Viêm bao hoạt dịch

Bursitis có thể là do những nguyên nhân sau gây nên:

• Tổn thương

• Lạm dụng kéo dài và/hoặc áp lực

• Bệnh lý khớp viêm (ví dụ, bệnh gút, viêm khớp dạng thấp, viêm khớp vẩy nến, viêm cột sống)

• Nhiễm trùng cấp tính hoặc mạn tính (ví dụ, Staphylococcus aureus trong nhiễm trùng cấp tính và vi khuẩn mycobacteria trong nhiễm trùng mạn tính)

Nguyên nhân tự phát và chấn thương là phổ biến nhất. Viêm bao thanh dịch cấp và mạn tính có thể xảy ra sau vận động sai thư thế, căng giãn khớp bất thường và gây dịch trong bao thanh dịch. Bao hoạt dịch mỏm khuỷu và bao hoạt dịch trước xương bánh chè là bao hoạt dịch dễ bị nhiễm trùng nhất vì vị trí bề mặt của các bao hoạt dịch này.

Viêm bao hoạt dịch mạn tính có thể phát sinh sau các đợt viêm bao hoạt dịch trước đó hoặc do chấn thương hoặc do bệnh gút lặp đi lặp lại. Thành túi dày lên kèm theo tăng sinh khớp màng hoạt dịch; dính, hình thành các sợi lông và cặn màu trắng đục có thể phát triển.

Viêm bao thanh dịch cấp gây ra triệu chứng đau, đặc biệt là khi bị chèn ép hoặc căng giãn trong lúc vận động; và thường hạn chế phạm vi cử động. Phạm vi vận động thụ động có thể vẫn bình thường (ví dụ, một số bệnh nhân bị viêm bao hoạt dịch mỏm khuỷu có khả năng gập-duỗi của khuỷu tay bình thường). Sưng, đôi khi kèm theo các dấu hiệu viêm (ví dụ, ban đỏ) thường gặp ở túi thanh dịch vùng nống (ví dụ túi thanh dịch mỏm khuỷu, trước xương bánh chè). Ở túi thanh dịch mỏm khuỷu triệu chứng sưng tấy nổi bật hơn triệu chứng đau. Viêm bao hoạt dịch cấp tính do tinh thể hoặc do vi khuẩn thường đi kèm với ban đỏ, phù ấn lõm, đau và nóng ở vùng xung quanh bao hoạt dịch.

Viêm bao thanh dịch mỏm khuỷu

Hình ảnh

THƯ VIỆN HÌNH ẢNH KHOA HỌC

Viêm túi thanh dịch mạn tính có thể kéo dài trong vài tháng và có thể tái phát thường xuyên. Một đợt cấp có thể kéo dài vài ngày đến vài tuần. Nếu viêm kéo dài ở gần khớp có thể gây nên hạn chế vận động. Hạn chế vận động kéo dài có thể dẫn đến teo cơ.

• Đánh giá lâm sàng

• Siêu âm hoặc MRI đánh giá mức độ sâu của túi.

• Hút dịch kén hoạt dịch để tìm nguyên nhân nhiễm khuẩn, chảy máy (do chấn thương hoặc do dùng thuốc chống đông), tinh thể.

Nghi ngờ viêm túi thanh dịch ở nông khi có triệu chứng sưng, viêm ở vị trí bao thanh dịch. Nghi ngờ viêm túi thanh dịch ở sâu khi bệnh nhân có biểu hiện đau tăng lên khi vận động mà chưa tìm được nguyên nhân ở vị trí tương ứng với túi thanh dịch. Thông thường, viêm túi thanh dịch được chẩn đoán bằng các triệu chứng lâm sàng. Siêu âm học hoặc chụp MRI có thể giúp chẩn đoán xác định các túi thanh dịch sâu khi không xác định được bằng các bước thăm khám như sờ, quan sát hoặc bằng hút dịch. Các thăm dò này giúp chẩn đoán xác định hoặc loại trừ các nguyên nhân khác. Đồng thời các thăm dò hình ảnh giúp xác định chính xác hơn tổn thương của các cấu trúc liên quan.

Nếu sưng bao hoạt dịch đặc biệt đau đớn, ban đỏ hoặc ấm hoặc nếu bao hoạt dịch khớp mỏm khuỷu hoặc xương bánh chè bị thương tổn, cần loại trừ nhiễm trùng và bệnh do tinh thể bằng chọc hút bao hoạt dịch. Hít sặc là đặc biệt quan trọng ở những bệnh nhân bị ức chế miễn dịch, bởi vì các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm trùng mạn tính có thể là không đáng kể. Sau khi gây tê tại chỗ, tiến hành hút dịch ở bao thanh dịch, thủ thuật được thực hiện vô khuẩn; làm các xét nghiệm dịch khớp bao gồm đếm tế bào dịch khớp, nhuộm Gram, cấy tìm vi khuẩn và soi kính hiển vi tìm tinh thể. Nhuộm Gram dù hữu ích nếu dương tính nhưng không đặc hiệu, và số lượng bạch cầu trong túi thanh dịch nhiễm khuẩn thường thấp hơn trong khớp dịch khớp nhiễm khuẩn. Tinh thể urat dễ nhìn thấy được bằng kính hiển vi ánh sáng phân cực, nhưng những tinh thể apatite điển hình của viêm gân canxi hóa thường có hình khối ngắn bóng và không có tính lưỡng chiết. Các tinh thể khoáng cholesterol có thể được nhìn thấy trong viêm túi thanh dịch dạng thấp mạn tính.

Viêm bao thanh dịch trước xương bánh chè

Hình ảnh

Được sự cho phép của nhà xuất bản. Từ Gilliland B, Wener M: Atlas of Infectious Diseases: Skin, Soft Tissue, Bone and Joint Infections. Biên tập bởi G Mandell (biên tập loạt bài) và TP Bleck. Philadelphia, Current Medicine, 1995.

Viêm bao hoạt dịch cấp tính cần được phân biệt với xuất huyết ở bao hoạt dịch, tình trạng này cần được xem xét đặc biệt khi bệnh nhân dùng thuốc chống đông máu bị sưng bao hoạt dịch cấp tính. Chảy máu bao thanh dịch có thể gây các triệu chứng tương tự như viêm cấp vì trong máu có các thành phần gây viêm. Dịch trong túi thanh dịch viêm sau chấn thương thường là huyết thanh. Viêm mô tế bào có thể gây ra dấu hiệu viêm nhưng không gây ra viêm túi thanh dịch; viêm mô tế bào ở trên bao thanh dịch là chống chỉ định tương đối của các thủ thuật chọc kim vào bao thanh dịch, nhưng nếu nghi ngờ viêm túi thanh dịch do nhiễm khuẩn, phải hút dịch và làm xét nghiệm.

• Nghỉ ngơi sau đó bằng vật lý trị liệu

• Các thuốc chống viêm không có steroid (NSAID)

• Điều trị nguyên nhân do tinh thể hoặc nhiễm trùng.

• Đôi khi tiêm corticosteroid

Đối với bệnh do tinh thể, xem điều trị bệnh gút và giả gút.

Đối với trường hợp nghi ngờ nhiễm trùng, cần phải sử dụng kháng sinh theo kinh nghiệm có hiệu quả chống lại S. tụ cầu vàng ngay từ đầu, sau khi chọc hút dịch bursa và lấy mẫu cấy (xem điều trị nhiễm trùng do tụ cầu). Sau đó lựa chọn kháng theo kết quả của nhuộm Gram và nuôi cấy. Viêm bao thanh dịch do nhiễm khuẩn phải được dẫn lưu dịch hoặc thỉnh thoảng và cắt lọc kết hợp với điều trị kháng sinh.

Viêm bao hoạt dịch cấp tính không nhiễm trùng được điều trị bằng thay đổi hoạt động và NSAID, đôi khi bằng các thuốc giảm đau khác. Vật lý trị liệu và vận động có chủ ý cần phải được tăng cường khi dung nạp được. Điều này có thể đẩy nhanh quá trình khôi phục phạm vi cử động. Các bài tập đung đưa tốt cho khớp vai.

Tiêm corticosteroid có thể được xem xét nếu viêm bao hoạt dịch (ví dụ: viêm bao hoạt dịch dưới cùng vai) dai dẳng, nhiễm trùng đã được loại trừ, và thuốc uống và nghỉ ngơi không đầy đủ. Tiêm corticosteroid đã được chứng minh là giúp giảm đau trong thời gian ngắn (< 6 tuần) ở bệnh nhân viêm bao hoạt dịch khớp vai hoặc các tình trạng liên quan (ví dụ: bệnh gân chóp xoay) (1, 2).

Tiêm nội sọ corticosteroid dự trữ 0,5 đến 1 mL (ví dụ, triamcinolone acetonide 40 mg/mL) thường được dành riêng cho bao hoạt dịch sâu (mấu chuyển,dưới mỏm cùng vai, hoặc các cơ chân ngỗng). Việc này ít được thực hiện trên bao hoạt dịch nông (ví dụ: mỏm khuỷu,trước xương bánh chè). Có thể tiêm khoảng 1 mL thuốc gây tê tại chỗ (ví dụ, 2% lidocaine) trước khi tiêm corticosteroid. Liều và thể tích của corticosteroid có thể khác nhau tùy theo kích thước của túi thanh dịch. Đôi khi có thể có đợt viêm cấp khởi phát sau vài giờ tiêm corticosteroid do phản ứng với bào chế dạng tinh thể của thuốc hoặc làm gián đoạn sự lắng đọng canxi. Phản ứng này thường kéo dài ≤ 24 giờ và đáp ứng với chường lạnh kết hợp với thuốc giảm đau.

Điều trị viêm bao thanh dịch mạn tính giống với viêm bao thanh dịch cấp tính, tuy nhiên nghỉ ngơi hay dùng nẹp không có hiệu quản với viêm mạn tính, và việc tập vận động để duy trì tầm vận động của khớp là rất quan trong. Hiếm khi cần phải cắt bỏ bao hoạt dịch.