Chấn thương gân Achilles bao gồm viêm mô quanh gân và rách một phần hoặc hoàn toàn gân.
Viêm gân Achilles là rất phổ biến trong số các vận động viên điền kinh. Các cơ bắp chân gắn với xương gót qua gân Achilles. Trong khi chạy, các cơ bắp chân giúp nâng bàn chân. Lặp đi lặp lại các lực khi chạy cùng với thời gian hồi phục không đủ gây ra viêm quanh gân (mô mỡ bao quanh gân). Đứt hoàn toàn gân Achilles là một chấn thương nghiêm trọng, thường do lực căng đột ngột. Đứt gân có thể xảy ra dù chấn thương nhẹ ở những người đã dùng thuốc kháng sinh nhóm fluoroquinolone.
Các triệu chứng và dấu hiệu của viêm gân Achilles
Triệu chứng chính của viêm gân Achilles là đau phía sau gót chân, ban đầu đau tăng lên khi bắt đầu tập thể dục và thường giảm dần mặc dù vẫn tiếp tục tập.
Đứt hoàn toàn gân Achilles thường xảy ra khi đổi hướng chạy đột ngột, mạnh mẽ hoặc khi chơi quần vợt và kèm theo cảm giác đã bị đánh vào phía sau mắt cá chân và bắp chân bằng vật giống gậy bóng chày.
Chẩn đoán viêm gân Achilles
Đánh giá lâm sàng
Khám gân Achilles bị đứt sẽ đau hoặc khi rách bán phần sẽ đau khi ấn bằng ngón tay. Đứt hoàn toàn phân biệt bằng cách
Đột ngột đau nhiều và không thể đi bằng các ngón chân (kiễng chân)
Sờ thấy một điểm mất liên tục của gân
Test Thompson (trong khi bệnh nhân nằm trên bàn, người khám bóp cơ bụng chân, nhưng bàn chân không gấp được nhiều như mong đợi)
Điều trị viêm gân Achilles
Đá lạnh, các thuốc chống viêm không steroid (NSAID) và giãn cơ
Thay đổi hoạt động
Đôi khi nâng gót chân
Viêm gân nên điều trị ban đầu bằng chườm lạnh, tập giãn cơ bắp chân và dùng NSAID.
Nâng cao gót chân băng đi giày đặc biệt để làm giảm căng gân. Các vận động viên nên được hướng dẫn để tránh chạy xuống dốc đến khi không đau gân và nên tham gia vào tập các môn chéo (cross-training).
Hầu hết các bác sĩ điều trị rách hoàn toàn gân Achilles bằng phẫu thuật sửa chữa. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây (1, 2, 3) đã chỉ ra rằng xử trí không phẫu thuật (bao gồm các hoạt động phục hồi chức năng theo cấu trúc ở mức cao) mang lại kết quả lâu dài tương tự như phẫu thuật phục hồi sức mạnh cổ chân, phạm vi vận động ở cổ chân, tỷ lệ lặp lại rách gân và khả năng hoạt động trước chấn thương.
Hình ảnh của Bệnh viện Tưởng niệm Tomah, Khoa Vật lý trị liệu, Tomah, WI; Elizabeth CK Bender, MSPT, ATC, CSCS; và Whitney Gnewikow, DPT, ATC.
Hình ảnh của Bệnh viện Tưởng niệm Tomah, Khoa Vật lý trị liệu, Tomah, WI; Elizabeth CK Bender, MSPT, ATC, CSCS; và Whitney Gnewikow, DPT, ATC.
Hình ảnh của Bệnh viện Tưởng niệm Tomah, Khoa Vật lý trị liệu, Tomah, WI; Elizabeth CK Bender, MSPT, ATC, CSCS; và Whitney Gnewikow, DPT, ATC.
Hình ảnh của Bệnh viện Tưởng niệm Tomah, Khoa Vật lý trị liệu, Tomah, WI; Elizabeth CK Bender, MSPT, ATC, CSCS; và Whitney Gnewikow, DPT, ATC.
Hình ảnh của Bệnh viện Tưởng niệm Tomah, Khoa Vật lý trị liệu, Tomah, WI; Elizabeth CK Bender, MSPT, ATC, CSCS; và Whitney Gnewikow, DPT, ATC.
Hình ảnh của Bệnh viện Tưởng niệm Tomah, Khoa Vật lý trị liệu, Tomah, WI; Elizabeth CK Bender, MSPT, ATC, CSCS; và Whitney Gnewikow, DPT, ATC.
Hình ảnh của Bệnh viện Tưởng niệm Tomah, Khoa Vật lý trị liệu, Tomah, WI; Elizabeth CK Bender, MSPT, ATC, CSCS; và Whitney Gnewikow, DPT, ATC.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Lantto L, Heikkinen J, Flinkkila T, et al: A prospective randomized trial comparing surgical and nonsurgical treatments of acute Achilles tendon ruptures. Am J Sports Med 44(9):2406-2414, 2016 doi: 10.1177/0363546516651060
2. Parisien RL, Dodson CC, Trofa DP, et al: Face off: Surgical versus nonsurgical treatment of acute Achilles tendon ruptures. AAOS Now tháng 7 năm 2016, trang bìa.
3. Myhrvold SB, Brouwer EF, Andresen TKM, et al: Nonoperative or surgical treatment of acute Achilles' tendon rupture. N Engl J Med 386(15):1409-1420, 2022 doi: 10.1056/NEJMoa2108447