Viêm tai ngoài là tình trạng nhiễm trùng cấp tính ở da ống tai, thường do vi khuẩn gây ra; Pseudomonas là phổ biến nhất. Các triệu chứng bao gồm đau, chảy mủ tai, và nghe kém nếu ống tai bị sưng lên; ấn hoặc kéo tai gây ra đau. Chẩn đoán dựa trên tiền sử và kiểm tra. Điều trị bằng cách cắt lọc cẩn thận da chết và ráy tai, thuốc bôi tại chỗ (bao gồm thuốc kháng sinh, corticosteroid và axit axetic hoặc kết hợp) và các biện pháp phòng ngừa cho khô tai.
Viêm ống tai ngoài có thể biểu hiện như một nhọt ống tai hoặc như là một nhiễm trùng lan tỏa toàn bộ ống tai (viêm ống tai ngoài lan rộng cấp tính). Loại thứ hai thường được gọi là tai của người bơi; sự kết hợp của nước trong ống tai và việc sử dụng bông ngoáy tai là yếu tố nguy cơ chính. Viêm tai ngoài ác tính là tình trạng viêm tủy xương nặng (thường do Pseudomonas ở xương thái dương, thường ảnh hưởng đến người cao tuổi, bệnh nhân tiểu đường và bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
Nguyên nhân gây Viêm tai ngoài cấp
Viêm ống tai ngoài cấp tính thường do vi khuẩn, ví dụ như Pseudomonas aeruginosa, Proteus vulgaris, Staphylococcus aureus, hoặc là Escherichia coli. Viêm ống tai ngoài do nấm (otomycosis), thường gây ra bởi Aspergillus niger hoặc là Candida albicans, ít phổ biến hơn. Mụn nhọt thường do S. aureus và S. aureus kháng methicillin (MRSA) gây ra.
Yếu tố nguy cơ bao gồm
Chấn thương ống tai gây ra bởi ngoáy bông ngoáy tai nhiều hoặc các chấn thương khác
A Dị ứng (Allergies)
Độ axit giảm ở ống tai (có thể là do nước vào ống tai thường xuyên)
Chất gây kích ứng (ví dụ, thuốc xịt tóc, thuốc nhuộm tóc)
Sử dụng nút tai hoặc máy trợ thính (đặc biệt là nếu các thiết bị này không được vệ sinh đúng cách hoặc không vừa vặn)
Nỗ lực làm sạch ống tai bằng tăm bông có thể gây ra các vết xước nhỏ trên da mỏng manh của ống tai (những vết xước nhỏ này hoạt động như những cánh cổng xâm nhập của vi khuẩn) và có thể đẩy các mảnh vụn và kim loại vào sâu hơn trong ống tai. Những chất tích tụ này có xu hướng làm đọng nước, dẫn đến tình trạng ống tai bị ẩm ướt da tạo nên thuận lợi cho nhiễm khuẩn.
Triệu chứng và dấu hiệu Viêm tai ngoài cấp
Bệnh nhân bị viêm tai ngoài bị đau và chảy dịch. Nếu ống tai bị sưng lên hoặc chứa đầy các mảnh vụn có mủ, bệnh nhân đôi khi có dịch tiết ra có mùi hôi và nghe kém. Đau khi kéo ống tai hoặc ấn bình tai là dấu hiệu điển hình. Khám nội soi tai đôi khi gây đau và khó thực hiện. Ống tai có ban đỏ, sưng tấy và có nhiều mảnh vụn ẩm ướt, có mủ và biểu mô bị bong tróc.
Nấm ống tai ngứa nhiều hơn là đau và bệnh nhân cũng cho biết cảm giác đầy ở tai. Nấm ống tai do A. niger thường có biểu hiện với các tổ chức nấm màu xám đen hoặc chấm vàng (nấm bào tử) được bao quanh bởi một tổ chức nấm hình sợi bông (sợi nấm). Ở những bệnh nhân bị nhiễm trùng do C. albicans gây ra, không thể nhìn thấy nấm nhưng thông thường có dịch tiết dày, màu trắng kem, có thể đi kèm với các bào tử có bề ngoài mịn như nhung.
Nhọt ống tai gây ra những cơn đau dữ dội và có thể chảy ít máu hoặc chảy mủ. Chúng xuất hiện như một điểm sưng nề, tấy đỏ (nhọt).
Chẩn đoán Viêm tai ngoài cấp
Đánh giá lâm sàng
Chẩn đoán viêm tai ngoài dựa trên việc kiểm tra. Khi mủ nhiều, viêm ống tai ngoài có thể khó phân biệt với bệnh cấp tính, có mủ của tai giữa viêm tai giữa với lỗ thủng màng nhĩ; đau gây ra bởi kéo vành tai là dấu hiệu quan trọng chỉ ra một viêm ống tai ngoài. Viêm ống tai ngoài do nấm được chẩn đoán bằng lâm sàng hoặc nuôi cấy.
Điều trị Viêm tai ngoài cấp
Nạo viêm
Nhỏ tai bằng Axit axetic và corticosteroid
Đôi khi kháng sinh tại chỗ cần thiết
(Xem thêm Hướng dẫn thực hành lâm sàng: Viêm tai ngoài cấp tính.)
Trong viêm tai ngoài cấp tính nhẹ và trung bình, thuốc kháng sinh và corticosteroid bôi tại chỗ có hiệu quả. Đầu tiên, các mảnh biểu bì và tổ chức bệnh phải được lấy nhẹ nhàng và triệt để từ ống tai bằng ống hút hoặc que tăm bông dưới ánh sáng đầy đủ. Chống chỉ định bơm nước vào ống tai.
Bệnh viêm ống tai ngoài nhẹ có thể được điều trị bằng cách thay đổi độ pH của ống tai bằng axit axetic 2% (hoặc dung dịch dấm) và bằng cách làm giảm viêm với hydrocortisone tại chỗ; liều là 5 giọt 3 lần ngày trong vòng 7 ngày.
Viêm tai ngoài mức độ vừa phải cần bổ sung thêm dung dịch kháng khuẩn hoặc huyền dịch, chẳng hạn như ciprofloxacin hoặc ofloxacin. Neomycin/polymyxin không còn được khuyến nghị sử dụng vì thành phần neomycin rất nhạy cảm và thường gây phản ứng dị ứng. Khi viêm ống tai tương đối nặng, nên đặt một meches tai vào ống tai và nhỏ với dung dịch Burow (5% nhôm acetate) hoặc thuốc kháng sinh 4 lần mỗi ngày. Meches tai giúp những giọt thuốc sâu hơn vào trong ống tai ngoài khi ống tai bị sưng lên rất nhiều. Bấc được giữ nguyên trong vòng 24 tiếng đến 72 tiếng (hoặc có thể tự rơi ra); sau thời gian này, vết sưng có thể đã giảm đủ để có thể nhỏ thuốc trực tiếp vào ống tai.
Viêm tai ngoài nặng hoặc sự hiện diện của viêm mô tế bào lan ra ngoài ống tai có thể cần dùng kháng sinh toàn thân, chẳng hạn như cehalexin 500 mg đường uống 4 lần/ngày trong 10 ngày hoặc ciprofloxacin 500 mg đường uống 2 lần/ngày trong 10 ngày. Việc sử dụng cehalexin hay ciprofloxacin có thể dựa trên kết quả nuôi cấy và độ nhạy. Thuốc kháng sinh quinolone không được khuyến nghị cho trẻ em vì nguy cơ tổn thương gân và sụn (1). Một thuốc giảm đau, chẳng hạn như NSAID hoặc thậm chí là thuốc uống opioid, có thể là cần thiết trong 24 đến 48 giờ đầu tiên.
Viêm tai ngoài do nấm đòi hỏi phải làm sạch toàn bộ ống tai và dùng thuốc chống nấm tại chỗ (ví dụ như tím gentian, cresylate acetate, nystatin, clotrimazole, hoặc thậm chí là cả axit acetic và rượu isopropyl). Tuy nhiên, những dung dịch này không nên sử dụng nếu màng nhĩ bị thủng vì có thể gây đau dữ dội hoặc làm tổn thương tai trong. Làm thuốc tai hàng ngày và điều trị là cần thiết để có thể loại bỏ hoàn toàn nhiễm trùng.
Tránh nước vào tai (ví dụ, đội mũ tắm, tránh bơi) được khuyên với bệnh nhân viêm tai ngoài và viêm tai ngoài do nấm. Một máy sấy thổi ở chế độ thấp cũng có thể được sử dụng để giảm độ ẩm và độ ẩm trong ống tai.
Nhọt ống tai, nếu rõ ràng, nên được trích rạch và dẫn lưu mủ. Tuy nhiên, nếu bệnh nhân được khám ở giai đoạn đầu thì chích rạch ít có giá trị. Thuốc kháng sinh tại chỗ không có hiệu quả; kháng sinh đường uống chống tụ cầu cần được dùng. Analgesics may be necessary for pain relief. Nhiệt khô cũng có thể làm giảm bớt đau đớn và nhanh hồi phục hơn.
Ngọc trai & cạm bẫy
|
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Jackson MA, Schutze GE: The use of systemic and topical fluoroquinolones. Pediatrics 138 (5):e20162706 2016. doi: 10.1542/peds.2016-2706
Phòng ngừa Viêm tai ngoài cấp
Viêm tai ngoài thường có thể được ngăn ngừa bằng cách nhỏ vài giọt hỗn hợp rượu và giấm trắng hoặc giọt axit axetic theo tỷ lệ 1:1 (miễn là màng nhĩ còn nguyên vẹn) ngay sau khi bơi. Cồn giúp loại bỏ nước (bốc hơi), và dấm thay đổi độ pH của ống tai. Sử dụng bông ngoáy tai hoặc các dụng cụ lấy ráy tai trong ống tai nên cực kỳ hạn chế.
Những điểm chính
Viêm tai ngoài cấp tính thường do vi khuẩn (pseudomonal); nhiễm nấm ít phổ biến hơn và gây ngứa nhiều hơn và ít đau hơn.
Đau dữ dội khi kéo loa tai gợi ý viêm tai ngoài cấp tính.
Dưới hình ảnh nhìn trực tiếp và rõ ràng, nhẹ nhàng loại bỏ các mảnh vụn biểu bì, tổ chức nấm từ ống tai với các que tăm bông hoặc ống hút tai.
Chống chỉ định bơm nước vào tai.
Đối với các trường hợp nhẹ, dùng axit axetic và nhỏ hydrocortisone tại chỗ.
Đối với những trường hợp vừa hoặc nặng, việc cắt lọc mô và kháng sinh tại chỗ (dùng bấc nếu ống tủy bị sưng) là rất quan trọng; đôi khi cho dùng kháng sinh toàn thân.
Thông tin thêm
Tài nguyên bằng tiếng Anh sau đây có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này.
Hajioff D, MacKeith S: Otitis externa. BMJ Clin Evid 0510, 2015.
