Hầu hết trật khớp háng là trật ra sau do lực tác động vào gối khi gối và háng gấp (ví dụ khi ngôi trên xe hơi - car dashboard).
Các biến chứng có thể bao gồm
Tổn thương thần kinh ngồi
Hoại tử xương muộn ở chỏm xương đùi
Các chấn thương kèm theo
Ở những bệnh nhân trật háng ra sau, chân tổn thương bị ngắn, giạng và xoay trong. Trật háng ra trước rất hiếm và kết quả là chân khép và xoay ngoài.
(Xem Tổng quan về trật khớp.)
Chẩn đoán trật khớp háng
X-quang
X-quang khớp háng dùng để chuẩn đoán.
DU CANE MEDICAL IMAGING LTD/SCIENCE PHOTO LIBRARY
Điều trị trật khớp háng
Nắn chỉnh kín
Điều trị trật khớp háng được nắn chỉnh càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong ≤ 6 tiếng; trì hoãn việc này sẽ làm tăng nguy cơ hoại tử xương (1).
Khớp háng có thể được nắn bằng cách sử dụng một trong các kỹ thuật sau:
Kỹ thuật Allis
Kỹ thuật Captain Morgan
Kỹ thuật phóng tên lửa
Dù sử dụng bất kì kĩ thuật nào, bệnh nhân cần được an thần và giảm đau để giãn cơ ở tư thế nằm ngửa. (Xem thêm Cách giảm trật khớp háng sau.)
Kỹ thuật Allis, háng được gấp nhẹ đến 90°, Một lực kéo dọc theo xương đùi; phương pháp này đơn giản và an toàn nhất khi bệnh nhân tạm thời đặt trên tấm ván cứng kê trên sàn nhà. Dây đai hoặc nẹp được sử dụng để giữ chặt hông của bệnh nhân (tạo ra lực đối kháng với lực kéo dọc của xương đùi).
Kỹ thuật Captain Morgan, háng của bệnh nhân được giữ chặt bởi một tấm vải hoặc dây đai, và gấp khớp háng bên trật. Người nắn đặt gối của mình vào bên dưới gối bệnh nhân vừa kéo đùi theo trục và nâng gối lên). Kỹ thuật Captain Morgan có tỷ lệ thành công lần đầu cao hơn so với kỹ thuật Allis (2).
Kỹ thuật Captain Morgan
Đối với kỹ thuật phóng tên lửa (3), người nắn đứng cùng bên khớp bị trật và mặt nhìn về hướng chân bệnh nhân. Khớp háng trật và khớp gối cùng bên được kéo tư thế gấp 90 độ. Khớp háng của bệnh nhân được giữ lại bằng đai hoặc người phụ (để tạo đối lực với người nắn chính). Người nắn ngồi ở tư thế đứng tấn và gối bên trật bệnh nhân đặt lên vai người nắn, người nắn sẽ giữ cẳng chân bệnh nhân giống như khi phóng tên lửa. Khớp háng của bệnh nhân được giạng và xoay trong bằng cách xoay trong cẳng chân, người nắn kéo một lực dọc theo xương đùi bằng cách đứng lên từ tư thế ngồi, dùng vai của mình như một điểm tựa.
Hình ảnh do bác sĩ Danielle Campagne cung cấp.
Sau khi nắn chỉnh, cần chụp CT tất cả các khớp háng tự nhiên để xác định gãy xương ổ cối và chỏm xương đùi và các mảnh vụn trong khớp hoặc các mảnh rời (mảnh xương hoặc sụn). Khoảng 70% số bệnh nhân trật khớp háng ra sau có đồng thời gãy ổ cối (4). Nếu có gãy xương hoặc mảnh xương sụn kẹt trong ổ khớp cần phải hội chẩn với bác sĩ chấn thương chỉnh hình để lên phương án phẫu thuật. Nếu CT không có tổn thương xương hoặc mảnh vỡ kẹt khớp thì bệnh nhân được về nhà và đi bằng nạng hai bên, bàn chân bên trật có thể chạm lên sàn để giữ thăng bằng nhưng không được tỳ lực lên gót, ít nhất là cho đến khi họ được phép làm như vậy sau khi tái khám chỉnh hình.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Kellam P, Ostrum RF: Systematic review and meta-analysis of avascular necrosis and posttraumatic arthritis after traumatic hip dislocation. J Orthop Trauma 30 (1):10–16, 2016. doi: 10.1097/BOT.0000000000000419
2. Hendey GW, Avila A: The Captain Morgan technique for the reduction of the dislocated hip. Ann Emerg Med 58 (6):536–540, 2011. doi: 10.1016/j.annemergmed.2011.07.010
3. Dan M, Phillips A, Simonian M, et al: Rocket launcher: A novel reduction technique for posterior hip dislocations and review of current literature. Emerg Med Australas 27 (3):192–195, 2015. doi: 10.1111/1742-6723.12392
4. Hak DJ, Goulet JA: Severity of injuries associated with traumatic hip dislocation as a result of motor vehicle collisions. J Trauma 47(1):60–63, 1999 doi: 10.1097/00005373-199907000-00014
Trật háng nhân tạo
Sau khi thay khớp háng nhân tạo, tỷ lệ trật khớp háng không do chấn thương lên tới 2% số bệnh nhân. Đa phần là trật ra sau.
Thường nắn kín thành công, đặc biệt là trật lần đầu tuy nhiên trong một số trường hợp cần phải phẫu thuật lại.
Những điểm chính
Hầu hết trật khớp háng là trật ra sau, làm cho ngắn chi, khép chân và xoay trong.
Chẩn đoán bằng X-quang thường quy.
Nắn chỉnh càng sớm càng tốt, tốt nhất là trong ≤ 6 giờ, sử dụng một trong các kỹ thuật; chậm trễ sẽ làm tăng nguy cơ hoại tử xương.
Sau khi nắn trật chụp lại CT để xem có gãy xương và các mảnh vỡ gẫy kẹt khớp không.
