Đánh giá bệnh nhân có các triệu chứng ở mũi và họng

TheoMarvin P. Fried, MD, Montefiore Medical Center, The University Hospital of Albert Einstein College of Medicine
Đã xem xét/Đã chỉnh sửa Thg 5 2023

Mũi họng bao gồm họng mũi, họng miệng và hạ họng có thể bị ảnh hưởng bởi viêm, nhiễm trùng, chấn thương, u và một số bệnh khác.

Giải phẫu mũi và họng

Họng

Lưỡi gà nằm ở giữa của chỗ tận hết của khẩu cái mềm. Nó thay đổi rất nhiều về chiều dài từng người. Lưỡi gà dài và rủ xuống hoặc màn hầu quá dài có thể gây ngáy và đôi khi đóng góp vào hội chứng ngưng thở khi tắc nghẽn khi ngủ.

Amidan và VA là các phần của mô bạch huyết xung quanh vùng sau họng trong một khu vực được gọi là vòng bạch huyết của Waldeyer. Vai trò của chúng là để kháng chống nhiễm trùng.

Thanh quản được thảo luận trong Bệnh lý thanh quản.

Mũi

Hốc mũi được phủ một niêm mạc có nhiều mạch máu để làm ấm và làm ẩm không khí vào mũi. Mỗi thành bên của khoang mũi có ba cuốn mũi, là những giá đỡ có xương giúp tăng diện tích bề mặt, do đó giúp trao đổi nhiệt và độ ẩm hiệu quả hơn. Chất nhày mũi giữ lại những hạt bụi khi hít vào. Không gian giữa cuốn mũi giữa và cuốn mũi dưới là khe giữa, trong đó xoang hàm và hầu hết xoang sàng dẫn lưu vào. Polyps có thể phát triển giữa hai cuốn mũi, thường liên quan đến hen, dị ứng, sử dụng aspirin và bệnh xơ hóa nang.

Xoang

Các xoang cạnh mũi là các khoang xương được niêm mạc phủ kết nối với vòm họng. Có 4 loại:

  • Xương hàm trên

  • Trán

  • Xương sàng

  • Xương bướm

Chúng nằm trong hệ thống xương mặt và xương sọ (xem hình Xoang cạnh mũi). Vai trò sinh lý của xoang không rõ ràng.

Xoang cạnh mũi

Đánh giá mũi và họng

Kiểm tra mũi và họng là một phần của mọi cuộc kiểm tra tai mũi họng tổng quát.

Lịch sử

Thông tin chung bao gồm việc sử dụng rượu hoặc thuốc lá (cũng là hai yếu tố nguy cơ chính đối với ung thư đầu và cổ) và các triệu chứng toàn thân, như sốt và giảm cân.

Các triệu chứng miệng-họng bao gồm

  • Đau miệng và đau họng

  • Loét miệng và loét họng

  • Khó nuốt hoặc khó nói

Các triệu chứng mũi và triệu chứng xoang bao gồm

  • Nghẹt mũi (lưu ý đến sự hiện diện và thời lượng)

  • Chảy nước mũi

  • Không ngửi thấy mùi và/hoặc không nếm thấy vị

  • Chảy máu ở mũi

Khám thực thể

Một số bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng sử dụng đèn gắn trên đầu. Tuy nhiên, vì ánh sáng không thể được căn chỉnh chính xác trên trục tầm nhìn, rất khó để tránh bóng ở các khu vực hẹp (ví dụ, khoang mũi). Chiếu sáng tốt hơn nếu gương lồi gắn trên đầu; bác sĩ nhìn qua một lỗ ở giữa gương, vì vậy ánh sáng luôn nằm trên trục. Gương đầu phản xạ ánh sáng từ nguồn đặt phía sau bệnh nhân và hơi sang một bên và yêu cầu quá trình thực hành để sử dụng hiệu quả.

Mũi được khám bằng cách sử dụng mỏ vịt mũi, chiếc mỏ vịt này được giữ sao cho hai lưỡi mở ra theo hướng trước sau (hoặc hơi xiên) và không ấn vào vách ngăn. Bác sĩ cần chú ý đến vảy mũi, mủ, lệch vách ngăn, hoặc thủng vách ngăn; liệu niêm mạc có sung huyết, nề hay sưng phồng; và sự hiện diện của polyps. Da trên vùng xoang trán và xoang hàm được kiểm tra đỏ và đau cho thấy viêm xoang.

Nếu cần thiết, mũi họng và hầu họng có thể được kiểm tra bằng một ống nội soi mềm trong trường hợp khó. Thuốc gây tê tại chỗ (ví dụ, lidocaine 4%) được phun vào mũi và họng, và mũi cũng được phun thuốc co mạch (ví dụ phenylephrine 0,5%). Sau vài phút ống nội soi được nhẹ nhàng đi qua sàn mũi, và khoang mũi, hạ họng và thanh quản được kiểm tra. Khám mũi bằng nội soi cũng có thể được thực hiện bằng ống soi cứng, ống soi này mang lại tầm nhìn tuyệt vời bên trong mũi nhưng đòi hỏi kỹ năng sử dụng mà không gây khó chịu cho bệnh nhân.

Ngoài ra, có thể khám qua gương thanh quản. Cần phải có thuốc gây tê tại chỗ ở họng cho lần khám này. Gương nên được làm ấm trước khi sử dụng để tránh sương mù. Gương thanh quản được sử dụng cho nhìn vòm họng. Nó được giữ ngay dưới miệng, hướng lên phía trên; lưỡi được đẩy xuống bằng đè lưỡi. Gương thanh quản lớn hơn được sử dụng cho các hạ họng và thanh quản. Lưỡi rút lại bằng cách nắm lấy nó bằng một miếng gạc, và gương được đặt lên vòm miệng mềm, hướng xuống.

Kiểm tra cổ bao gồm nhìn và sờ để khám các khối vùng cổ. Nếu phát hiện thấy các khối, bác sĩ sẽ lưu ý xem các khối đó có mềm hay không, có dao động, chắc hoặc cứng như đá hay không và liệu các khối đó có thể di động hay cố định hay không. Khối do nhiễm trùng là đau và di động; khối do ung thư có xu hướng không đau, cứng chắc và cố định. Sự chú ý đặc biệt dành cho các hạch vùng cổ và tuyến giáp và tuyến mang tai.