Viêm âm đạo nấm là nhiễm trùng âm đạo với Candida sp, thường là C. albicans. Các triệu chứng thường là khí hư âm đạo đặc, màu trắng và ngứa âm hộ, thường ở mức độ trung bình đến nặng. Chẩn đoán bằng cách khám vùng chậu, pH âm đạo và soi tươi. Điều trị bằng thuốc kháng nấm đường uống hoặc bôi.
(Xem thêm Tổng quan về viêm âm đạo)
Hầu hết viêm âm đạo do nấm là do C. albicans (bệnh do nấm candida), vi khuẩn này cư trú ở 15 đến 20% phụ nữ không mang thai và 20 đến 40% phụ nữ mang thai.
Các yếu tố nguy cơ đối với viêm âm đạo do nấm bao gồm:
Sử dụng kháng sinh phổ rộng hoặc corticosteroid
Mang thai
Quần áo lót bó chặt không thoáng
Suy giảm miễn dịch
Viêm âm đạo do nấm candida không phổ biến ở phụ nữ sau mãn kinh, ngoại trừ những người dùng liệu pháp hormone mãn kinh theo đường toàn thân.
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm âm đạo do nấm candida
Ngứa âm hộ-âm đạo, nóng rát hoặc kích ứng (có thể trầm trọng hơn khi giao hợp) và giao hợp đau là phổ biến, cũng như dịch tiết âm đạo đặc, màu trắng, giống như sữa đông dính vào thành âm đạo. Triệu chứng và dấu hiệu tăng vào tuần trước khi hành kinh. Ban đỏ, phù nề, và trầy da thường gặp.
Phụ nữ bị nhiễm nấm candida âm hộ-âm đạo có thể không có khí hư, khí hư ít màu trắng hoặc khí hư giống như sữa đông điển hình.
Nhiễm bệnh ở bạn tình là rất hiếm gặp.
Tái phát sau khi điều trị có thể xảy ra nếu có khả năng kháng thuốc chống nấm hoặc nếu bệnh nhân không phải là loài Candida albicans như Candida glabrata.
Chẩn đoán viêm âm đạo do nấm candida
Khám vùng chậu
pH âm đạo và kính hiển vi
Nuôi cấy, nếu viêm âm đạo dai dẳng hoặc tái phát
Được sự cho phép của nhà xuất bản. Theo Sobel JD. Trong Atlas of Infectious Diseases: Fungal Infections. Biên tập bởi GL Mandell và RD Diamond. Philadelphia, Current Medicine, 2000. Cũng theo Sobel JD. Trong Tập ảnh về các bệnh truyền nhiễm. Biên tập bởi GL Mandell và MF Rein. Philadelphia, Current Medicine, 1996.
Tiêu chuẩn chẩn đoán viêm âm đạo do nấm bao gồm
Khí hư điển hình (khí hư âm đạo đặc, màu trắng, giống như sữa đông)
pH âm đạo < 4.5
Các chồi nấm men, giả mạc hoặc sợi nấm; nhìn thấy trên bề mặt ướt, đặc biệt là với dung dịch kali hydroxit (KOH)
Nếu các triệu chứng cho thấy viêm âm đạo do nấm nhưng các dấu hiệu (bao gồm ngứa âm hộ) không có và soi tươi không phát hiện thấy thành phần nấm thì cần cấy khí hư tìm nấm. Phụ nữ bị tái phát thường xuyên cần phải cấy để khẳng định chẩn đoán và loại trừ những trường hợp không bị nấm Candida.
Ngoài ra, một số xét nghiệm chẩn đoán có sẵn trên thị trường để sử dụng trong lâm sàng (1).
Tài liệu tham khảo chẩn đoán
1. Schwebke JR, Gaydos CA, Nyirjesy P, et al: Diagnostic performance of a molecular test versus clinician assessment of vaginitis. J Clin Microbiol 56 (6):e00252-18, 2018. doi: 10.1128/JCM.00252-18
Điều trị viêm âm đạo do nấm candida
Thuốc chống nấm (ưu tiên fluconazole uống một liều duy nhất)
Tránh sự tích tụ ẩm ướt quá mức
Giữ cho âm hộ khô ráo và mặc quần áo bằng vải cotton rộng rãi, thấm hút tốt để không khí lưu thông có thể làm giảm độ ẩm âm hộ và sự phát triển của nấm.
Thuốc bôi hoặc uống có hiệu quả cao đối với viêm âm đạo do nấm (xem bảng: Thuốc điều trị viêm âm đạo do nấm candida). Tuân thủ điều trị tốt hơn khi sử dụng một liều uống fluconazole 150 mg một lần.
Thuốc kháng nấm đường uống mới để điều trị viêm âm đạo do nấm candida bao gồm ibrexafungerp và oteseconazole. Việc sử dụng những loại thuốc này khác nhau trên lâm sàng. Một số chuyên gia khuyên nên điều trị bằng các thuốc chống nấm này ở những bệnh nhân có triệu chứng không dùng được thuốc azole bôi và/hoặc fluconazole đường uống như đã ghi nhận bằng kính hiển vi nước muối sinh lý hoặc nuôi cấy nấm.
Butoconazole, clotrimazole, miconazole, và tioconazole dùng tại chỗ có sẵn OTC. Tuy nhiên, bệnh nhân cần phải được cảnh báo rằng các loại kem bôi và thuốc mỡ có chứa dầu khoáng hoặc dầu thực vật làm suy yếu bao cao su và màng ngăn làm từ latex.
Nếu các triệu chứng vẫn còn hoặc trầm trọng hơn trong quá trình điều trị thuốc bôi thì bạn nên xem xét quá mẫn cảm với các thuốc chống nấm tại chỗ.
Một số bài thuốc chữa viêm âm đạo do nấm candida
Thuốc | Liều dùng |
|---|---|
Tại chỗ hoặc âm đạo | |
Butoconazole | Chế phẩm kem 2% phóng thích bền vững 5 g dùng một liều duy nhất |
Clotrimazole | Kem 1% 5 g một lần/ngày trong 7 đến 14 ngày hoặc kem 2% 5 g trong 3 ngày |
Miconazole | Kem 2% 5 g một lần/ngày trong 7 ngày hoặc là kem 4% 5 g trong 3 ngày Viên đặt âm đạo 100 mg x 1 lần/ngày trong 7 ngày hoặc 200 mg x 1 lần/ngày trong 3 ngày hoặc là 1200 mg, chỉ một lần |
Terconazole | Kem 0,4% 5 g một lần/ngày trong 7 ngày hoặc kem 0,8% 5 g một lần/ngày trong 3 ngày Viên đặt âm đạo 80 mg một lần/ngày trong 3 ngày |
Tioconazole | thuốc mỡ 6,5% 5 g dùng một lần |
Đường uống | |
Fluconazole | 150 mg dùng một liều duy nhất |
Ibrexafungerp | 300 mg, 12 giờ một lần trong 1 ngày Đối với bệnh nấm candida tái phát: 300 mg, 12 giờ một lần trong 1 ngày, mỗi tháng một lần, trong 6 tháng |
Oteseconazole | Đối với bệnh nấm candida tái phát: 600 mg liều duy nhất vào ngày 1, tiếp theo là 450 mg liều duy nhất vào ngày thứ 2, sau đó bắt đầu vào ngày 14, 150 mg mỗi tuần một lần trong 11 tuần |
Bệnh nhân bị tái phát thường xuyên (ít nhất 4 đợt viêm âm đạo do nấm được ghi nhận trong 12 tháng trước đó) cần điều trị lâu dài bằng thuốc uống (fluconazole 150 mg hàng tuần đến hàng tháng hoặc ketoconazole 100 mg mỗi ngày một lần trong 6 tháng) (1). Tác dụng ức chế chỉ có hiệu quả trong khi thuốc đang được dùng. Những loại thuốc này có thể bị chống chỉ định ở những bệnh nhân bị rối loạn gan. Bệnh nhân dùng ketoconazole cần phải được theo dõi định kỳ bằng các xét nghiệm về gan.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Sobel JD, Wiesenfeld HC, Martens M, et al: Maintenance fluconazole therapy for recurrent vulvovaginal candidiasis. N Engl J Med 351(9):876-883, 2004 doi:10.1056/NEJMoa033114
