Túi thừa Meckel là một túi thừa thực sự và là dị tật bẩm sinh phổ biến nhất của đường tiêu hóa, xảy ra ở khoảng 2% số người. Đó là do quá trình thoái hóa không hoàn toàn của ống noãn hoàng và hình thành 1 túi bẩm sinh ở bờ đối mạc treo của hồi tràng. Nó thường nằm cách van hồi manh tràng khoảng 100 cm và thường chứa các mô dạ dày lạc chỗ, mô tụy lạc chỗ, hoặc cả hai. Triệu chứng không phổ biến nhưng bao gồm chảy máu, tắc ruột và viêm (viêm túi thừa). Chẩn đoán rất khó khăn và thường chẩn đoán bằng chụp phóng xạ và đôi khi là các nghiên cứu hình ảnh khác. Điều trị thường là phẫu thuật cắt bỏ.
Một túi thừa là một túi hình túi nhô ra qua cấu trúc ống; nếu nó chứa tất cả các lớp của cấu trúc, nó được xem là một túi thừa thật (xem thêm Định nghĩa bệnh túi thừa).
Sinh lý bệnh của túi thừa Meckel
Trong giai đoạn đầu đời của thai nhi, ống noãn hoàng hoặc ống rốn mạc treo ruột nối ruột giữa với túi noãn hoàng thường bị tiêu vào tuần thứ sáu. Nếu phần kết nối với hồi tràng không bị teo, sẽ tạo thành túi thừa Meckel. Túi thừa bẩm sinh này xuất phát từ bờ đối mạc treo của ruột non và chứa tất cả các lớp của ruột bình thường và do đó là một túi thừa thật. Trong dưới 25% số bệnh nhân, túi thừa Meckel cũng chứa các mô lạc chỗ của dạ dày (và do đó chứa các tế bào thành tiết ra axit clohydric), các mô lạc chỗ của tuyến tụy, hoặc cả hai.
Túi thừa Meckel xảy ra ở khoảng 2% dân số (1). Khoảng 4% đến 6% số người bị túi thừa Meckel có các biến chứng (1). Mặc dù túi thừa ở đại tràng phổ biến như nhau ở cả nam và nữ, nam giới có nhiều khả năng bị các biến chứng hơn. Các biến chứng của màng bọc Meckel bao gồm
Chảy máu thường xảy ra ở trẻ nhỏ (< 5 tuổi) và xảy ra khi axit tiết ra từ niêm mạc dạ dày lạc chỗ trong túi thừa gây loét hồi tràng liền kề.
Tắc nghẽn có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi nhưng phổ biến hơn ở trẻ lớn và người lớn. Ở trẻ em, tắc nghẽn có thể do lồng ruột của túi thừa gây ra. Tắc nghẽn cũng có thể là do dính, xoắn, dị vật bị giữ lại, khối u hoặc bị kẹt trong một khối thoát vị (thoát vị Littre).
Viêm túi thừa Meckel cấp có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng tỷ lệ mắc của nó cao hơn ở trẻ lớn.
Thủng ruột gây viêm phúc mạc.
Khối u, bao gồm khối u thần kinh nội tiết đường tiêu hóa và tuyến tụy, rất hiếm gặp và chủ yếu xảy ra ở người lớn.
Tài liệu tham khảo về sinh lý bệnh
1. Martin JP, Connor PD, Charles K. Meckel's diverticulum. Am Fam Physician. 2000;61(4):1037-1044.
Các triệu chứng và dấu hiệu của túi thừa Meckel
Ở mọi lứa tuổi, tắc ruột non biểu hiện bằng đau quặn bụng, buồn nôn và nôn. Viêm túi thừa Meckel cấp tính đặc trưng bởi đau bụng và ấn đau điển hình nằm ở dưới hoặc gần rốn; nó thường kèm theo nôn ói và tương tự như viêm ruột thừa.
Trẻ em có thể có các đợt lặp lại của chảy máu trực tràng không đau, màu đỏ tươi, thường không đủ nặng để gây sốc. Người lớn cũng có thể bị chảy máu, thường dẫn đến đi ngoài phân đen chứ không phải máu thô.
Chẩn đoán túi thừa Meckel
Dựa trên triệu chứng
Đối với chảy máu: Chụp phóng xạ, chụp nội soi viên nang không dây và nội soi ruột.
Đối với đau: Chụp CT
Chẩn đoán túi thừa Meckel thường là khó khăn và các kiểm tra được lựa chọn dựa trên triệu chứng.
Nếu nghi ngờ chảy máu trực tràng bắt nguồn từ túi thừa Meckel, chụp Tc-99m pertechnetate (chụp Meckel) có thể xác định niêm mạc dạ dày lạc chỗ và do đó túi thừa ở 85 đến 97% số trẻ em bị chảy máu. Túi thừa không có niêm mạc dạ dày bất thường không thể phát hiện khi chụp Meckel. Nội soi viên nang không dây và nội soi ruột có thể phát hiện trực quan túi thừa cũng như nguồn chảy máu.
Bệnh nhân có đau bụng và ấn đau khu trú cần được chụp CT có uống thuốc cản quang. Nếu tình trạng nôn và đau bụng dữ dội là chủ yếu, có thể chụp các phim X-quang bụng tư thế đứng thẳng và tư thế nằm ngửa để chẩn đoán tình trạng tắc ruột.
Chẩn đoán xác định đôi khi chỉ được thực hiện trong quá trình thăm dò bằng phẫu thuật đối với viêm ruột thừa giả định; Bất cứ khi nào ruột thừa bình thường được tìm thấy trong quá trình thăm dò để xem có viêm ruột thừa nghi ngờ không, nên tìm kiếm túi thừa Meckel.
Điều trị túi thừa Meckel
Phẫu thuật
Bệnh nhân bị tắc nghẽn đường ruột do túi thừa Meckel cần được phẫu thuật sớm. Chi tiết điều trị tắc ruột non được thảo luận ở bài khác.
Túi thừa chảy máu có vùng chai cứng ở hồi tràng liền kề cần phải cắt bỏ đoạn ruột chai cứng cùng với túi thừa. Túi thừa chảy máu không có chai cứng hồi tràng chỉ cần cắt túi thừa.
Viêm túi thừa Meckel cũng cần phải cắt bỏ.
Không cần cắt bỏ các túi thừa nhỏ, không có triệu chứng, tình cờ gặp phải khi phẫu thuật mở bụng. Có tranh cãi liên quan đến việc xử trí túi thừa Meckel tình cờ phát hiện trong quá trình phẫu thuật. Một số bác sĩ phẫu thuật thích cắt bỏ các túi thừa ở trẻ em và thanh thiếu niên mặc dù nó không có triệu chứng. Túi thừa cũng có thể được cắt bỏ ở người cao tuổi không có triệu chứng nếu sờ vào thấy dày lên; túi thừa dày có thể chứa niêm mạc lạc chỗ và do đó có nguy cơ biến chứng cao hơn.
Những điểm chính
Túi thừa Meckel là một bất thường bẩm sinh thường gặp ở bờ đối mạc treo của hồi tràng, đôi khi chảy máu, bị viêm, hoặc gây tắc nghẽn.
Ít hơn 25% túi thừa chứa mô dạ dày lạc chỗ tiết ra axit clohydric, chất này có thể gây loét niêm mạc hồi tràng lân cận và chảy máu.
Bệnh nhân viêm túi thừa Meckel có thể bị đau tương tự viêm ruột thừa.
Chọn xét nghiệm dựa trên biểu hiện triệu chứng.
Chụp cắt lớp Meckel có độ nhạy cao trong việc phát hiện túi thừa Meckel ở trẻ em bị chảy máu trực tràng.
Loại bỏ túi thừa có triệu chứng bằng phẫu thuật.
