Dinh dưỡng có thể ảnh hưởng đến phản ứng của cơ thể với thuốc; ngược lại, thuốc có thể ảnh hưởng đến dinh dưỡng của cơ thể.
Thực phẩm có thể tăng cường, trì hoãn hoặc giảm sự hấp thu thuốc. Thực phẩm ảnh hưởng đến sự hấp thu của nhiều kháng sinh. Chúng có thể làm thay đổi sự chuyển hóa của thuốc; ví dụ như chế độ ăn giàu protein có thể đẩy nhanh sự chuyển hóa của một số loại thuốc bằng cách kích thích cytochrome P-450. Ăn bưởi có thể ức chế cytochrom P-450 34A, làm chậm quá trình chuyển hóa của một số loại thuốc (ví dụ: amiodarone, carbamazepine, cyclosporine, một số thuốc chẹn kênh canxi, statin). Các chế độ ăn làm thay đổi hệ sinh vật có thể ảnh hưởng rõ rệt tới sự trao đổi chất toàn bộ của một số loại thuốc nhất định.
Một số loại thực phẩm ảnh hưởng đến sự phản ứng của cơ thể với thuốc. Ví dụ, chất tyramine, một thành phần của phô mai và là một chất co mạch tiềm năng, có thể gây ra cơn tăng huyết áp ở một số bệnh nhân dùng chất ức chế monoamine oxidase khi họ ăn pho mát.
Thiếu hụt dinh dưỡng có thể ảnh hưởng đến sự hấp thu và chuyển hóa của thuốc. Thiếu năng lượng và protein nặng làm giảm nồng độ enzym của mô và có thể làm giảm đáp ứng với thuốc do giảm hấp thu hoặc gắn kết với protein và gây rối loạn chức năng gan. Những thay đổi trong đường tiêu hoá có thể làm giảm sự hấp thụ và ảnh hưởng đến phản ứng của thuốc. Thiếu canxi, magiê, hoặc kẽm có thể làm giảm chuyển hóa thuốc. Thiếu vitamin C làm giảm hoạt động của các enzyme chuyển hóa thuốc, đặc biệt ở người lớn tuổi.
Nhiều loại thuốc ảnh hưởng đến sự thèm ăn, hấp thu thức ăn và chuyển hóa mô (xem bảng Tác dụng của một số loại thuốc). Một số loại thuốc (ví dụ, thuốc metoclopramide) làm tăng nhu động ruột, giảm hấp thu thực phẩm. Các thuốc khác (ví dụ như nhóm thuốc opioid, thuốc kháng cholinergic) làm giảm nhu động ruột. Một số loại thuốc được hấp thu tốt hơn nếu dùng chung với thức ăn.
Sự ảnh hưởng của một số thuốc đối với Sự ngon miệng, Sự hấp thu thực phẩm và Chuyển hóa
Thuốc | Hiệu ứng |
|---|---|
Rượu, kháng histamine, corticosteroid, dronabinol, insulin, megestrol acetate, mirtazapine, nhiều loại thuốc tác động đến trí tuệ, sulfonylurea, hormone tuyến giáp | Tăng sự ngon miệng |
Thuốc kháng sinh, chất trộn (methylcellulose, guar gum), cyclophosphamide, digoxin, glucagon, indomethacin, morphine, fluoxetine | Giảm ngon miệng |
Orlistat | Giảm hấp thu các chất béo |
Octreotide, opioid, phenothiazine, thuốc chống loạn thần thế hệ 2, phenytoin, probenecid, thuốc lợi tiểu thiazide, corticosteroid, warfarin | Tăng mức đường huyết |
Thuốc ức chế men chuyển (ACE), aspirin, barbiturate, chẹn beta, insulin, thuốc ức chế monoamine oxidase (MAOI), các thuốc hạ đường huyết đường uống, phenacetin, phenylbutazone, sulfonamide | Giảm mức đường huyết |
Aspirin và axit p-aminosalicylic, L-asparaginase, chlortetracycline, colchicine, dextrans, glucagon, niacin, phenindione, statin, sulfinpyrazone, trifluperidol | Giảm mức lipid máu |
Corticosteroid tuyến thượng thận, chlorpromazine, thuốc chống loạn thần thế hệ 2, ethanol, hormone tăng trưởng, thuốc tránh thai đường uống (dạng estrogen-progestin), thiouracil, vitamin D | Tăng mức lipid máu |
Chloramphenicol, tetracycline | Giảm sự chuyển hóa protein |
Một số loại thuốc ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa khoáng chất (xem bảng Tác dụng có thể có của thuốc đối với quá trình chuyển hóa khoáng chất). Một số kháng sinh xác định (như thuốc tetracycline) làm giảm hấp thu sắt, cũng giống như một số loại thực phẩm nhất định (ví dụ rau, chè, cám).
Những ảnh hưởng của thuốc tích cực đối với sự chuyển hóa khoáng chất
Thuốc | Những ảnh hưởng |
|---|---|
Thuốc lợi tiểu, đặc biệt là nhóm thiazide và corticosteroid | Có thể gây cạn kiệt kali* trong cơ thể |
Thuốc nhuận tràng nếu được sử dụng nhiều lần | Có thể làm cạn kiệt kali * |
Thuốc Cortisol, desoxycorticosterone và aldosterone† | Gây giữ natri và nước đáng kể, ít nhất là tạm thời |
Sulfonylurea và lithium | Làm suy giảm sự hấp thu hoặc giải phóng i-ốt ở tuyến giáp |
Thuốc tránh thai đường uống | Làm giảm mức độ kẽm và tăng mức độ đồng trong máu |
Một số kháng sinh nhất định (ví dụ, tetracycline) | Giảm sự hấp thụ sắt |
Sự suy giảm nồng độ kali làm tăng tính nhạy cảm với loạn nhịp tim do digoxin gây ra. | |
†Giữ nước và natri ít hơn nhiều với prednisone, prednisolone và một số chất tương tự corticosteroid khác. | |
Một số loại thuốc ảnh hưởng đến sự hấp thụ hoặc chuyển hóa vitamin (xem bảng Tác dụng có thể có của thuốc đối với sự hấp thụ hoặc chuyển hóa vitamin).
Các ảnh hưởng tích cực của thuốc đối với sự hấp thu hoặc chuyển hóa Vitamin
Thuốc | Những ảnh hưởng |
|---|---|
Ethanol | Làm giảm tác dụng của vitamin B1 |
Isoniazid | Cản trở chuyển hóa Vitamin B3 và Vitamin B6 |
Ethanol và các thuốc tránh thai đường uống | Ức chế sự hấp thu folate |
Phenytoin, phenobarbital, primidone, hoặc phenothiazine | Gây ra thiếu folate (axit folic) ở hầu hết các bệnh nhân, có thể bởi vì enzyme chuyển hóa vi lạp thể ở gan bị ảnh hưởng |
Thuốc chống co giật (ví dụ, carbamazepine, phenobarbital, phenytoin) | Có thể làm giảm chuyển hóa vitamin D |
Axit aminosalicylic, iođua kali phóng thích chậm, colchicine, trifluoperazine, metformin, ethanol và các thuốc tránh thai đường uống | Ảnh hưởng đến sự hấp thu vitamin B12 |
Các thuốc tránh thai đường uống với liều progestin cao. | Có thể gây nên trầm cảm, có thể do thiếu tryptophan trong chuyển hóa |
Thuốc ức chế bơm proton | Có thể làm giảm hấp thu vitamin B12, vitamin C, sắt, canxi và magiê |
*Bổ sung folate có thể làm cho phenytoin ít hiệu quả hơn. | |
