Bài luận đàm về One Health (Chung một sức khỏe) này do bác sĩ Ernest Yeh, biên tập viên Cẩm nang MSD và bác sĩ thú y, thạc sĩ y tế công cộng Nicholas Roman kiêm biên tập viên Cẩm nang MSD dành cho bác sĩ thú y, cùng xem xét One Health từ quan điểm của một bác sĩ thú y và quan điểm của một bác sĩ. Họ thảo luận về nhiều chủ đề khác nhau, từ mối liên quan giữa sức khỏe con người và động vật, sự gắn kết giữa con người với động vật, cho đến One Health có ý nghĩa như thế nào đối với lĩnh vực y tế cũng như thú y trong tương lai.

1. One Health là gì?
   1. NR: One Health là khái niệm về sức khỏe của con người, sức khỏe của các loài động vật khác và sức khỏe của môi trường có mối liên hệ mật thiết với nhau. Do đó, các chuyên gia y tế và chuyên gia thú y cũng như các chuyên gia trong các ngành khoa học, sức khỏe và môi trường khác nên tương tác và cộng tác với nhau, thay vì làm việc đơn lẻ.
   2. EY: Tôi đồng ý với thông tin mà Nick đã tóm tắt – One Health có thể giúp thu hẹp khoảng cách giữa sức khỏe con người và sức khỏe thú y.
2. One Health được nhìn nhận như thế nào, cả về sức khỏe con người và sức khỏe thú y?
   1. NR: Nhiều cơ quan chính phủ và quốc tế (CDC, FDA, USDA, AVMA, WHO, FAO, v.v.) hỗ trợ One Health. Tuy nhiên, trong phòng khám thú y, One Health không phải là điều thường được thảo luận. Bác sĩ thú y làm việc theo tiêu chuẩn bình thường trong thực hành lâm sàng có thể không đặt One Health lên hàng đầu khi họ thực hiện công việc hàng ngày.
   2. EY: Trong lĩnh vực sức khỏe con người, One Health thường không được nhấn mạnh hoặc thảo luận. Trong các trường y, One Health rất hiếm khi được nêu cụ thể trong chương trình giảng dạy. Họ đề cập đến các bệnh truyền nhiễm và bệnh từ động vật sang người, nhưng thường không nói về nó dưới dạng One Health. Tôi nghĩ rằng các trường y có thể làm nhiều hơn nữa để đưa One Health lên hàng đầu bằng cách chỉ ra tầm quan trọng của nó. Tương tự như với các sinh viên y khoa, bác sĩ làm việc theo tiêu chuẩn bình thường có lẽ cũng không quan tâm đến One Health. Họ xem xét các loại bệnh như bệnh Lyme, đây là một vấn đề One Health do ve gây ra, nhưng không nghĩ đến vấn đề One Health đó ngoài việc bệnh này ảnh hưởng đến con người như thế nào. Chúng ta có thể làm nhiều hơn để thu hẹp khoảng cách trong suy nghĩ.
3. Y khoa dành cho con người và Y khoa dành cho thú y đã giúp đóng góp như thế nào vào sự phát triển của nhau?
   1. NR: Theo nhiều cách, y khoa dành cho con người đặt ra tiêu chuẩn mà các bác sĩ thú y phấn đấu đạt được – làm việc để có mức độ chăm sóc tương tự cho động vật; ví dụ, các phương thức chẩn đoán hình ảnh tiên tiến như chụp CT và chụp MRI ngày càng phổ biến trong y khoa dành cho thú y. Các bác sĩ thú y cũng tuyên thệ sử dụng quá trình đào tạo khoa học của họ cho mục đích nâng cao kiến thức y khoa. Kể từ khi chi vi khuẩn Salmonella được đặt theo tên của Daniel Salmon, bác sĩ thú y đầu tiên tốt nghiệp ở Hoa Kỳ, nghiên cứu về thú y đã có nhiều đóng góp đột phá cho khoa học y học khi áp dụng cho sức khỏe con người.
   2. EY: Rất nhiều khám phá trong y khoa dành cho con người hiện được sử dụng trong thú y và ngược lại. Đây là kết quả của việc xác định các phương pháp thực hành mới và áp dụng trên các loài.
4. Khái niệm One Health hiện nay được sử dụng như thế nào trong thực tế, cả trong lĩnh vực thú y và lĩnh vực y tế?
   1. NR: Một dấu hiệu cho thấy ý tưởng One Health ngày càng được công nhận là mở rộng vai trò của các bác sĩ thú y, chẳng hạn như tại CDC, FDA và NIH. Trường y và trường cao đẳng thú y cũng đang tìm cách tháo gỡ những rào cản tiêu cực trong nội bộ truyền thống và thúc đẩy hợp tác học thuật. Mặc dù vậy, có thể có nhiều bác sĩ tin rằng One Health chỉ là thứ yếu đối với các lĩnh vực họ tập trung và quan tâm.
   2. EY: Tôi không tin rằng One Health hiện đang được sử dụng trong lĩnh vực y tế trên thực tế – ít nhất là không trực tiếp. Chúng tôi có thể đang sử dụng nó (chẳng hạn như khi điều trị các loại bệnh do động vật gây ra hoặc khuyên ai đó sử dụng động vật trị liệu), nhưng chúng tôi không nhất thiết phải nhận ra rằng chúng tôi đang sử dụng các khái niệm One Health.
5. Sự gắn kết giữa con người và động vật ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe con người?
   1. NR: Tương tác giữa con người và động vật giúp tăng cường sức khỏe theo nhiều cách, chẳng hạn như tăng cường hoạt động thể chất và hoạt động xã hội (cho chó đi chơi công viên). Những lợi ích về mặt sinh lý học của việc sở hữu thú cưng hoặc thậm chí chỉ là tương tác thường xuyên trong thời gian ngắn với động vật đã được ghi chép đầy đủ. Khi mất thú cưng, những người nuôi thú cưng thường cảm thấy vô cùng phiền muộn, kèm theo nhiều tác động về mặt sinh lý học như rối loạn giấc ngủ – một minh chứng cho thực tế và sức mạnh của sự gắn kết giữa con người và động vật.
   2. EY: Như Nick đã đề cập, tương tác giữa con người và động vật có thể tăng cường sức khỏe theo nhiều cách. Nhiều người coi thú cưng của họ như một thành viên trong gia đình, điều này có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sức khỏe tâm thần.
6. Cụ thể hơn, mối quan hệ giữa con người và động vật ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần như thế nào?
   1. NR: Sự đồng hành của động vật làm phong phú cuộc sống và cải thiện sức khỏe tinh thần và cảm xúc của chúng ta. Liệu pháp có hỗ trợ của động vật rất hữu ích trong nhiều vấn đề về sức khỏe tâm thần, bao gồm căng thẳng sau chấn thương, rối loạn tâm trạng và OCD. Mặt khác, các vấn đề về sức khỏe tâm thần góp phần gây ra tình trạng đầu cơ tích trữ động vật, tàn ác với động vật và lạm dụng động vật có liên quan đến bạo lực đối với con người.
   2. EY: Như Nick đã nói, tình bạn với động vật có thể có lợi cho sức khỏe con người. Mặt khác, nó có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tinh thần khi chúng ta mất thú cưng. Tương tự như khi mất đi một thành viên trong gia đình hoặc bạn bè, chúng ta trải qua các giai đoạn đau buồn.
7. Động vật phục vụ và động vật trị liệu có lợi cho sức khỏe con người như thế nào?
   1. NR: Động vật phục vụ mang lại cảm giác thoải mái, bầu bạn và sự phân tâm lành mạnh trong các môi trường như viện dưỡng lão, bệnh viện và nhà tù. Các động vật hỗ trợ được huấn luyện để giúp đỡ những người bị khiếm khuyết về giác quan và các khiếm khuyết khác. Một số chú chó phục vụ thậm chí có thể cảnh báo chủ nhân của chúng về các cơn co giật sắp tới.
   2. EY: Động vật phục vụ được huấn luyện để thực hiện một nhiệm vụ cụ thể cho những người mắc các bệnh cụ thể. Ví dụ, một người bị co giật có thể nhờ động vật phục vụ đã được huấn luyện phát hiện người đó sắp lên cơn co giật và cảnh báo cho người đó (hoặc bất kỳ ai khác xung quanh) rằng cơn co giật sắp bắt đầu. Sau đó, người đó có thể ngồi hoặc nằm xuống để tránh bị thương do ngã trong khi lên cơn động kinh. Động vật phục vụ cũng có thể cố gắng bảo vệ đầu của người đó, do đó sẽ ngăn ngừa thêm bất kỳ thương tổn nào. Mặt khác, chó trị liệu tạo cơ hội cho các tương tác giảm căng thẳng (tương tác vuốt ve, vui đùa) trong nhiều môi trường khác nhau như bệnh viện, viện dưỡng lão và trung tâm hỗ trợ sinh hoạt. Chó trị liệu được huấn luyện để đảm bảo chúng có thể tương tác một cách thích hợp và an toàn trong môi trường dự định của chúng.
8. Sức khỏe môi trường ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật như thế nào?
   1. NR: Các yếu tố môi trường làm bùng phát dịch bệnh ở động vật hoang dã, vật nuôi và con người, đồng thời thay đổi môi trường ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh đối với động vật cũng như con người. Nông dân đang chăn nuôi động vật với số lượng và mật độ lớn hơn bao giờ hết để nuôi sống một quần thể ngày càng tăng dân số… Các nhà bảo tồn đang nỗ lực cứu các loài và hệ sinh thái có nguy cơ tuyệt chủng… một cuộc giải cứu chó đang cố gắng đưa những chú chó hoang về nhà sau một cơn bão… những kịch bản này làm nổi bật môi trường, con người và động vật được kết nối với nhau như thế nào. Lời trích dẫn trong The Lion King, “Mọi thứ [...] tồn tại cùng nhau trong một sự cân bằng mong manh. [...] Tất cả chúng ta được kết nối trong vòng tròn vĩ đại của cuộc sống.”
   2. EY: Khi mật độ quần thể dân số tăng lên, chúng ta đang lấn chiếm các khu vực hoang dã, không có người ở. Điều này có thể dẫn đến nhiều tương tác với động vật hoang dã mà qua đó, những tương tác này có thể mang tính quyết định tới sức khỏe môi trường, con người và động vật. Quần thể dân số ngày càng tăng cũng có tác động đến nguồn cung cấp thực phẩm, nguồn cung lúc này phần lớn phụ thuộc vào động vật. Đây chỉ là một số ví dụ về bản chất liên kết với nhau giữa sức khỏe con người, động vật và môi trường.
9. One Health ảnh hưởng như thế nào đến hiểu biết của chúng ta về các loại bệnh, như COVID-19 và bệnh đậu mùa khỉ (Mpox)?
   1. NR: Hầu hết các bệnh truyền nhiễm mới xuất hiện đều lây từ động vật sang người (lây lan giữa người và động vật). Động vật không phải đối tượng có thể là nguồn lây nhiễm trong tự nhiên; bệnh ở động vật có thể là một cảnh báo rằng bệnh có thể xuất hiện ở người. Đánh giá cao mối liên hệ giữa cách con người tác động đến môi trường (biến đổi khí hậu, mất môi trường sống của động vật hoang dã) và cách điều này ảnh hưởng đến sức khỏe con người là nền tảng của khái niệm One Health. Hợp tác liên ngành, dựa trên cơ sở khoa học sẽ là cần thiết để giải quyết các loại vấn đề này.
   2. EY: Chúng tôi nhận thấy có sự tương tác rất lớn giữa quần thể động vật và quần thể con người. Khi chúng ta tiếp tục theo dõi và nghiên cứu, chúng ta sẽ khám phá thêm về sự tương tác và kết nối giữa hai bên.
10. 1Phương pháp tiếp cận One Health ảnh hưởng như thế nào đến tiềm năng lâu dài của sự tiến bộ về y tế & thú y?
    1. NR: Một ứng dụng của khái niệm One Health là nghiên cứu y sinh liên kết giữa sức khỏe con người và sức khỏe thú y. Phương pháp so sánh trong y khoa đã rất hiệu quả và hứa hẹn nhiều tiến bộ trong khoa học y tế và khoa học thú y. Các tương tác chéo giữa thú y/y tế ngày càng tăng có tiềm năng thúc đẩy sự phát triển của các phương pháp trị liệu mới.
    2. EY: Tôi nghĩ One Health có khả năng kết nối tốt hơn giữa sức khỏe con người và sức khỏe thú y cũng như cách chúng ta hiểu nhau. Một số công việc cần được thực hiện trong lĩnh vực con người, cụ thể là trong các trường y, để nhấn mạnh hơn One Health.
11. Một loại thuốc liên quan đến One Health như thế nào?
    1. NR: One Medicine là nỗ lực hợp tác của các chuyên gia thú y và chuyên gia sức khỏe con người nhằm chống lại các loại bệnh chung. One Health được xây dựng trên khái niệm đó để bao gồm sức khỏe của môi trường. Phòng ngừa và loại bỏ ô nhiễm chì trong môi trường là một ví dụ, ô nhiễm chì ảnh hưởng đến cả người và động vật, không những ảnh hưởng nhiều hơn trong thực hành y khoa và mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe môi trường.
    2. EY: Tôi đồng ý với phần tóm tắt của Nick về One Medicine cũng như cách nó liên quan và tác động đến sự hiểu biết của chúng ta về One Health.
12. Bác sĩ làm việc theo tiêu chuẩn bình thường hoặc bác sĩ thú y có thể áp dụng One Health trong thực hành của họ như thế nào?
    1. NR: Nhiều người chỉ có thể thấy One Health áp dụng cho các vấn đề lớn, phức tạp, xuyên biên giới, chẳng hạn như đại dịch toàn cầu. Tiêm phòng vắc-xin, kê đơn thuốc phòng ngừa ký sinh trùng hoặc kháng sinh, nói chuyện với người chủ của vật nuôi về cách ngăn ngừa chó cắn ở trẻ em hoặc triệt sản mèo hoang. Đây đều là các hoạt động One Health. Có vô số cơ hội cho bác sĩ thú y trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng và môi trường.
    2. EY: Khi những người ủng hộ One Health tiếp tục mở rộng phạm vi tiếp cận, từ đó sẽ tác động nhiều hơn đến các bác sĩ làm việc theo tiêu chuẩn bình thường. Điều này có thể giúp hiểu biết rộng hơn về One Health và giúp bắc cầu nối giữa các trở ngại tiêu cực trong nội bộ giữa sức khỏe con người và sức khỏe động vật. Nhờ đó có thể giúp đạt được sự thấu hiểu và hợp tác nhiều hơn.