Các tổn thương mô cấp tính hoặc mãn tính mà không bị đóng băng có thể là do tiếp xúc lâu.
Tê cóng
Tổn thương do lạnh nhẹ nhất là tê cóng. Các khu vực bị ảnh hưởng bị tê cóng, sưng và đỏ. Điều trị là làm ấm, gây ra đau và ngứa. Hiếm khi, quá mẫn nhẹ với lạnh kéo dài hàng tháng đến hàng năm, nhưng không có tổn thương vĩnh viễn đối với các mô bên dưới.
Chân ngâm lạnh
Việc tiếp xúc kéo dài với ẩm ướt có thể gây ra bàn chân ngâm nước. Thần kinh ngoại biên và mạch máu thường bị tổn thương; cơ và da có thể bị thương trong các trường hợp nặng.
Ban đầu, bàn chân nhợt, phù, ẩm ướt và tê cóng. Lột da có thể xảy ra nếu bệnh nhân đi bộ nhiều. Việc làm ấm gây ra chứng sung huyết, đau, và thường nhạy cảm với cảm giác nhẹ, có thể kéo dài từ 6 đến 10 tuần. Da có thể bị loét, hoặc có thể có sẹo đen. Rối loạn chức năng tự động là phổ biến, tăng hoặc giảm tiêt mồ hôi, thay đổi vận mạch và quá mẫn tại chỗ với sự thay đổi nhiệt độ. Teo cơ và rối loạn cảm giác hoặc mất cảm giác có thể xảy ra và trở thành mãn tính.
Bàn chân ngâm nước có thể được ngăn ngừa bằng cách đeo giầy ủng vừa chật, giữ chân và giày khô, thay vớ thường xuyên.
Điều trị ngay lập tức là làm ấm lại bằng cách ngâm vùng bị ảnh hưởng vào nước ấm (37 đến 39°C), sau đó băng vô trùng. Nicotine nên tránh. Triệu chứng thần kinh mạn tính rất khó điều trị; có thể thử dùng amitriptyline (xem đau thần kinh: điều trị).
Cước
Các vùng khu trú bị ban sung huyết, sưng, đau, và ngứa do tiếp xúc lặp lại với lạnh không đóng băng; cơ chế không rõ ràng. Có thể bị phỏng nước hoặc loét. Cước thường bị nhiều nhất ở ngón tay và vùng da trước xương chày và tự hạn chế. Thỉnh thoảng, các triệu chứng tái diễn. Phụ nữ trẻ thường bị ảnh hưởng nhiều nhất, một số người có thể có hiện tượng Raynaud hoặc bệnh tự miễn tiềm ẩn (ví dụ: lupus ban đỏ hệ thống hoặc lupus ban đỏ thể da).
Trong bức ảnh chụp bệnh cước này, đốt ngón giữa có các vùng ban đỏ khu trú và có vẻ như sưng lên.
© Springer Science+Business Media
Hình ảnh này cho thấy sưng và nổi mụn nước trên các gan bàn chân của các ngón chân do tiếp xúc với lạnh nhiều lần mà không bị đóng băng.
Hình ảnh của BS. Karen McKoy.
Hình ảnh này cho thấy sưng và ban đỏ trong bệnh cước.
Hình ảnh của BS. Karen McKoy.
Trong bức ảnh chụp bệnh cước này, đốt ngón giữa có các vùng ban đỏ khu trú và có vẻ như sưng lên.
© Springer Science+Business Media
Hình ảnh này cho thấy sưng và nổi mụn nước trên các gan bàn chân của các ngón chân do tiếp xúc với lạnh nhiều lần mà không bị đóng băng.
Hình ảnh của BS. Karen McKoy.
Hình ảnh này cho thấy sưng và ban đỏ trong bệnh cước.
Hình ảnh của BS. Karen McKoy.
Tổn thương nội mô và thần kinh gây ra sự co thắt mạch và phản ứng giao cảm quá mức khi tiếp xúc với lạnh. Nifedipine 20 mg uống 3 lần/ngày, limaprost 20mcg uống 3 lần/ngày (không có ở Hoa Kỳ), hoặc corticosteroid uống, ví dụ prednisolone 0,25 mg/kg 2 lần/ngày, cùng với bôi corticosteroid tại chỗ) có thể có hiệu quả đối với cước dai dẳng. Thuốc chống loạn thần và tránh nicotin cũng có thể giúp đỡ.
Tài liệu tham khảo chung
1. Dow J, Giesbrecht GG, Danzl DF, et al: Wilderness Medical Society Clinical Practice Guidelines for the Out-of-Hospital Evaluation and Treatment of Accidental Hypothermia: Cập nhật năm 2019. Wilderness Environ Med 30(4S):S47-S69, 2019 doi: 10.1016/j.wem.2019.10.002PMID: 31740369.
