Tổng quan về các Rối loạn nhân cách

DSM-5-TR nhóm 10 loại rối loạn nhân cách thành 3 nhóm (A, B và C), dựa trên các đặc điểm tương tự. Tuy nhiên, sự hữu ích lâm sàng của các nhóm này vẫn chưa được thiết lập.

Nhóm A được đặc trưng bởi tính kỳ quặc hoặc lập dị. Nó bao gồm các rối loạn nhân cách sau đây với các đặc điểm phân biệt của chúng:

• Hoang tưởng: Không tin tưởng và nghi ngờ

• Phân liệt: Mất quan tâm đến người khác

• Loại phân liệt: Ý tưởng và hành vi lập dị

Nhóm B được đặc trưng bởi tính kịch tính, xúc cảm, hoặc thất thường. Nó bao gồm các rối loạn nhân cách sau đây với các đặc điểm phân biệt của chúng:

• Chống đối xã hội: Thiếu trách nhiệm với xã hội, không tôn trọng người khác, lừa dối, và thao túng người khác vì lợi ích cá nhân

• Ranh giới: Sự trống rỗng bên trong, các mối quan hệ không ổn định và rối loạn điều chỉnh cảm xúc

• Kịch tính: Tìm kiếm sự chú ý và cảm xúc quá mức

• Tự yêu bản thân: Tự cao tự đại, cần được ngưỡng mộ và thiếu sự đồng cảm

Nhóm C được đặc trưng bởi đặc tính lo âu hoặc sợ hãi. Nó bao gồm các rối loạn nhân cách sau đây với các đặc điểm phân biệt của chúng:

• Né tránh: Né tránh sự tiếp xúc giữa các cá nhân do tính nhạy cảm về sự bị từ chối

• Phụ thuộc: Tính phục tùng và nhu cầu phải được chăm sóc

• Ám ảnh nghi thức: Chủ nghĩa hoàn hảo, cứng nhắc, và sự bướng bỉnh

Theo DSM-5-TR, rối loạn nhân cách chủ yếu là vấn đề về

• Sự tự xác định bản thân

• Hoạt động giữa các cá nhân

Các vấn đề tự xác định bản thân có thể biểu hiện như một hình ảnh không ổn định về bản thân (ví dụ như có người dao động bản thân giữa sự tự tế hay sự xấu xa) hoặc là những điểm không nhất quán trong các giá trị, mục tiêu và ngoại hình (ví dụ như có người có tính tôn giáo sâu sắc khi ở nhà thờ, nhưng lại báng bổ và thiếu tôn trọng ở những nơi khác).

Những vấn đề liên quan đến tương tác cá nhân thường biểu hiện bởi sự thất bại trong việc phát triển hoặc duy trì các mối quan hệ gần gũi và/hoặc thiếu nhạy cảm với người khác (ví dụ, không thể đồng cảm).

Những người có rối loạn nhân cách thường có vẻ không nhất quán, bối rối và bực bội đối với những người xung quanh họ (bao gồm cả các bác sĩ lâm sàng). Những người này có thể gặp khó khăn trong việc biết ranh giới giữa chính họ và những người khác. Lòng tự trọng của họ cao hay thấp một cách không thích hợp. Họ có thể có các hình thức nuôi dạy con không phù hợp, tách rời, quá xúc cảm, lạm dụng, hoặc không có trách nhiệm, có thể dẫn đến các vấn đề về thể chất và tinh thần ở vợ/chồng và/hoặc con cái của họ.

Những người bị rối loạn nhân cách thường thiếu hiểu biết sâu sắc về tác động của hành vi của họ đối với các mối quan hệ giữa các cá nhân.

• Cẩm nang Chẩn đoán và Thống kê Rối loạn Tâm thần, tái bản lần thứ 5, Tiêu chuẩn sửa đổi văn bản (DSM-5-TR)

Rối loạn nhân cách bị chẩn đoán thiếu. Khi những người bị rối loạn nhân cách tìm cách điều trị, những phàn nàn chủ yếu của họ thường là trầm cảm hoặc lo âu hơn là những biểu hiện của rối loạn nhân cách của họ. Một khi các nhà lâm sàng nghi ngờ có một rối loạn nhân cách, họ đánh giá các khuynh hướng nhận thức, cảm xúc, tương tác cá nhân và hành vi sử dụng các tiêu chuẩn chẩn đoán cụ thể. Có nhiều công cụ chẩn đoán tinh vi và thực nghiệm hơn dành cho các chuyên gia lâm sàng chuyên sâu hơn.

Chẩn đoán rối loạn nhân cách đòi hỏi một mô hình đặc điểm kém thích nghi dai dẳng, không linh hoạt và lan rộng liên quan đến ≥ 2 trong số các đặc điểm sau (1):

• Nhận thức (tức là cách nhận thức và giải thích bản thân, người khác và các sự kiện)

• Ảnh hưởng (tức là phạm vi, cường độ, khả năng không ổn định và sự phù hợp của phản ứng cảm xúc)

• Hoạt động giữa các cá nhân

• Kiểm soát xung động

• Mô hình dai dẳng của các đặc điểm kém thích nghi phải gây ra đau khổ đáng kể hoặc suy giảm chức năng trong các lĩnh vực xã hội, nghề nghiệp và các lĩnh vực quan trọng khác.

• Kiểu này ổn định và khởi phát sớm (bắt nguồn từ ít nhất là ở tuổi thiếu niên hoặc đầu tuổi trưởng thành)

Ngoài ra, phải loại trừ các nguyên nhân khác gây ra các triệu chứng này (ví dụ như rối loạn sức khỏe tâm thần khác, sử dụng chất, chấn thương đầu).

Để chẩn đoán rối loạn nhân cách ở bệnh nhân < 18 tuổi, dạng rối loạn này phải tồn tại ≥ 1 năm, ngoại trừ rối loạn nhân cách chống đối xã hội, không thể chẩn đoán được ở bệnh nhân < 18 tuổi.

Do nhiều bệnh nhân rối loạn nhân cách thiếu hiểu biết sâu sắc về tình trạng của họ nên bác sĩ lâm sàng có thể cần hỏi bệnh sử từ các bác sĩ lâm sàng khác đã từng điều trị cho những bệnh nhân này trước đây, thành viên gia đình, bạn bè hoặc những người khác có tiếp xúc với họ.

• Tâm lý trị liệu

• Đôi khi thuốc điều trị các triệu chứng cụ thể hoặc rối loạn tâm thần kèm theo

Tiêu chuẩn vàng điều trị rối loạn nhân cách là liệu pháp tâm lý. Cả trị liệu tâm lý cá nhân và nhóm đều có hiệu quả đối với nhiều loại rối loạn nếu bệnh nhân tìm kiếm sự điều trị và có động cơ để thay đổi.

Thông thường, rối loạn nhân cách không đáp ứng tốt với thuốc, mặc dù một số loại thuốc có thể tác động hiệu quả đến các triệu chứng cụ thể (ví dụ như trầm cảm, lo âu).

Rối loạn thường xảy ra đồng thời với rối loạn nhân cách (ví dụ như rối loạn trầm cảm, lo âu, rối loạn lạm dụng chất kích thích, rối loạn triệu chứng cơ thể và rối loạn ăn uống) có thể làm cho điều trị trở nên khó khăn, kéo dài thời gian cho sự thuyên giảm, tăng nguy cơ tái phát và mặt khác giảm đáp ứng với các điều trị hiệu quả. Để biết các phương pháp điều trị thường được sử dụng cho từng rối loạn, xem bảng Điều trị rối loạn nhân cách.