Gãy răng và Răng bật khỏi ổ

TheoJohn Safar, DDS, MAGD, ABGD, Texas A&M University College of Dentistry
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 11 2024

Răng bị gãy cấp cứu nha khoa cần điều trị ngay.

Gãy răng

Gãy răng được chia theo mức độ sâu mà

  • Chỉ ảnh hưởng đến men răng

  • Lộ ngà

  • Lộ tủy

Nếu đường gãy chỉ liên quan đến men răng, bệnh nhân nhận thấy những đường mép gồ ghề hoặc sắc cạnh nhưng không có triệu chứng. Can thiệp nha khoa để làm nhẵn các cạnh và cải thiện thẩm mỹ.

Nếu ngà bị lộ nhưng chưa vào tủy, bệnh nhân thường nhạy cảm với khí lạnh và nước. Điều trị bằng thuốc giảm đau nhẹ và chuyển đến bác sĩ nha khoa. Điều trị nha khoa bao gồm phục hồi răng bằng composite (hàn thẩm mỹ) hoặc, nếu vết gãy lớn thì làm chụp để che phủ ngà lộ.

Nếu răng bị lộ tủy (chỉ dấu là thấy chảy máu từ răng) hoặc răng lung lay, cần chuyển ngay tới bác sĩ nha khoa. Can thiệp nha khoa thường là điều trị tủy.

Gãy chân răng và gãy xương ổ răng không nhìn thấy được, nhưng răng (hoặc một số răng) có thể lung lay. Chuyển tuyến nha khoa cũng là việc cấp thiết để ổn định bằng cách gắn dây cung chỉnh nha hoặc dây polyethylene vào một số răng liền kề (1).

Răng bật khỏi ổ

Răng sữa bị bật ra khỏi ổ sẽ không được cắm lại vào huyệt ổ răng bởi vì chúng thường bị hoại tử, sau đó nhiễm trùng. Chúng cũng có thể bị dính khớp nên không tiêu đi được, làm cản trở mọc răng vĩnh viễn.

Nếu một răng vĩnh viễn bị bật ra, bệnh nhân nên đặt lại nó vào huyệt ổ răng ngay lập tức (chỉ cầm vào thân răng) và tìm kiếm chăm sóc nha khoa để cố định nó. Nếu không thể làm được, răng phải được ngâm trong nước muối hoặc sữa, hoặc bọc khăn giấy ẩm rồi mang đến bác sĩ nha khoa để đặt lại và cố định. Nếu không có sẵn những thứ này mà bệnh nhân tỉnh táo và không có nguy cơ nuốt răng, có thể đặt răng ở trong miệng trong khi di chuyển đến cơ sở nha khoa. Có thể rửa răng nhẹ nhàng dưới nước lạnh tối đa là 10 giây nếu bẩn nhưng không nên chà xát do có thể làm mất các sợi dây chằng nha chu còn sót mà chúng có thể hỗ trợ tái bám dính.

Ngoài ra, nếu răng tiếp xúc với chất bẩn, nên đánh giá tình trạng miễn dịch uốn ván của bệnh nhân. Nếu không thể tìm thấy răng bị rơi, nó có thể đã bị hít phải, lạc vào mô mềm, hoặc bị nuốt. Có thể cần phim chụp X-quang ngực để loại trừ tình trạng hít sặc, nhưng việc nuốt răng là vô hại.

Kháng sinh dự phòng không được khuyến nghị theo thường quy sau khi trồng lại răng giả cố định ở nơi răng vĩnh viễn bị nhổ trên những bệnh nhân khỏe mạnh về mặt y tế (2).

Ngọc trai & cạm bẫy

  • Không chà sạch răng bị bật ra do việc này có thể làm mất các sợi dây chằng quanh răng.

Các răng bật bán phần nếu được đặt lại và cố định sớm thường sẽ tồn tại lâu dài. Một chiếc răng hỏng hoàn toàn có thể giữ lại vĩnh viễn nếu được đặt lại vào tủy răng trong vòng 30 phút đến 1 giờ. Cả răng bật bán phần hay hoàn toàn đều yêu cầu phải điều trị tủy, do mô tủy đã bị hoại tử. Khi việc thay thế răng bị trì hoãn hơn 1 giờ, tỷ lệ duy trì lâu dài sẽ giảm và cuối cùng sẽ xảy ra tình trạng tiêu chân răng (1). Không thể đoán trước tỷ lệ sống sót của răng được trồng cố định lại trong thời gian dài.

Tài liệu tham khảo

  1. 1. Ogle OE. Controversies in Dental Traumatology. Dent Clin North Am. 2024;68(1):151-165. doi:10.1016/j.cden.2023.07.011

  2. 2. Bourgeois J, Carvalho JC, De Bruyne M, Declerck D, Eloot A, Leroy R. Antibiotics at replantation of avulsed permanent teeth? A systematic review. J Evid Based Dent Pract. 2022;22(2):101706. doi:10.1016/j.jebdp.2022.101706

Những điểm chính

  • Gãy răng làm lộ ngà nhưng không lộ tủy có thể được xử lý bằng cách hàn răng hoặc làm chụp.

  • Gãy răng có lộ tủy thì thường yêu cầu điều trị tủy.

  • Không được đặt lại răng sữa nếu nó bị bật ra.

  • Răng vĩnh viễn bị bật ra phải được đặt lại vào ổ răng ngay lập tức (nếu có thể); hoặc được rửa nhẹ nhàng (nhưng không chà mạnh) trong khoảng 10 giây và ngâm trong nước muối, sữa, khăn ướt, hoặc miệng của bệnh nhân, chuyển đến nha sĩ để đặt răng vào huyệt ổ răng càng sớm càng tốt.

  • Răng bị bật ra và được thay thế nhanh chóng thường được giữ lại nhưng cuối cùng rất có thể sẽ phải điều trị tủy.