Lichen đơn mạn tính là một bệnh viêm da mạn tính do gãi và/hoặc chà xát da nhiều lần. Gãi hoặc chà xát gây ngứa thêm, sau đó gãi và/hoặc chà xát nhiều hơn, tạo ra một vòng luẩn quẩn (chu kỳ ngứa - gãi). Chẩn đoán bằng khám lâm sàng. Điều trị được hướng vào nguyên nhân ban đầu của ngứa và bao gồm các kỹ thuật giáo dục và hành vi để ngăn ngừa gãi và chà xát, corticosteroid tại chỗ và thuốc kháng histamine.
(Xem thêm Định nghĩa viêm da.)
Căn nguyên của Lichen đơn mạn tính
Lichen đơn mạn tính là tình trạng dày da có nhiều vẩy da khác nhau phát sinh từ việc xước hoặc cào xước lặp đi lặp lại.
Lichen đơn mạn tính không phải là một quá trình chính. Ngứa trong một khu vực da đặc biệt (có hoặc không có bệnh lý cơ bản) gây ra đau xát và chấn thương cơ học, kết quả là bị dày lên (lichen hóa) và ngứa thêm.
Lichen đơn mạn tính thường xảy ra ở những người bị bệnh lo âu và căng thẳng tình cảm. Bệnh nhân có cơ địa dị ứng hoặc viêm da cơ địa đặc biệt nhạy cảm, do họ có khuynh hướng ngứa.
Lichen đơn mạn tính ở bìu hoặc âm hộ thường do tín hiệu ngứa bắt đầu bởi bệnh căn nguyên tế bào thần kinh cảm giác ở xương cùng.
Sinh lý bệnh của lichen đơn mạn tính
Bắt đầu với dấu hiệu ngứa ban đầu (mà lý do đôi khi không rõ ràng), bệnh nhân phản ứng bằng cách liên tục gãi và/hoặc chà xát da. Sinh lý bệnh cơ bản của lichen đơn mạn tính chưa được biết nhưng có thể liên quan đến những thay đổi trong cách hệ thần kinh cảm nhận và xử lý cảm giác ngứa.
Các triệu chứng và dấu hiệu của lichen đơn mạn tính
Lichen đơn mạn tính có đặc trưng là các mảng ngứa, khô, bong vẩy, tăng sắc tố, lichen hóa không có hình xác định (đơn hoặc đa) hoặc hìn ovan hoặc hình góc cạnh. Nó liên quan tới nhiều vị trí, thường là chân, cánh tay, cổ, thân trên, và khu vực sinh dục. Nó không xảy ra ở những vùng da mà bệnh nhân không thể tiếp cận, chẳng hạn như giữa lưng (trừ khi bệnh nhân sử dụng dụng cụ gãi lưng).
Ngứa nốt sần là một tình trạng liên quan, có thể là một biểu hiện nổi bật hơn. Trong rối loạn này, các tổn thương da (nốt sần) dày hơn và điển hình là nhiều nốt.
Chẩn đoán Lichen đơn mạn tính
Đánh giá lâm sàng
Chẩn đoán Lichen đơn mạn tính bằng khám lâm sàng Một mảng phát triển đầy đủ thường là tăng sắc tố với số lượng khác nhau của hồng ban có ranh giới rõ ràng và có đường da phóng đại và dày da đặc trưng của lichen hóa.
Lichen phẳng là một chẩn đoán phân biệt chính, và đôi khi cần sinh thiết để phân biệt giữa hai bệnh này.
Điều trị Lichen đơn mạn tính
Điều trị nguyên nhân gây ngứa
Giáo dục và thay đổi hành vi
Corticosteroid (thường là bôi tại chỗ nhưng đôi khi tiêm trong thương tổn)
Thuốc kháng histamine
Nếu nguyên nhân gây ngứa ban đầu có thể được xác định (ví dụ, bệnh rễ thần kinh, đi giày không vừa vặn, tạng dị ứng), thì nên điều trị hoặc giải quyết. Ngoài ra, điều trị cơ bản của lichen đơn mạn tính là giáo dục bệnh nhân về những ảnh hưởng của cào và chà xát.
Điều trị thứ cấp là dùng corticosteroid tại chỗ. Các tổn thương dày, đã được thiết lập chặt chẽ thường cần dùng corticosteroid tại chỗ có hiệu lực cao (ví dụ: thuốc mỡ clobetasol). Hiệu quả có thể được tăng thêm bằng cách sử dụng corticosteroid tại chỗ bít kín, ví dụ, bằng cách bọc vùng điều trị bằng màng bọc thực phẩm và để qua đêm. Ngoài ra còn có các sản phẩm thương mại trong đó corticosteroid tại chỗ (ví dụ, flurandrenolide) được tích hợp vào băng dính bịt kín. Các khu vực nhỏ có thể được tiêm tại chỗ bằng corticosteroid tác dụng dài như hỗn dịch tinh thể triamcinolone acetonide 5 đến 10 mg/mL; Điều trị có thể được lặp lại 3 đến 4 tuần một lần.
Thuốc kháng histamine ngăn chặn H1 đường uống, chất làm mềm và kem capsaicin bôi tại chỗ cũng có thể hiệu quả.
Những điểm chính
Bắt đầu với tình trạng ngứa ban đầu, gãi và/hoặc chà xát mạn tính gây ngứa thêm, tạo thành một vòng luẩn quẩn.
Các mảng ngứa, khô, bong vẩy, tăng sắc tố, lichen hóa có hình dạng không đều, hình ovan, hình bầu dục hoặc góc cạnh ở chân, cánh tay, cổ, thân trên và vùng sinh dục.
Chẩn đoán dựa vào lâm sàng; sinh thiết hiếm khi cần thiết.
Nguyên nhân của ngứa ban đầu, nếu xác định được, phải được giải quyết.
Bệnh nhân cần được chỉ dẫn về vòng luẩn quẩn của việc gãi/cọ xát và về cách tránh làm như vậy lặp đi lặp lại; corticosteroid dạng bôi và thuốc kháng histamine giúp kiểm soát ngứa.
