Viêm phế quản cấp

Các triệu chứng là ho khan hoặc ho nhẹ kèm theo hoặc trước khi có các triệu chứng URI. Thời gian biểu hiện triệu chứng điển hình trước khi xuất hiện thường là từ 5 ngày trở lên (1). Khó thở chủ quan là do đau ngực vì khó chịu ở cơ xương do ho hoặc tức ngực liên quan đến co thắt phế quản, không phải do hạ oxy máu.

Các dấu hiệu thường không có nhưng có thể bao gồm ran ngáy rải rác và thở khò khè. Đờm có thể trong hoặc có mủ. Đặc điểm của đờm không tương ứng với nguyên nhân cụ thể (tức là vi rút hay vi khuẩn) hoặc đáp ứng với liệu pháp kháng sinh. Có thể có sốt nhẹ, nhưng sốt cao hoặc kéo dài là bất thường và gợi ý bệnh cúm, viêm phổi hoặc COVID-19.

Khi khỏi, ho là triệu chứng cuối cùng thuyên giảm và thường mất 2 tuần đến 3 tuần nhưng hiếm khi mất nhiều thời gian hơn.

• Đánh giá lâm sàng

• Đôi khi chụp X-quang ngực để loại trừ các bệnh lý khác

Chẩn đoán chủ yếu dựa trên biểu hiện lâm sàng.

Bệnh nhân phàn nàn về khó thở nên đo độ bão hòa oxy trong máu để loại trừ tình trạng hạ oxy máu.

Chụp X-quang ngực được thực hiện nếu các dấu hiệu lâm sàng (ví dụ: biểu hiện ốm yếu, thay đổi trạng thái tinh thần, sốt cao, nhịp thở nhanh, giảm oxy máu, các dấu hiệu bất thường khi nghe phổi như thay đổi tiếng thở hoặc tiếng ran nổ) gợi ý bệnh viêm phổi hoặc các bệnh nghiêm trọng khác. Bệnh nhân cao tuổi là trường hợp ngoại lệ thỉnh thoảng cần ngưỡng chụp X-quang thấp hơn, vì họ có thể bị viêm phổi mà không sốt và không có phát hiện khi nghe phổi, thay vào đó là tình trạng tâm thần thay đổi và nhịp thở nhanh.

Xét nghiệm vi sinh (ví dụ: nhuộm Gram đờm và nuôi cấy) thường không cần thiết. Tuy nhiên, những bệnh nhân có dấu hiệu hoặc triệu chứng gợi ý mắc COVID-19 nên được xét nghiệm SARS-CoV-2. Xét nghiệm chẩn đoán cúm và ho gà trong mẫu dịch tỵ hầu cũng nên được cân nhắc nếu có nghi ngờ lâm sàng cao dựa trên tình trạng phơi nhiễm và/hoặc các đặc điểm lâm sàng. Bệnh nhân có triệu chứng kéo dài từ 10 ngày đến 14 ngày nên được đánh giá bệnh ho gà, đặc biệt nếu họ chưa tiêm vắc xin, bị ho từng cơn dai dẳng hoặc ho khan đặc trưng từng cơn và/hoặc nôn ọe hoặc tiếp xúc với trường hợp đã được xác nhận. Không cần xét nghiệm để xem có nhiễm Mycoplasma và Chlamydia trừ khi đó là một phần của đợt bùng phát. Xét nghiệm virus thường không được khuyến cáo vì kết quả không ảnh hưởng đến việc điều trị.

Ho sẽ khỏi trong vòng 2 tuần ở 80% số bệnh nhân; ở 20% số bệnh nhana còn lại, có thể mất tới 8 tuần để khỏi (1). Những bệnh nhân bị ho nặng hơn sau khi tình trạng ban đầu cải thiện và những bệnh nhân bị ho kéo dài > 8 tuần nên được đánh giá thêm, bao gồm phim chụp X-quang ngực. Đánh giá các nguyên nhân không do nhiễm trùng gây ho mạn tính, chẳng hạn như hen suyễn (bao gồm hen suyễn dạng ho), chảy dịch mũi sau và bệnh trào ngược dạ dày thực quản, thường có thể được thực hiện dựa trên biểu hiện lâm sàng. Để phân biệt với bệnh hen thể ho có thể đòi hỏi phải kiểm tra chức năng hô hấp.

• Giảm triệu chứng (ví dụ acetaminophen, bù dịch, có thể là thuốc giảm ho)

• Thuốc cường beta đường hít cho các bệnh nhân có triệu chứng thở khò khè

Gần như tất cả các bệnh nhân chỉ cần điều trị triệu chứng, chẳng hạn như acetaminophen và bù dịch. Bằng chứng hỗ trợ về tính hiệu quả của việc sử dụng thường quy các phương pháp điều trị triệu chứng khác, như thuốc giảm ho, loãng đờm và thuốc giãn phế quản, là yếu. Ibuprofen thường không được khuyến nghị vì thuốc không có tác dụng hỗ trợ giải quyết các triệu chứng (1). Thuốc giảm ho (dextromethorphan) có hoặc không có thuốc tiêu nhầy (guaifenesin) chỉ nên được cân nhắc nếu cơn ho gây khó chịu hoặc ảnh hưởng đến giấc ngủ. Bệnh nhân thở khò khè có đáp ứng với thuốc cường beta2 dạng hít (ví dụ, albuterol) a few trong một vài ngày. Không nên sử dụng rộng rãi thuốc chủ vận beta2 vì các tác dụng bất lợi như run, lo lắng và run rẩy là phổ biến (2).

Viêm phế quản cấp ở những bệnh nhân khỏe mạnh khác là nguyên nhân chính gây lạm dụng kháng sinh. Tỷ lệ thấp của nguyên nhân do vi khuẩn, bản chất tự khỏi của viêm phế quản cấp tính và nguy cơ bị các tác dụng bất lợi chống lại việc sử dụng kháng sinh rộng rãi (3). Việc hạn chế sử dụng kháng sinh không phù hợp, có thể lên tới 45% trên toàn thế giới, là yếu tố cốt lõi để ngăn ngừa tình trạng kháng kháng sinh (4). Giáo dục bệnh nhân và trì hoãn kê đơn (tức là chỉ kê đơn nếu không cải thiện sau ít nhất vài ngày) giúp hạn chế việc sử dụng kháng sinh không cần thiết. Thuốc kháng sinh đường uống thường không được sử dụng ngoại trừ ở bệnh nhân bị ho gà hoặc trong các trường hợp bùng phát dịch bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn (mycoplasma, chlamydia). Thuốc nhóm macrolide như azithromycin hoặc clarithromycin là lựa chọn ưu tiên.