Uốn ván

Sự co thắt cơ tạo ra một biểu hiện đặc trưng với một nụ cười mếu và nhíu lông mày (risus sardonicus). Có thể xảy ra tình trạng cứng hoặc co thắt cơ bụng, cổ và lưng và đôi khi là opisthotonos (cơ thể bị cứng toàn thân kèm theo cong lưng và cổ). Co thắt cơ tròn gây ra bí đái hoặc táo bón. Khó nuốt có thể ảnh hưởng đến dinh dưỡng.

Đau đặc trưng, co cứng toàn thân kèm theo vã mồ hồi khi có kích thích tối thiểu như chạm nhẹ, tiếng ồn hoặc vận động. Trạng thái tinh thần thường tỉnh táo, nhưng hôn mê có thể xảy ra khi có các cơn giật liên tục. Trong cơn co cứng toàn thân, bệnh nhân không thể nói hoặc khóc vì cứng thành ngực hoặc co thắt thanh môn. Gãy xương do co cứng kéo dài hiếm khi xảy ra.

Co giật cũng gây ảnh hưởng đến hô hấp, gây xanh tím hoặc tử vong do ngạt.

Nhiệt độ chỉ tăng ở mức vừa phải trừ khi có biến chứng nhiễm trùng kèm theo, ví dụ như viêm phổi. Tăng nhịp tim và nhịp thở. Phản xạ quá mức. Tăng nhịp tim và nhịp thở Phản xạ quá mức. Uốn ván dai dẳng có thể có biểu hiện thần kinh thực vật rất dễ khởi phát và phản ứng quá mức, bao gồm các giai đoạn tăng huyết áp, nhịp tim nhanh và kích thích cơ tim.

Suy hô hấp là nguyên nhân gây tử vong phổ biến nhất. Co thắt thanh quản và co cứng của thành bụng, cơ hoành và cơ ngực gây ngạt. Thiếu máu cũng có thể gây ngừng tim, và co thắt thanh quản dẫn đến hít phải dịch tiết từ miệng dấn đến viêm phổi, góp phần gây tử vong do thiếu oxy Thuyên tắc phổi cũng có thể xảy ra. Thuyên tắc phổi cũng có thể xảy ra. Tuy nhiên, xác định nguyên nhân tử vong ngay lập tức có thể không rõ ràng.

Trong uốn ván cục bộ, có sự co thắt của các cơ gần vết thương nhưng không có khít hàm; co cứng cơ có thể kéo dài trong vài tuần.

Uốn ván đầu là một dạng uốn ván cục bộ ảnh hưởng đến dây thần kinh sọ. Phổ biến hơn ở trẻ em; bệnh có thể xảy ra trong viêm tai giữa mãn tính hoặc có thể do vết thương ở đầu. Tỷ lệ mắc bệnh cao nhất ở Châu Phi và Ấn Độ. Tất cả các dây thần kinh sọ có thể được liên quan, đặc biệt là dây 7. Uốn ván đầu có thể trở thành uốn ván toàn thể.

Uốn ván ở trẻ sơ sinh thường là uốn ván toàn thể và thường gây tử vong. Nó thường bắt đầu từ gốc rốn không được làm sạch ở trẻ sinh ra từ những bà mẹ không được tiêm phòng uốn ván đầy đủ.

Khởi phát trong vòng 2 tuần đầu tiên của cuộc đời, đặc trưng bởi sự co cứng, co thắt, và ăn kém. Điếc hai bên có thể xảy ra ở trẻ sống sót.

Uốn ván sơ sinh

Dấu các chi tiết

Uốn ván sơ sinh phổ biến nhất ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh được sinh ra từ các bà mẹ không tiêm chủng. Ngoại độc tố được sản xuất bởi Clostridium tetani đạt được sự lưu thông vào tuần hoàn khi dây rốn của trẻ sơ sinh bị cắt hoặc gốc rốn được làm sạch không vô khuẩn. Độ cứng và co thắt tổng quát ảnh hưởng đến đứa trẻ trong 2 tuần đầu tiên của cuộc đời và có thể gây tử vong.

Hình ảnh từ Thư viện Hình ảnh Y tế Công cộng của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh.

Bệnh nhân nên được giữ trong một căn phòng yên tĩnh. Vàinguyên tắc hướng dẫn tất cả các can thiệp điều trị:

• Ngăn chặn quá trình giải phóng thêm độc tố bằng cách cắt lọc vết thương và cho dùng thuốc kháng sinh.

• Trung hòa độc tố không gắn kết bên ngoài hệ thần kinh trung ương bằng TIG.

• Tạo miễn dịch bằng cách sử dụng giải độc tố uốn ván, chú ý tiêm vào vị trí cơ thể khác với vị trí tiêm giải độc tố.

• Giảm thiểu tác dụng của độc tố đã có ở hệ thần kinh trung ương.

Bụi bẩn và mô chết thúc đẩy C. tetani tăng trưởng nhanh chóng nên việc mở ở ổ vết thương, đặc biệt là vết thương đâm sâu, là rất cần thiết. Thuốc kháng sinh không phải là chất thay thế cho quá trình khử trùng và chủng ngừa đầy đủ nhưng thường được sử dụng.

Lợi ích của chất kháng độc tố có nguồn gốc từ con người phụ thuộc vào số lượng tetanospasmin đã liên kết với màng synap - chỉ độc tố tự do mới trung hòa được. Đối với người lớn, TIG 500 đơn vị tiêm bắp từng tỏ ra hiệu quả như liều cao hơn từ 3000 đến 6000 đơn vị và ít gây khó chịu hơn. Một số chuyên gia y tế khuyên nên thấm một phần liều dùng tại chỗ xung quanh vết thương, nhưng hiệu quả của nó chưa được chứng minh.

kháng độc tố có nguồn gốc động vật ít được ưa chuộng hơn vì nó không duy trì được nồng độ đủ kháng độc tố trong huyết thanh của bệnh nhân và nguy cơ mác bệnh huyết thanh rất đáng kể. Nếu phải dùng huyết thanh ngựa, liều thông thường là 50.000 đơn vị tiêm bắp hoặc theo đường tĩnh mạch. (THẬN TRỌNG: Xem Thử nghiệm trên da.)

Nếu cần, IVIG hoặc kháng độc tố có thể được tiêm trực tiếp vào vết thương, nhưng việc tiêm này không quan trọng bằng việc chăm sóc vết thương tốt.

Nhiễm trùng uốn ván không tạo ra miễn dịch, vì vậy trừ khi lịch sử tiêm chủng cho thấy đã hoàn thành một loạt sơ cấp đầy đủ, bệnh nhân nên được tiêm phòng uốn ván đầy đủ (xem Phòng ngừa dưới đây). Kháng độc tố và vắc xin nên được tiêm vào các vị trí cơ thể khác nhau để tránh làm trung hòa văcxin.

Thuốc được sử dụng để xử trí co thắt.

Benzodiazepine là điều trị cơ bản để kiểm soát co cứng và co thắt. Chúng ngăn chặn sự tái hấp thu của một chất ức chế dẫn truyền thần kinh nội sinh, axit gamma-aminobutyric (GABA), ở thụ thể GABA_A.

Diazepam có thể giúp kiểm soát cơn co giật, giảm co cứng và gây ngủ. Liều dùng thay đổi và đòi hỏi phải tính toản chuẩn một cách tỉ mỉ và quan sát chặt chẽ.

Diazepam đã được sử dụng rộng rãi nhất, nhưng midazolam tan trong nước và được ưu tiên cho liệu pháp kéo dài. Midazolam làm giảm nguy cơ nhiễm toan lactic do dung môi propylene glycol, cần thiết cho diazepam và lorazepam, đồng thời giảm nguy cơ tích tụ các chất chuyển hóa tác dụng kéo dài và gây hôn mê.

Các thuốc benzodiazepin có thể không ngăn được co thắt phản xạ và hô hấp hiệu quả có thể cần phong tỏa thần kinh cơ bằng vecuronium hoặc các thuốc gây liệt khác và máy thở. Pancuronium đã được sử dụng nhưng có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng rối loạn thần kinh thực vật. Vecuronium không có tác dụng phụ trên tim mạch nhưng tác dụng ngắn. Các thuốc tác dụng dài hơn (ví dụ: pipecuronium, rocuronium) cũng có tác dụng, nhưng chưa có thử nghiệm so sánh lâm sàng chọn ngẫu nhiên nào được thực hiện.

Baclofen nội tủy (một thuốc chủ vận GABA_A) có hiệu quả trong điều trị co thắt phản xạ nhưng không có lợi thế rõ ràng so với các thuốc benzodiazepin. Hôn mê và ức chế hô hấp cần hỗ trợ bằng thở máy là những tác dụng phụ có thể xảy ra.

Dantrolene có thể được truyền lúc đầu và sau đó cho đến 60 ngày. Nhiễm độc gan và chi phí cao làm cho việc sử dụng thuốc còn hạn chế.

Morphine có thể được cho mỗi 4 đến 6 giờ để kiểm soát rối loạn thần kinh thưcj vật, đặc biệt làrối loạn về tim mạch; tổng liều hàng ngày là 20 đến 180 mg.

Thuốc chẹn beta được sử dụng để kiểm soát các đợt tăng huyết áp và nhịp tim nhanh, nhưng không khuyến nghị sử dụng các loại thuốc tác dụng kéo dài như propranolol. Ngừng tim đột ngột là một đặc điểm của uốn ván, và thuốc chẹn beta có thể làm tăng nguy cơ; tuy nhiên, esmolol - một thuốc chẹn beta tác dụng ngắn, đã được sử dụng thành công. atropine tiêm tĩnh mạch đã được sử dụng với liều cao; sự phong tỏa của hệ thống thần kinh giao cảm giảm đáng kể tăng tiết và thải mồ hôi. Tỷ lệ tử vong thấp đã được báo cáo ở những bệnh nhân điều trị clonidin so với những người điều trị bằng liệu pháp thông thường.

Magiê sulfat được truyền tĩnh mạch liên tục với liều duy trì nồng độ trong huyết thanh từ 4 đến 8 mEq/L có tác dụng ổn định, loại bỏ kích thích catecholamine (1). Phản xạ gân gót được sử dụng để đánh giá quá liều. Thể tích khí lưu thông có thể bị suy giảm, do đó phải có sự hỗ trợ thở máy. Nồng độ magie trong huyết thanh và hoạt động điện của tim cần được theo dõi chặt chẽ trong suốt thời gian truyền.

Các loại thuốc khác có thể hữu ích bao gồm

• Pyridoxine, làm giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh

• Axit Valproic, ngăn chặn GABA-aminotransferase, ức chế quá trình dị hóa GABA

• Chất ức chế ACE, ức chế angiotensin II và giảm sự giải phóng norepinephrine khỏi các tận cùng thần kinh

• Dexmedetomidine (một chất chủ vận alpha-2 adrenergic mạnh)

• Adenosine, làm giảm sự giải phóng norepinephrine trước synap và chống lại tác dụng kích thích của catecholamine

Lợi ích của Corticosteroid chưa được chứng minh; việc sử dụng chúng không được khuyến cáo.

Vai trò của điều trị kháng sinh là không đáng kể so với mở ổ vết thương và điều trị hỗ trợ chung.

Metronidazole là kháng sinh được khuyên dùng.

Trong những trường hợp vừa phải hoặc nặng, bệnh nhân nên được đặt nội khí quản. Thông khí cơ học là cần thiết khi cần phải có sự phong tỏa thần kinh cơ để kiểm soát sự co thắt cơ gây suy hô hấp.

IV hyperalimentation avoids the hazard of aspiration secondary to gastric tube feeding. táo bón rất hay gặp nên phân cần được làm mềm. Đặt sonde trực tràng có thể kiểm soát sự chướng bụng. Cần đặt ống thông bàng quang nếu có bí tiểu.

Xoa ngực, thay đổi thường xuyên, và gây ho là cần thiết để ngăn ngừa viêm phổi. giảm đau với opioid đôi khi cần thiết. Giảm đau bằng opioid thường là cần thiết.

1. 1. Thwaites CL, Yen LM, Cordon SM, et al: Effect of magnesium sulphate on urinary catecholamine excretion in severe tetanus. Gây mê 63(7):719–725, 2008. doi: 10.1111/j.1365-2044.2008.05476.x

1. 1. Centers for Disease Control and Prevention: Why CDC is Working to Prevent Global Tetanus. Truy cập ngày 23 tháng 4 năm 2023.