Một số nguyên nhân gây ho ở trẻ em
Nguyên nhân | Những phát hiện gợi ý | Tiếp cận chẩn đoán |
|---|---|---|
Cấp tính | ||
Viêm khí quản do vi khuẩn (hiếm) | Tiền triệu viêm đường hô hấp trên, thở rít thì thở vào, ho ông ổng, sốt cao, suy hô hấp, nhiễm độc, đờm mủ | X-quang cổ phía sau và cổ Có thể nội soi phế quản |
Chảy mũi, thở nhanh, thở khò khè, rale ẩm, rút lõm lồng ngực, phập phồng cánh mũi, có thể nôn sau ho Ở trẻ nhũ nhi đến 24 tháng; phổ biến nhất trong giai đoạn từ 3-6 tháng | Đánh giá lâm sàng Đôi khi chụp X-quang ngực Đôi khi dùng que tăm bông lấy bệnh phẩm mũi để tìm kháng nguyên vi rút nhanh hoặc làm xét nghiệm PCR hoặc nuôi cấy vi rút | |
Sốt, nghẹt mũi và chảy nước mũi, đau họng, tức ngực, thở nhanh, thở khò khè, ran nổ, hạ oxy máu | Đánh giá lâm sàng Xét nghiệm kháng nguyên vi rút nhanh hoặc PCR nhanh Đôi khi chụp X-quang ngực | |
Tiền triệu là hội chứng viêm long đường hô hấp trên, ho ông ổng (tăng lên vào ban đêm), thở rít thì hít vào, phập phồng cánh mũi, rút lõm lồng ngực, thở nhanh | Đánh giá lâm sàng Đôi khi chụp X-quang cổ trước sau và cổ bên là cần thiết | |
Tiếp xúc với khói thuốc lá, nước hoa, hoặc các chất ô nhiễm xung quanh | Đánh giá lâm sàng | |
Viêm sụn tiểu thiệt (hiếm) | Xuất hiện đột ngột, sốt cao, kích thích, mệt mỏi, thở rít thì thở vào, suy hô hấp, chảy nước dãi, biểu hiện nhiễm độc | Nếu bệnh nhân ổn định và có biểu hiện lâm sàng nghi ngờ ít, chụp x quang cổ nghiêng Nếu không, khám tại phòng mổ với nội soi thanh quản |
Dị vật đường thở | Xuất hiện đột ngột ho và/hoặc nghẹt thở Không sốt khởi đầu Không có tiền triệu viêm đường hô hấp trên | Chụp X-quang ngực (thì thở vào và thở ra) Đôi khi nội soi phế quản |
Viêm phổi (virus, vi khuẩn) | Virut: Hội chứng viêm long đường hô hấp trên, sốt, thở khò khè, ho khan hoặc ho dữ dội, có thể đau cơ hoặc đau ngực Có thể tăng công năng thở, rales nổ lan tỏa, rale phế quản, hoặc khò khè Vi khuẩn: Sốt, xuất hiện mệt, đau ngực, thở dốc, có thể đau bụng hoặc nôn Dấu hiệu tổn thương khu trú bao gồm các rales tập chung tại một vùng, rales phế quản, thông khí phổi giảm, rung thanh tăng, phổi gõ đục | X-quang ngực |
Ho vào đầu giấc ngủ hoặc vào buổi sáng làm trẻ thức dậy Đôi khi có chảy mũi, tắc mũi; đau ở bên mũi đối diện; đau ở trán, hàm trên, răng hoặc giữa hai mắt; nhức đầu và đau họng | Đánh giá lâm sàng Đôi khi cần chụp CT | |
Chảy mũi, niêm mạc mũi sưng đỏ, có thể sốt và đau họng, hạch cổ nhiều, cứng (nhiều nốt nhỏ, cứng) | Đánh giá lâm sàng | |
Mãn tính* | ||
Tổn thương đường thở (nhuyễn khí quản, rò khí quản-thực quản) | Nhuyễn khí quản: Thở rít thanh quản bẩm sinh hoặc ho ông ổng, có thể suy hô hấp Rò khí quản-thực quản: Tiền sử đa ối (nếu kèm theo chứng teo thực quản), ho hoặc suy hô hấp khi bú, viêm phổi tái phát | Nhuyễn khí quản: Xạ hình đường thở và/hoặc nội soi phế quản Rò khí quản-thực quản: Thử luồn ống thông vào dạ dày (giúp chẩn đoán rò khí quản-thực quản với teo thực quản) X-quang ngực Thăm dò uống chất cản quang bao gồm chụp thực quản Nội soi phế quản và nội soi dạ dày |
Các đợt gián đoạn ho khi gắng sức, tiếp xúc với dị nguyên, thay đổi thời tiết hoặc viêm đường hô hấp trên Ho vào ban đêm Tiền sử gia đình có người mắc hen Tiền sử bệnh chàm hoặc viêm mũi dị ứng | Đánh giá lâm sàng Điều trị thử thuốc hen Kiểm tra chức năng hô hấp | |
Viêm phổi không điển hình (mycoplasma, Chlamydia) | Khởi phát bệnh từ từ Nhức đầu, mệt mỏi, đau cơ Có thể bị đau tai, viêm mũi và đau họng Có thể khò khè và rale nổ Ho dai dẳng | X-quang ngực Xét nghệm phản ứng chuỗi polymerase |
Các dị tật bẩm sinh của phổi (ví dụ, dị dạng nang tuyến bẩm sinh) | Các đợt tổn thương phổi thường ở cùng một vùng của phổi | X-quang ngực Đôi khi cần CT hoặc MRI |
Tiền sử tắc ruột phân xu, viêm phổi tái phát hoặc khò khè, chậm lớn, phân có mùi hôi thối, móng tay móng chân xanh tím hoặc biến dạng hình dùi trống | Xét nghiệm clo trong mồ hôi Chẩn đoán ở mức độ phân tử với phân tích đột biến trực tiếp | |
Dị vật đường thở | Tiền sử khởi phát cấp tính ho và tắc thở sau đó là các giai đoạn ho dai dẳng Có thể sốt Không có tiền triệu viêm đường hô hấp trên Sự hiện diện của vật nhỏ hoặc đồ chơi gần trẻ | Chụp X-quang ngực (thì thở vào và thở ra) Soi phế quản |
Trào ngược dạ dày thực quản | Trẻ nhũ nhi và trẻ mới biết bò: Tiền sử khạc nhổ sau khi cho ăn, kích thích khi ăn, lưng cứng và cong (hội chứng Sandifer), chậm lớn, thở khò khè hoặc viêm phổi tái đi tái lại (xem Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ nhũ nhi) Trẻ vị thành niên và trẻ lớn: Đau ngực hoặc rát bỏng sau bữa ăn và khi nằm, ho về đêm, thở khò khè, khàn tiếng, hôi miệng, nước bọt xuất tiết nhiều, buồn nôn, đau bụng, trào ngược (xem Bệnh trào ngược dạ dày thực quản) | Trẻ sơ sinh: Đánh giá lâm sàng Đôi khi nghiên cứu đường tiêu hóa trên để xác định giải phẫu Thử nghiệm thuốc chẹn H2 hoặc thuốc ức chế bơm proton Có thể đo pH thực quản hay đo trở kháng Trẻ lớn hơn: Đánh giá lâm sàng Thử nghiệm thuốc chẹn H2 hoặc thuốc ức chế bơm proton Có thể nội soi đường tiêu hóa |
Ho gà hoặc là bán pertussis | 1-2 tuần giai đoạn viêm long nhẹ của đường hô hấp trên, tiến triển đến ho bất thường, khó ăn, giai đoạn ngừng thở ở trẻ nhũ nhi, khó thở vào ở trẻ lớn, nôn sau ho | Mẫu trong mũi để nuôi cấy vi khuẩn và xét nghiệm phản ứng chuỗi polymerase |
Viêm mũi dị ứng với dịch chảy ở lỗ mũi sau | Nhức đầu, ngứa mắt, đau họng, cuốn mũi nhợt, hạt thành sau họng, tiền sử dị ứng, ho ban đêm | Thử nghiệm kháng histamin và/hoặc corticosteroids tại mũi Có thể thử nghiệm chất ức chế leukotriene |
Nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới | Tiền sử nhiễm trùng hô hấp tiếp theo là ho khan dai dẳng | Đánh giá lâm sàng |
Bệnh bất thường hệ thống lông chuyển tiên phát | Tiền sử lặp đi lặp lại nhiễm trùng đường hô hấp trên (viêm tai giữa, viêm xoang) và nhiễm trùng đường hô hấp dưới (viêm phổi) | X-quang ngực X-quang xoang hoặc CT CT ngực Soi dưới kính hiển vi tổ chức sống (điển hình từ niêm mạc xoang hoặc niêm mạc đường thở) |
Ho thần kinh | Ho ông ổng dai dẳng, có thể ho tăng trong giờ học và biến mất khi chơi và vào ban đêm Không sốt hoặc có các triệu chứng khác | Đánh giá lâm sàng |
Tiền sử hoặc nguy cơ phơi nhiễm Suy giảm miễn dịch Đôi khi sốt, ớn lạnh, đổ mồ hôi ban đêm, hạch to, sụt cân | Kiểm tra lao trên da (PPD) Cấy đờm (hoặc cấy dịch dạ dày vào buổi sáng cho trẻ < 5 tuổi) Xét nghiệm phát hiện interferon gamma (đặc biệt nếu có tiền sử tiêm chủng bacille Calmette-Guérin [BCG]) X-quang ngực | |
* Tất cả bệnh nhân đều cần chụp X-quang ngực khi họ lần đầu tiên biểu hiện ho mãn tính. | ||
PCR = phản ứng chuỗi polymerase; URI = nhiễm trùng đường hô hấp trên. | ||