Ung thư cổ tử cung là một bệnh ác tính phụ khoa phổ biến và là nguyên nhân chính gây tử vong do ung thư ở các nước có nguồn lực trung bình và thấp (1, 2). Các phương pháp sàng lọc và phòng ngừa hiệu quả hiện có và đã được chứng minh là làm giảm tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư cổ tử cung (3, 4).
Sàng lọc ung thư cổ tử cung được khuyến nghị cho tất cả phụ nữ ở Hoa Kỳ, với sự khác biệt giữa các tổ chức y tế lớn về độ tuổi bắt đầu, lựa chọn xét nghiệm và tần suất sàng lọc.
Năm 2020, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã khởi xướng chiến lược toàn cầu nhằm loại bỏ ung thư cổ tử cung, là một vấn đề sức khỏe cộng đồng, với các mục tiêu sau sẽ đạt được vào năm 2030 (xem WHO: Sáng kiến loại bỏ ung thư cổ tử cung):
90% số bé gái được tiêm vắc xin ngừa HPV đầy đủ trước 15 tuổi
70% số phụ nữ được sàng lọc bằng xét nghiệm hiệu suất cao ở tuổi 35 và một lần nữa ở tuổi 45
90% số phụ nữ được xác định mắc bệnh cổ tử cung (ung thư tiền ung thư hoặc ung thư xâm lấn) được điều trị
Tài liệu tham khảo chung
1. Sung H, Ferlay J, Siegel RL, et al: Global cancer statistics 2020: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. CA Cancer J Clin 71 (3):209–249, 2021. doi: 10.3322/caac.21660
2. Bhatla N, Aoki D, Sharma DN, Sankaranarayanan R: Cancer of the cervix uteri: cập nhật năm 2021. Int J Gynaecol Obstet 155 Suppl 1(Suppl 1):28-44, 2021 doi:10.1002/ijgo.13865
3. Koliopoulos G, Nyaga VN, Santesso N, et al: Cytology versus HPV testing for cervical cancer screening in the general population. Cochrane Database Syst Rev 8(8):CD008587, 2017. Xuất bản vào ngày 10 tháng 8 năm 2017. doi:10.1002/14651858.CD008587.pub2
4. Arbyn M, Xu L, Simoens C, Martin-Hirsch PP: Prophylactic vaccination against human papillomaviruses to prevent cervical cancer and its precursors. Cochrane Database Syst Rev 5(5):CD009069, 2018. Xuất bản ngày 9 tháng 5 năm 2018. doi:10.1002/14651858.CD009069.pub3
Sàng lọc ung thư cổ tử cung
Tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ giúp phát hiện hiệu quả bệnh ở giai đoạn đầu và giai đoạn trước, đồng thời giảm tỷ lệ mắc và tỷ lệ tử vong do ung thư cổ tử cung.
Hai loại xét nghiệm sàng lọc bất thường cổ tử cung được sử dụng:
Xét nghiệm các kiểu gen HPV nguy cơ cao
Xét nghiệm Pap (tế bào học cổ tử cung)
Nếu không có xét nghiệm Pap và HPV (ví dụ: ở những nơi có nguồn lực hạn chế), kiểm tra trực quan cổ tử cung sau khi bôi axit axetic hoặc Lugol iốt là một phương pháp sàng lọc thay thế.
Hướng dẫn sàng lọc cổ tử cung có phần khác nhau; hướng dẫn chung bao gồm (xem bảng Sàng lọc ung thư cổ tử cung):
21 tuổi đến 25 tuổi: Độ tuổi bắt đầu sàng lọc
21 tuổi đến 29 tuổi: Các phương án bao gồm chỉ xét nghiệm Pap 3 năm một lần (được Lực lượng Đặc nhiệm Dịch vụ Phòng ngừa Hoa Kỳ [USPSTF, 1] ưu tiên); chỉ xét nghiệm HPV 5 năm một lần (được Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ ưu tiên [ACS, 2]); hoặc đồng xét nghiệm Pap và HPV 5 năm một lần
20 tuổi đến 65 tuổi: Các phương án bao gồm đồng xét nghiệm Pap và HPV 5 năm một lần (được USPSTF ưu tiên); chỉ xét nghiệm HPV 5 năm một lần (được ACS ưu tiên); hoặc chỉ xét nghiệm Pap 3 năm một lần
> 65 tuổi: Việc xét nghiệm sẽ bị dừng nếu một loạt các thử nghiệm trước đó diễn ra bình thường trong 10 năm trước đó; nên tiếp tục xét nghiệm nếu phụ nữ chưa có đầy đủ kết quả xét nghiệm bình thường hoặc bắt đầu nếu họ chưa được sàng lọc trước đó
Đối với những bệnh nhân được sàng lọc chỉ bằng xét nghiệm Pap, nếu kết quả tế bào học là ASCUS (tế bào vảy không điển hình có ý nghĩa không xác định), là một kết quả không thể kết luận thì xét nghiệm HPV là phương pháp đánh giá theo dõi được ưu tiên; phương pháp này được gọi là xét nghiệm HPV phản xạ. Nếu xét nghiệm HPV âm tính, xét nghiệm sàng lọc cần phải được lặp lại trong 3 năm. Nếu xét nghiệm HPV dương tính, cần phải thực hiện soi cổ tử cung.
Đối với những phụ nữ đã cắt bỏ toàn bộ tử cung (cắt bỏ cổ tử cung và tử cung) và không có tiền sử ung thư cổ tử cung hoặc không có tiền sử tân sinh trong biểu mô cổ tử cung cấp độ cao thì không cần sàng lọc thêm.
Sàng lọc ung thư cổ tử cung
Nhóm tuổi | Khuyến nghị ACS 2020* | Khuyến nghị năm 2018 của USPSTF* |
|---|---|---|
21-24 tuổi | Không sàng lọc | Xét nghiệm tế bào cổ tử cung đơn thuần 3 năm một lần |
25-29 tuổi | Một trong số những điều sau đây:
| Xét nghiệm tế bào cổ tử cung đơn thuần 3 năm một lần |
30-65 tuổi | Một trong số những điều sau đây:
| Một trong số những điều sau đây:
|
> 65 tuổi | Ngừng sàng lọc nếu sàng lọc trước đó âm tính phù hợp‡ Đối với phụ nữ không có tài liệu về sàng lọc trước, tiếp tục sàng lọc cho đến khi đáp ứng các tiêu chuẩn dừng sàng lọc | Ngừng sàng lọc nếu sàng lọc trước đó âm tính phù hợp† và không có nguy cơ cao bị ung thư cổ tử cung |
† Một xét nghiệm được FDA phê duyệt để xét nghiệm HPV chính nên được sử dụng để sàng lọc ban đầu. | ||
‡ Sàng lọc trước âm tính đầy đủ hiện được định nghĩa là 2 lần xét nghiệm HPV ban đầu âm tính liên tiếp hoặc 2 lần đồng xét nghiệm Pap/HPV âm tính hoặc 3 lần xét nghiệm Pap (tế bào học) âm tính trong vòng 10 năm qua, với xét nghiệm gần đây nhất xảy ra trong vòng 3-5 năm qua. | ||
ACS = Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ; FDA = Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ; HPV = vi rút u nhú ở người; hrHPV = HPV nguy cơ cao; Pap = Papanicolaou; USPSTF = Lực lượng Đặc nhiệm Phòng ngừa Hoa Kỳ. | ||
Xét nghiệm Papanicolaou (tế bào cổ tử cung) được phát triển vào năm 1928 và là một tiến bộ lớn trong việc sàng lọc ung thư cổ tử cung. Kết quả tế bào cổ tử cung được báo cáo bằng cách sử dụng thuật ngữ tiêu chuẩn, Hệ thống Bethesda (xem bảng Phân loại tế bào cổ tử cung Bethesda).
Phân loại dựa chỉ số Bethesda cho tế bào học cổ tử cung*
Phân loại | Cụ thể | Bình luận |
|---|---|---|
Loại bệnh phẩm | Thông thường (xét nghiệm Papanicolaou [Pap]), chế phẩm dạng lỏng, hoặc loại khác | Loại xét nghiệm được lưu ý. |
Mẫu xét nghiệm đủ điều kiện | Đánh giá một cách thỏa đáng | Bất kỳ chỉ số chất lượng nào (ví dụ, có hoặc không có thành phần nội mạc cổ tử cung/vùng biến đổi, làm mờ một phần máu, viêm nhiễm) đều được mô tả. |
Không đạt yêu cầu đánh giá (bị loại bỏ và không xử lý) | Lý do được xác định. | |
Không đạt yêu cầu đánh giá nhưng được xử lý và đánh giá | Lý do được xác định. | |
Phân loại chung (tùy chọn) | Âm tính đối với tổn thương trong lớp biểu mô hoặc ung thư Tế bào biểu mô bất thường Những phát hiện khác | Các phát hiện được thể hiện hoặc mô tả trong phần giải thích, dưới đây. |
Giải thích các dấu hiệu bất thường âm tính (không phải ác tính† | Căn nguyên vi sinh vật | Những phát hiện có thể bao gồm:
|
Phát hiện có khối u không ác tính (báo cáo là không bắt buộc) | Những phát hiện có thể bao gồm:
| |
Giải thích tế bào biểu mô bất thường | Tế bào vảy | Những phát hiện có thể bao gồm:
|
Tế bào tuyến | Những phát hiện có thể bao gồm:
| |
Giải thích về những bất thường khác | Tế bào nội mạc tử cung (ở phụ nữ > 45)* | Xác định liệu mẫu là âm tính đối với tổn thương nội biểu mô vảy hay không. |
Các loại ung thư khác | — | Loại được xác định. |
* Sử dụng một xét nghiệm sàng lọc nên được báo cáo, cũng như các xét nghiệm hỗ trợ (ví dụ HPV) và kết quả của chúng. | ||
† Nếu không có bằng chứng về tế bào ung thư tân sinh, báo cáo cần nêu âm tính đối với các tổn thương nội biểu mô hoặc ác tính ở đây hoặc trong phân loại chung. | ||
‡ Sự thay đổi tế bào do nhiễm HPV trước đây được gọi là không bào, không bào không điển hình, và bệnh mụn cóc không điển hình - được xếp vào loại tổn thương tế bào vảy ở mức độ thấp. | ||
CIN = nghịch sản cổ tử cung; CIS = ung thư cổ tử cung tại chỗ; HPV = papillomavirus ở người; IUD = vòng tránh thai; NOS = không được quy định khác. | ||
Điều chỉnh phù hợp từ Hệ thống Bethesda 2014, Viện Y tế Quốc gia. | ||
Tài liệu tham khảo về sàng lọc bệnh
1. US Preventive Services Task Force, Curry SJ, Krist AH, et al: Screening for Cervical Cancer: US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. JAMA. 2018;320(7):674-686. doi:10.1001/jama.2018.10897
2. Fontham ETH, Wolf AMD, Church TR, et al: Cervical cancer screening for individuals at average risk: 2020 guideline update from the American Cancer Society. CA Cancer J Clin 70(5):321-346, 2020 doi:10.3322/caac.21628
Phòng ngừa ung thư cổ tử cung
(Xem thêm Thuốc chủng ngừa vi rút Papillomavirus ở người (HPV) và Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh: Thông tin về việc tiêm vắc xin phòng Papillomavirus ở người (HPV) dành cho các bác sĩ lâm sàng.)
Một số loại vắc xin phòng ngừa HPV có sẵn trên toàn thế giới (1):
Một vắc xin hai trong một bảo vệ chống lại các phân nhóm phụ 16 và 18 (gây ra hầu hết các loại ung thư cổ tử cung)
Một vắc xin bốn trong một bảo vệ chống lại các phân nhóm phụ 16 và 18 cộng với 6 và 11
Vắc xin 9-valent trong một bảo vệ chống lại các phân nhóm giống như vacxin 4 trong 1 cộng thêm phân nhóm 31, 33, 45, 52, và 58 (gây ra khoảng 15% ung thư cổ tử cung)
Phân nhóm phụ 6 và 11 gây > 90% số ca mụn cóc sinh dục nhìn thấy được.
Các vắc xin nhằm mục đích ngăn ngừa ung thư cổ tử cung nhưng không điều trị nó. Tất cả ba loại vắc xin đều có hiệu quả nhất nếu được tiêm trước khi quan hệ tình dục lần đầu và có khả năng phơi nhiễm với vi rút HPV.
Vaccin HPV được khuyến nghị cho tất cả mọi người, lý tưởng là trước khi họ quan hệ tình dục. Khuyến nghị tiêu chuẩn là tiêm chủng bắt đầu từ 11 đến 12 tuổi, nhưng có thể bắt đầu tiêm chủng khi được 9 tuổi.
Tài liệu tham khảo về phòng ngừa
1. World Health Organization: Tiêm chủng, vắc xin và sinh phẩm: Vắc xin papillomavirus ở người (HPV)
