Nấm bàn chân là một nhiễm nấm dermatophyte tại da bàn chân. Chẩn đoán dựa vào biểu hiện lâm sàng và đôi khi bằng phương pháp soi tươi kali hydroxit, đặc biệt nếu nhiễm trùng có biểu hiện tăng sừng, loét, hoặc bọng nước hoặc không liên kẽ. Điều trị bằng thuốc chống nấm tại chỗ, thuốc chống nấm dạng uống, thuốc giảm ẩm và thuốc làm khô.
Nấm bàn chân là nhiễm nấm dermatophyte phổ biến nhất dermatophyte do độ ẩm do ra mồ hôi của bàn chân làm tăng sự phát triển của nấm.
Nhiễm nấm bàn châncó thể xuất hiện dưới 4 hình thức lâm sàng hoặc kết hợp:
Dày sừng mạn tính
Viêm kẽ mạn tính
Loét cấp tính
Mụn nước bọng nước
Dày sừng mạn tính bàn chân do Trichophyton rubrum gây ra một hình thái thương tổn đặc biệt, biểu hiện như dày sừng và bong vảy lòng bàn chân, có thể lan rộng tới phần mu chân ở thể khảm.
Bệnh nhân không đáp ứng điều trị với thuốc chống nấm có thể có căn nguyên khác ít gặp hơn gây thương tổn da ở mu chân. Chẩn đoán phân biệt với tình trạng ẩm vô trùng (do tăng tiết mồ hôi và băng bịt bàn chân), viêm da tiếp xúc với viêm da (do phản ứng quá mẫn loại IV với một số hóa chất từ giày dép, đặc biệt là xi măng keo, các hợp chất thiuram trong giày dép có chứa chất cao su và các chất thuộc da thuộc da chứa chrome dùng trong giày dép da), viêm da tiếp xúc kích ứng, và bệnh vảy nến.
Trong bức ảnh này, các tổn thương đóng vảy, sần sùi có thể nhìn thấy được giữa khoảng kẽ ngón thứ 3 và thứ 4 và kéo dài đến vùng da dưới ngón chân.
Hình ảnh do bác sĩ Thomas Habif cung cấp
Trong bức ảnh này, bệnh nấm bàn chân tăng sừng mạn tính biểu hiện bằng đóng vảy và dày lên của lòng bàn chân, kéo dài ra ngoài bề mặt gan chân theo kiểu phân bố rắn hổ mang.
Hình ảnh do bác sĩ Thomas Habif cung cấp
© Springer Science+Business Media
Trong bức ảnh này, cũng có thể thấy bệnh nấm móng.
© Springer Science+Business Media
© Springer Science+Business Media
Trong ảnh này, vảy da có thể nhìn thấy được trong khoảng kẽ giữa các ngón khi kiểm tra sát lại gần.
© Springer Science+Business Media
Trong ảnh này, có thể thấy vảy da và ẩm ướt ở khoảng kẽ giữa các ngón 4.
© Springer Science+Business Media
Trong bức ảnh này, các tổn thương đóng vảy, sần sùi có thể nhìn thấy được giữa khoảng kẽ ngón thứ 3 và thứ 4 và kéo dài đến vùng da dưới ngón chân.
Hình ảnh do bác sĩ Thomas Habif cung cấp
Trong bức ảnh này, bệnh nấm bàn chân tăng sừng mạn tính biểu hiện bằng đóng vảy và dày lên của lòng bàn chân, kéo dài ra ngoài bề mặt gan chân theo kiểu phân bố rắn hổ mang.
Hình ảnh do bác sĩ Thomas Habif cung cấp
© Springer Science+Business Media
Trong bức ảnh này, cũng có thể thấy bệnh nấm móng.
© Springer Science+Business Media
© Springer Science+Business Media
Trong ảnh này, vảy da có thể nhìn thấy được trong khoảng kẽ giữa các ngón khi kiểm tra sát lại gần.
© Springer Science+Business Media
Trong ảnh này, có thể thấy vảy da và ẩm ướt ở khoảng kẽ giữa các ngón 4.
© Springer Science+Business Media
Viêm kẽ mạn tính nấm bàn chân đặc trưng bởi vảy da, dát đỏ và vết trợt ở các kẽ ngón chân và rìa bàn chân, hay gặp viêm kẽ ngón thứ 3.
Loét cấp tính nấm bàn chân (thường là do T. mentagrophytes var. interdigitale) thường bắt đầu ở kẽ ngón thứ 3 và thứ tư và kéo dài đến phần sau của mu bàn chân sau và/hoặc bề mặt của gót chân. Những thương tổn trên ngón chân này thường tiết dị và có viền vảy.
Nhiễm khuẩn thứ phát, viêm mô bào và viêm bạch mạch là những biến chứng phổ biến.
Mụn nước bọng nước nấm bàn chân, trong đó các mụn nước ở lòng bàn chân và kết hợp với nhau thành bọng nước, là dạng ít gặp do sự bùng phát của nấm kẽ chân; các yếu tố nguy cơ là đi giày bí và môi trường nóng ẩm.
Chẩn đoán nấm da chân
Đánh giá lâm sàng
Soi tươi trong KOH
Chẩn đoán bệnh nấm bàn chân thường rõ ràng dựa trên thương tổn lâm sàng và các yếu tố nguy cơ.
Nếu sự xuất hiện không phải là chẩn đoán hoặc nếu nhiễm trùng biểu hiện như tăng sừng, loét, hoặc bọng nước thì nên sử dụng phương pháp soi tươi bằng kali hydroxit.
Chẩn đoán phân biệt của nấm bàn chân gồm
Viêm da bàn tay và viêm da bàn chân (viêm da tổ đỉa)
Bệnh vảy nến gan bàn tay-gan bàn chân (xem bảng Các thể phụ của bệnh vảy nến)
Điều trị nấm da chân
Thuốc chống nấm tại chỗ và thỉnh thoảng uống
Chất làm giảm độ ẩm và làm khô
(Xem bảng Các phương án điều trị nhiễm nấm nông.)
Việc điều trị nấm bàn chân an toàn nhất là thuốc chống nấm tại chỗ, nhưng sự tái phát phổ biến và việc điều trị thường kéo dài. Các lựa chọn thay thế mang lại đáp ứng lâu dài hơn bao gồm itraconazole và terbinafine đường uống. Việc sử dụng thuốc kháng nấm tại chỗ đồng thời có thể làm giảm sự tái phát.
Giảm độ ẩm trên bàn chân và giày dép là cần thiết để phòng sự tái phát. Giày dép có tính thấm hoặc đi tất mở ngón chân hoặc thay đổi tất rất quan trọng đặc biệt là trong điều kiện thời tiết nóng ẩm. Kẽ ngón nên được làm khô bằng tay sau khi tắm. Các chất làm khô cũng được khuyến khích sử dụng; các lựa chọn bao gồm bột chống nấm (ví dụ: miconazole), tím gentian, ngâm dung dịch Burow (5% nhôm axetat) và dung dịch nhôm clorua 20% đến 25%.
Những điểm chính
Nấm bàn chân là nhiễm nấm dermatophyte phổ biến nhất dermatophyte do độ ẩm do ra mồ hôi của bàn chân làm tăng sự phát triển của nấm.
Xem xét chẩn đoán nếu bệnh nhân có tổn thương ngón chân và/hoặc bàn chân có nhiều chỗ, loét, tăng sừng, hoặc mụn nước.
Cũng nên nghĩ đến bệnh viêm da bàn tay và bàn chân (viêm da cơ địa), bệnh vảy nến gan bàn tay-gan bàn chân và viêm da tiếp xúc do dị ứng.
Điều trị bằng cách sử dụng thuốc chống nấm tại chỗ và đôi khi thuốc chống nấm theo đường uống cũng như các biện pháp làm khô và chất làm khô.
