Rối loạn lệch lạc tình dục là những tưởng tượng, thôi thúc hoặc hành vi kích thích tình dục tái diễn, mãnh liệt, gây đau khổ hoặc tàn tật và liên quan đến các đồ vật vô tri, trẻ em hoặc người lớn không được sự đồng ý, hoặc sự đau khổ hoặc sỉ nhục của một người hoặc bạn tình, có khả năng gây hại.
Các lệch lạc tình dục liên quan đến kích thích tình dục đối với các đối tượng, tình huống và/hoặc mục tiêu không điển hình (ví dụ, trẻ em, xác chết, động vật). Tuy nhiên, một số lệch lạc tình dục có vẻ bất thường đối với một người khác lại không tăng đến mức độ rối loạn lệch lạc tình dục chỉ vì các rối loại này là bất thường. Mọi người có thể có các hứng thú lệch lạc về tình dục nhưng không đáp ứng các tiêu chuẩn cho một rối loạn lệch lạc tình dục.
Các mô hình kích thích tình dục bất thường trong các lệch lạc tình dục được coi là rối loạn bệnh lý chỉ khi có cả hai điều sau đây:
Chúng rất mãnh liệt và dai dẳng.
Chúng gây ra tình trạng đau khổ hoặc suy giảm đáng kể trong các lĩnh vực xã hội, nghề nghiệp hoặc các lĩnh vực hoạt động chức năng quan trọng khác, hoặc gây hại hoặc có khả năng gây hại đối với người khác (ví dụ, trẻ em, người lớn không đồng thuận).
Những người bị một rối loạn lệch lạc tình dục có thể bị suy giảm hoặc không có khả năng có tình thương yêu, tình cảm hai chiều và quan hệ tình dục với một đối tác đồng thuận. Các khía cạnh khác của việc thích ứng cá nhân và cảm xúc cũng có thể bị suy giảm.
Các mô hình kích thích tình dục bị rối loạn thường được phát triển khá hoàn thiện trước tuổi dậy thì. Có thể có ít nhất 3 quá trình liên quan:
Lo âu hoặc sang chấn cảm xúc từ sớm gây trở ngại cho sự phát triển tâm lý giới tính bình thường.
Kiểu kích thích tiêu chuẩn được thay thế bằng một kiểu khác, đôi khi thông qua việc tiếp xúc sớm với những trải nghiệm tình dục có tính tích cực cao nhằm củng cố trải nghiệm khoái cảm tình dục bất thường của người đó.
Các mô hình kích thích tình dục thường thu được các yếu tố tượng trưng và điều hoà (ví dụ, một sự sùng bái biểu tượng hóa đối tượng gây kích thích nhưng có thể đã được chọn vì sự sùng bái vô tình liên quan đến sự tò mò, khao khát và kích thích tình dục).
Người ta còn tranh luận về việc liệu tất cả sự phát triển của lệch lạc tình dục có phải là kết quả của các quá trình tâm động học này hay không và một số bằng chứng về sự thay đổi chức năng não và giải phẫu chức năng có hiện diện ở một số người lệch lạc tình dục (ví dụ như ấu dâm).
Ở hầu hết các nền văn hoá, các lệch lạc tình dục thường phổ biến hơn ở nam giới. Các nguyên nhân sinh học cho sự phân bố không đồng đều có thể tồn tại nhưng không rõ ràng.
Hàng chục các lệch lạc tình dục đã được mô tả, nhưng phần lớn là không thường gặp hoặc hiếm gặp. Các rối loạn lệch lạc tình dục phổ biến nhất là
Một số loại lệch lạc tình dục (chẳng hạn như ấu dâm, cọ xát, thị dâm, một số dạng phô dâm) là bất hợp pháp và có thể dẫn đến việc bị bỏ tù và bị ghi danh suốt đời là tội phạm tình dục. Một số người phạm tội này còn có rối loạn nhân cách đáng kể (ví dụ như chống đối xã hội, ái kỷ), khiến việc điều trị trở nên khó khăn.
Thông thường, nhiều hơn một rối loạn lệch lạc tình dục được biểu hiện.
Đối với các bác sĩ lâm sàng điều trị bệnh nhân mắc chứng rối loạn lệch lạc tình dục, có sẵn các hướng dẫn về việc sử dụng liệu pháp dược lý (1).
Tài liệu tham khảo chung
1. Thibaut F, Cosyns P, Fedoroff JP, et al: The World Federation of Societies of Biological Psychiatry (WFSBP) 2020 guidelines for the pharmacological treatment of paraphilic disorders. World J Biol Psychiatry 21(6):412-490, 2020. doi: 10.1080/15622975.2020.1744723
