Ước tính có khoảng 1 đến 3/100.000 vận động viên trẻ khỏe mạnh chết đột ngột trong khi tập luyện. Nam giới tỷ lệ cao gấp 10 lần nữ giới. Các cầu thủ bóng rổ và bóng đá ở Hoa Kỳ và các cầu thủ bóng đá ở Châu Âu có thể có nguy cơ cao nhất (1).
Ở các vận động viên trẻ, đột tử do tim có nhiều nguyên nhân (xem bảng Một số nguyên nhân gây đột tử do tim mạch ở vận động viên trẻ). Nguyên nhân phổ biến nhất của đột tử do tim được cho là bệnh cơ tim phì đại. Nhiều nghiên cứu gần đây cho thấy bệnh cơ tim phì đại chiếm tỷ lệ tử vong đột ngột do tim thấp hơn và phần lớn các ca tử vong do tim đột ngột xảy ra ở những bệnh nhân có cấu trúc tim bình thường khi khám nghiệm tử thi. (2, 3).
Ngưng tim đột ngột do va chạm (commotio cordis): là các rối loạn nhịp như nhịp nhanh thất hoặc rung thất, xuất hiện đột ngột sau va chạm vào vùng trước tim. Đây là một nguy cơ với những vận động viên có thành ngực mỏng, ngay cả khi không có bệnh lý tim mạch. Va chạm này có thể bao gồm tiếp xúc với một vật với lực vừa phải (ví dụ như quả bóng chày, khúc côn cầu, bóng ném) hoặc tác động lên người chơi khác trong giai đoạn tái cực-giai đoạn cơ tim dễ bị tổn thương.
Các nguyên nhân khác bao gồm các hội chứng loạn nhịp di truyền (ví dụ, hội chứng QT kéo dài, Hội chứng Brugada). Một số vận động viên trẻ tử vong do vỡ phình động mạch chủ (trong Hội chứng Marfan).
Ở các vận động viên lớn tuổi hơn, đột tử tim thường do
Đôi khi, bệnh cơ tim phì đại hoặc bệnh van tim cũng có liên quan.
Trong các tình trạng khác có thể dẫn đến tử vong đột ngột ở vận động viên (ví dụ: hen suyễn, say nắng, biến chứng liên quan đến việc sử dụng thuốc phiện bất hợp pháp hoặc thuốc tăng cường hiệu suất), nhịp nhanh thất hoặc rung thất là biến cố cuối cùng, không phải là biến cố chính.
Triệu chứng biểu hiện là ngừng tim, vì thế chẩn đoán rất rõ ràng.
Điều trị ngay lập tức bằng hồi sức tim phổi nâng cao với tỷ lệ thành công trong < 20%; tỷ lệ thành công có thể được cải thiện nhờ sự phổ biến của thiết bị phá rung tự động (AED) được đặt sẵn ở các địa điểm công cộng. Các nghiên cứu đã chứng minh rằng có AED có thể làm tăng tỷ lệ sống của hệ thần kinh lên hơn 80% (4). Đối với những người sống sót, cần điều trị bệnh lý nền. Trong một số trường hợp, cuối cùng có thể cần phải cấy ghép máy khử rung tim.
Một số nguyên nhân gây đột tử do tim mạch ở vận động viên trẻ
Ngưng tim do va chạm |
Các dị tật động mạch vành (ví dụ, động mạch vành trái dị thường, động mạch vành phải trái dị thường, thiểu sản động mạch vành) |
Cầu cơ động mạch liên thất trước |
Xơ vữa động mạch sớm bệnh động mạch vành |
Thoái hoá van hai lá |
Hội chứng Wolff-Parkinson-White (dẫn truyền bất thường) |
Rối loạn nhịp nhanh xuất phát từ đường ra thất phải |
Chấn thương tim |
Vỡ Phình động mạch não |
Tài liệu tham khảo chung
1. Maron BJ, Haas TJ, Ahluwalia A, et al: Demographics and epidemiology of sudden deaths in young competitive athletes: From the United States National Registry. Am J Med 129:1170–1177, 2016. doi: 10.1016/j.amjmed.2016.02.031
2. Finocchiaro G, Papadakis M, Robertus JL, et al: Etiology of sudden death in sports: insights from a United Kingdom regional registry. J Am Coll Cardiol 67:2108–2115, 2016. doi: 10.1016/j.jacc.2016.02.062
3. Harmon KG, Asif IM, Klossner D, Drezner JA: Incidence of sudden cardiac death in National Collegiate Athletic Association athletes. Circulation 123:1594–1600, 2011. doi: 10.1161/CIRCULATIONAHA.110.004622
4. Johri AM, Poirier P, Dorian P, et al: Canadian Cardiovascular Society/Canadian Heart Rhythm Society joint position statement on the cardiovascular screening of competitive athletes. Can J Cardiol 35:1-11, 2019. doi: 10.1016/j.cjca.2018.10.016
Những điểm chính
Đột tử do tim khi đang tập thể dục là rất hiếm và có thể là do bệnh cơ tim phì đại, nhưng nhiều bệnh nhân có tim cấu trúc bình thường khi khám nghiệm tử thi (thường là vận động viên trẻ) hoặc bệnh động mạch vành (vận động viên cao tuổi).
Thông tin thêm
Sau đây là các tài nguyên tiếng Anh có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của các tài nguyên này.
Baggish AL, Battle RW, Beaver TA, et al: Recommendations on the use of multimodality cardiovascular imaging in young adult competitive athletes: A report from the American Society of Echocardiography in collaboration with the Society of Cardiovascular Computed Tomography and the Society for Cardiovascular Magnetic Resonance. J Am Soc Echocardiogr 33 (5): 523–549, 2020. doi: 10.1016/j.echo.2020.02.009
Johri AM, Poirier P, Dorian P, et al: Canadian Cardiovascular Society/Canadian Heart Rhythm Society joint position statement on the cardiovascular screening of competitive athletes. Can J Cardiol 35:1–11, 2019. doi: 10.1016/j.cjca.2018.10.016
Martinez MW, Kim JH, Shah, AB, et al: Exercise-induced cardiovascular adaptations and approach to exercise and cardiovascular disease. JACC State-Of-The-Art Review, J Am Col Cardiol 78 (14):1454-1470, 2021.
