Thị dâm là sự đạt được kích thích tình dục bằng cách quan sát những người khỏa thân, cởi quần áo, hoặc đang tham gia quan hệ tình dục. Khi quan sát những người không nghi ngờ, hành vi tình dục này thường dẫn đến các vấn đề về pháp luật và các mối quan hệ. Rối loạn thị dâm bao gồm hành động theo sự thôi thúc hoặc tưởng tượng thị dâm với một người không được sự đồng ý của họ hoặc gặp phải tình trạng đau khổ hoặc suy giảm chức năng đáng kể do những thôi thúc và xung động đó ở một người ít nhất 18 tuổi.
Thị dâm là một dạng lệch lạc tình dục, nhưng hầu hết những người có sở thích thị dâm không đáp ứng các tiêu chuẩn lâm sàng cho rối loạn lệch lạc tình dục, đòi hỏi hành vi, tưởng tượng hoặc thôi thúc mãnh liệt của người đó dẫn đến đau khổ đáng kể về mặt lâm sàng hoặc suy giảm chức năng hoặc gây hại cho người khác (trong đó thị dâm bao gồm hành động theo sự thôi thúc của một người không đồng ý). Tình trạng này cũng phải kéo dài ≥ 6 tháng.
Mong muốn quan sát người khác trong các tình huống tình dục là điều bình thường và bản thân nó không phải là bất thường. Sự loạn dục nhìn trộm thường bắt đầu trong giai đoạn vị thành niên hoặc giai đoạn sớm của tuổi trưởng thành. Loạn dục nhìn trộm tuổi vị thành niên thường được xem xét nhẹ nhàng hơn; một vài vị thành niên cũng đã bị bắt vì điều này. Khi loạn dục nhìn trộm trở thành bệnh lý, những người loạn dục nhìn trộm dành thời gian đáng kể để tìm kiếm các cơ hội nhìn trộm, thường để né tránh việc thực hiện những trách nhiệm quan trọng trong cuộc sống của họ. Cực khoái thường đạt được bằng cách thủ dâm trong hoặc sau khi thực hiện hoạt động nhìn trộm. Những người nhìn trộm không tìm kiếm sự tiếp xúc tình dục với những người đang được quan sát.
Ở nhiều nền văn hoá, những người nhìn trộm có nhiều cơ hội pháp lý để xem các hoạt động tình dục (ví dụ, kỹ thuật số hoặc bản in sách ảnh khiêu dâm). Tuy nhiên, các hành vi nhìn trộm là những hành vi tình dục phổ biến nhất mà đưa đến việc phạm luật mức độ nhẹ.
Việc xem riêng tư những hình ảnh và video khiêu dâm hiện được phổ biến rộng rãi trên internet không được coi là thị dâm vì nó thiếu yếu tố quan sát bí mật, vốn là dấu hiệu của thị dâm. Tuy nhiên, với sự thu nhỏ của camera giám sát và sự phổ biến của camera điện thoại di động, thị dâm bằng video liên quan đến việc những người không đồng ý cởi quần áo hoặc không đồng ý tham gia vào quan hệ tình dục ngày càng phổ biến và thường bị coi là tội phạm ở hầu hết các quốc gia.
Hầu hết những người có hành vi thị dâm không tìm kiếm trợ giúp về y tế; do đó, tỷ lệ hiện mắc rối loạn thị dâm trong dân số nói chung là không chắc chắn. Trong một nghiên cứu dựa trên dân số, khoảng 12% số nam giới và 4% số nữ giới đã báo cáo ít nhất một lần có hành vi thị dâm (1). Nhiều nghiên cứu khác nhau cho thấy tỷ lệ nam và nữ thị dâm là 2:1 đến 3:1 (1, 2). Hầu hết dữ liệu là từ các nghiên cứu về tội phạm tình dục bị giam giữ, không phải từ các mẫu cộng đồng. Những người mắc chứng rối loạn thị dâm được nghiên cứu ở cơ sở khám nghiệm tử thi có thể mắc chứng rối loạn tình dục đồng thời, rối loạn loạn dục phô bày, trầm cảm, rối loạn hành vi hoặc rối loạn nhân cách chống đối xã hội.
Tài liệu tham khảo chung
1. Långström N, Seto MC: Exhibitionistic and voyeuristic behavior in a Swedish national population survey. Arch Sex Behav 35(4):427-435, 2006. doi: 10.1007/s10508-006-9042-6
2. Thomas A G, Stone B, Bennett P, et al: Sex differences in voyeuristic and exhibitionistic interests: Exploring the mediating roles of sociosexuality and sexual compulsivity from an evolutionary perspective. Arch Sex Behav 50(5): –2162, 2021 doi:10.1007/s10508-021-01991-0
Chẩn đoán rối loạn dục nhìn trộm
Các tiêu chuẩn trong Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5-TR)
Chẩn đoán rối loạn thị dâm cần phải có những tiêu chuẩn sau đây (1):
Bệnh nhân bị kích thích mãnh liệt và thường xuyên khi quan sát một người không nghi ngờ khỏa thân, cởi quần áo hoặc tham gia quan hệ tình dục; sự kích thích được thể hiện bằng những tưởng tượng, sự thôi thúc mãnh liệt hoặc hành vi.
Bệnh nhân đã hành động theo ham muốn tình dục của họ với một người không có sự đồng ý hoặc những tưởng tượng, ham muốn hoặc hành vi tình dục mãnh liệt này gây ra đau khổ đáng kể về mặt lâm sàng hoặc suy giảm chức năng tại nơi làm việc, trong các tình huống xã hội hoặc trong các lĩnh vực quan trọng khác của cuộc sống.
Tình trạng này kéo dài ≥ 6 tháng.
Rối loạn loạn dục nhìn trộm không được chẩn đoán ở bệnh nhân < 18 tuổi.
Tài liệu tham khảo chẩn đoán
1. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition,Text Revision (DSM-5-TR). American Psychiatric Association Publishing, Washington, DC.
Điều trị chứng rối loạn dục nhìn trộm
Nhóm trị liệu tâm lý và hỗ trợ
Thuốc ức chế tái hấp thu serotonin có chọn lọc (SSRI) – được sử dụng với thành công hạn chế ở những người tự nguyện đến điều trị
Đôi khi dùng thuốc kháng androgen
Khi luật pháp bị phá vỡ và tình trạng phạm tội tình dục được cấu thành, điều trị thường bắt đầu bằng liệu pháp, các nhóm hỗ trợ và các SSRI.
Nếu những liệu pháp này không hiệu quả, trường hợp thường gặp và nếu rối loạn nặng, thì cần phải xem xét việc dùng thuốc làm giảm nồng độ testosterone và do đó làm giảm ham muốn tình dục. Những loại thuốc này được gọi là thuốc kháng androgen, mặc dù những loại thuốc được sử dụng phổ biến nhất có tác dụng ức chế giải phóng testosterone nhưng không ngăn chặn tác dụng của chất này. Dữ liệu hạn chế cho thấy thuốc làm giảm các hành vi tình dục có ý nghĩa lâm sàng có khả năng dẫn đến bị bắt giữ (1).
Thuốc bao gồm
Thuốc chủ vận hormone giải phóng Gonadotropin (GnRH) (ví dụ: leuprolide, goserelin)
Medroxyprogesteron acetat giải phóng chậm
Cả hai nhóm thuốc đều làm giảm quá trình sản sinh hormone tạo hoàng thể (LH) và hormone kích thích nang trứng (FSH) của tuyến yên và do đó làm giảm quá trình sản sinh testosterone. Cần có sự đồng ý đầy đủ và theo dõi thích hợp về men gan và nồng độ testosterone trong huyết thanh.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Turner D, Briken P: Treatment of paraphilic disorders in sexual offenders or men with a risk of sexual offending with luteinizing hormone-releasing hormone agonists: An updated systematic review. J Sex Med 5(1):77-93, 2018. doi: 10.1016/j.jsxm.2017.11.013
Những điểm chính
Hầu hết những người có hành vi thị dâm không đáp ứng các tiêu chuẩn lâm sàng về chứng rối loạn thị dâm.
Hành vi nhìn trộm là hành vi tình dục phổ biến nhất có thể liên quan đến pháp luật.
Chỉ chẩn đoán rối loạn thị dâm ở người lớn trên 18 tuổi nếu tình trạng này đã tồn tại ≥ 6 tháng và nếu bệnh nhân đã hành động theo ham muốn tình dục của họ với một người không có sự đồng ý hoặc nếu ảo tưởng, thôi thúc hoặc hành vi mãnh liệt của họ gây ra đau khổ hoặc suy yếu đáng kể về mặt lâm sàng hoạt động.
Hầu hết những người có hành vi thị dâm không tìm kiếm trợ giúp về y tế; trước tiên, hãy điều trị cho những bệnh nhân đã bị giam giữ vì tội phạm tình dục bằng liệu pháp tâm lý và SSRI và nếu cần điều trị bổ sung và nếu có sự chấp thuận rõ ràng, hãy điều trị bằng thuốc kháng androgen.