Cục bã dị vật

Cục bã dị vật thực vật thường xuất hiện ở bệnh nhân cao tuổi là biến chứng sau phẫu thuật nối tắt dạ dày hoặc cắt dạ dày bán phần, đặc biệt là khi cắt dạ dày bán phần kèm theo cắt thần kinh phế vị.

Cục bã dị vật lông tóc thường xảy ra nhất ở trẻ em từ 2 tuổi đến 6 tuổi và ở trẻ vị thành niên hoặc thanh niên là nữ giới, thường bị các rối loạn tâm thần kèm theo, họ nhai và nuốt tóc của chính họ (1).

Cục bã dị vật sữa kết tụ có thể xảy ra ở trẻ bú sữa.

Làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày do bệnh tiểu đường, bệnh mô liên kết hỗn hợp, bệnh toàn thân khác, thuốc (ví dụ: thuốc phiện) hoặc ma túy (ví dụ: cần sa) làm tăng nguy cơ hình thành cục bã dị vật ở dạ dày.

Các yếu tố có khuynh hướng khác bao gồm giảm tiết axit clohydric dịch vị, giảm nhu động hang vị và nhai thức ăn không kỹ; những yếu tố này phổ biến hơn ở người cao tuổi, do đó có nguy cơ cao hơn hình thành cục bã dị vật (2).

Cục bã dị vật dạ dày thường không có triệu chứng. Khi có triệu chứng, phổ biến nhất là đầy bụng sau bữa ăn, đau bụng, buồn nôn, nôn, mệt mỏi và sụt cân.

• Nội soi

Có thể phát hiện cục bã dị vật dưới dạng tổn thương dạng khối trên các kiểm tra chẩn đoán hình ảnh (ví dụ: chụp X-quang, siêu âm, chụp CT) thường được thực hiện để đánh giá các triệu chứng đường tiêu hóa trên không đặc hiệu của bệnh nhân. Các dấu hiệu có thể bị nhầm với khối u.

Cục bã dị vật (dấu hiệu trên kiểm tra chẩn đoán hình ảnh)

Dấu các chi tiết

Trong hình ảnh chụp X-quang bên trái, cho thấy cục bã dị vật là khối mô mềm lớn ở đường giữa của bụng trên với họa tiết loang lổ của khí trong tổn thương (hình sao). Trong hình ảnh chụp CT coronal ở bên phải, cục bã dị vật được biểu thị là một khối không đồng nhất (mũi tên). Trong cả hai hình, có sự dịch chuyển thấp hơn của các quai ruột.

© Springer Science+Business Media

Nội soi đường tiêu hóa trên thường được thực hiện để xác nhận chẩn đoán. Trong nội soi, các cục bã dị vật có bề mặt không đều rõ ràng và màu có thể từ vàng xanh đến xám đen. Hình ảnh sinh thiết thấy tóc hoặc bã thức ăn cho phép chẩn đoán.

Cục bã dị vật thực vật

Dấu các chi tiết

Bức ảnh này cho thấy cục bã dị vật thực vật được tìm thấy ở một bệnh nhân bị liệt nhẹ dạ dày do tiểu đường.

Hình ảnh do bác sĩ David M. Martin cung cấp.

• Hoà tan bằng hóa chất

• Cắt bỏ bằng nội soi

• Đôi khi phẫu thuật

Các can thiệp tối ưu còn nhiều tranh cãi vì chưa có các thử nghiệm lâm sàng chọn ngẫu nhiên có đối chứng để so sánh các phương án khác nhau. Đôi khi, liệu pháp phối hợp là cần thiết.

Có thể thực hiện phương pháp hòa tan bằng hóa học bằng cách sử dụng các tác nhân theo đường uống như đồ uống cola và enzyme cellulase cho những bệnh nhân có triệu chứng nhẹ. Cola đã được chứng minh là liệu pháp điều trị đầu tay thành công đối với phần lớn các cục bã dị vật thực vật liên quan đến nhu động dạ dày kém (1, 2). Metoclopramide đường uống, hoặc erythromycin đường uống hoặc đường tĩnh mạch, thường được dùng như một thuốc phụ trợ để thúc đẩy nhu động dạ dày. Tiêu hóa bằng enzyme bằng cách sử dụng papain đã được dùng trong quá khứ nhưng có liên quan đến các biến cố bất lợi đáng kể (1). "Phẫu thuật tán sỏi bằng thuốc" bao gồm việc đưa trực tiếp một hóa chất như natri bicarbonate hoặc cola vào dạ dày (ví dụ: qua ống thông mũi dạ dày) và đặc biệt hiệu quả đối với các loại cục bã dị vật thực vật (3).

Nội soi lấy dị vật được chỉ định cho những bệnh nhân có cục bã dị vật không phân hủy, triệu chứng vừa đến nặng do cục bã dị vật lớn, hoặc cả hai điều trên. Nếu chẩn đoán ban đầu bằng nội soi thì có thể thử lấy bỏ tại thời điểm đó luôn. Việc phân mảnh bằng kẹp forceps, dây thòng lọng, vòi phun, đông tụ bằng plasma argon hoặc thậm chí là tia laser (4) có thể phá vỡ các cục bã dị vật, để các cục bã này có thể đi qua hoặc được lấy ra.

Phẫu thuật được dành riêng cho những trường hợp không thể thực hiện hòa tan bằng hóa chất và can thiệp bằng nội soi hoặc thất bại, cho những bệnh nhân có các biến chứng hoặc cho những bệnh nhân có các cục bã dị vật ở ruột non.

Quả hồng có chất tanin shibuol, chất này sẽ được trùng hợp trong dạ dày. Do đó, cục bã dị vật từ quả hồng thường rất cứng; chúng có thể hoặc không đáp ứng tốt với liệu pháp bảo tồn hoặc nội soi và thường phải phẫu thuật cắt bỏ.