mzio usipotibiwa, unaweza kuwa hatari.
Unaweza kuwa na mmenyuko wa anafailaktiki baada ya kugusa au kula kitu ambacho una mzio nacho (kizio).
Baada ya kupata mmenyuko wa anafailaktiki kwa kitu fulani, kuna uwezekano mkubwa kuwa utapata nyingine ukikutana na kizio hicho tena.
Dalili za mmenyuko wa anafailaktiki huanza ndani ya dakika 15
Ili kuzuia mmenyuko wa anafailaktiki, epuka kizio na hakikisha unabeba chanjo ya epinefirini na antihistamini kila mara.
Nenda kwenye chumba cha dharura ikiwa una mmenyuko wa anafilaktiki.
Ni nini husababisha mmenyuko wa anafailaktiki?
Kitu chochote ambacho una mzio nacho kinaweza kusababisha mmenyuko wa anafailaktiki. Sababu kuu ni pamoja na:
Dawa, kama vile penisillini
Kuumwa na wadudu
Vyakula, haswa mayai, chakula cha baharini na karanga
Lateksi (aina ya mpira kwenye baadhi ya glavu na puto)
Kwa kawaida hupati mmenyuko wa anafailaktiki mara ya kwanza unapokabiliwa na kizio. Mwili wako unapaswa kugusana na kitu ili kuwa na mzio. Hata hivyo, watu wengi hawakumbuki tukio la kwanza.
Dalili za mmenyuko wa anafailaktiki ni zipi?
Mmenyuko wa anafailaktiki kwa kawaida huanza haraka, ndani ya dakika 15 baada ya kuwa karibu na kizio.
Dalili zinaweza kuwa tofauti kwa kila mtu, lakini kwa kawaida mtu hupata dalili zinazofanana kila wakati. Dalili hizi zinaweza kujumuisha:
Kuwashwa kila mahali, na mabaka mekundu kwenye ngozi yako (mabaka)
Kuvimba macho, midomo, ulimi na koo
Kuforota na kuishiwa pumzi
Kukakamaa, kujihisi mgonjwa kwenye tumbo lako, na kutapika
Kizunguzungu na kuzirai kwa sababu ya kushuka kwa shinikizo la damu
Usipopata usaidizi, unaweza kushindwa kupumua, kupata kifafa, au kuzimia. Mmenyuko wa anafailaktiki ni hatari kwa maisha.
Madaktari wanawezaje kujua ikiwa nina mmenyuko wa anafailaktiki?
Madaktari wanaweza kujua mara moja kulingana na dalili zako na kwa kukuchunguza.
Wakati mwingine, utajua nini kilichosababisha mmenyuko wa anafailaktiki. Kwa mfano, unaweza kuwa umekula kwa bahati mbaya kitu ambacho una mzio nacho, kama vile kidakuzi ambacho hukujua kina karanga ndani yake. Nyakati nyingine ni vigumu kwa madaktari kueleza kilichosababisha mzio.
Madaktari hutibu vipi mmenyuko wa anafailaktiki?
Madaktari watakupa chanjo ya epinefrini (dawa ya kutibu mmenyuko wa mzio mbaya) Ikiwa bado unashindwa kupumua, madaktari wanaweza kuweka mabomba ya kupumua kwenye pua au mdomo wako na kukupa oksijeni.
Wakati mwingine pia watakupa:
Dawa ya kuongeza shinikizo la damu
Majimaji kupitia mshipa wako
Dawa ya kufungua mkondo wako wa hewa na kukusaidia kupumua
Dawa za kupunguza uvimbe (antihistamini)
Ninawezaje kuzuia mmenyuko wa anafailaktiki?
Epuka vitu vinavyosababisha mizio
Muulize daktari wako kuhusu chanjo za mzio ikiwa una mzio wa kitu ambacho ni vigumu kuepuka, kama vile kuumwa na wadudu
Beba dawa za epinefrini na vidonge vya antihistamini kila wakati
Daktari wako anaweza kukuandikia dawa ya sindano ya epinefrini. Beba sindano hiyo wakati wote. Ikiwa uko karibu na kizio au unaanza kupata mmenyuko wa anafailaktiki, jidungie dawa ya epinefrini na umeze kidonge cha antihistamini. Kisha nenda kwenye chumba cha dharura hospitalini ikiwa unahitaji matibabu zaidi.
Vaa bangili ya kitiba ya tahadhari inayoorodhesha mizio yako iwapo utazirai na kuhitaji usaidizi wa matibabu.
