Nuốt phải chất ăn mòn

Axit gây hoại tử đông; vết loét đóng vảy, hạn chế thêm tổn thương thêm. Axit có xu hướng ảnh hưởng đến dạ dày nhiều hơn thực quản.

Chất kiềm nhanh chóng gây hoại tử lỏng; tổn thương không tạo thành vảy, và tổn thương vẫn tiếp tục cho đến khi chất kiềm được trung hòa hoặc pha loãng. Chất kiềm có khuynh hướng ảnh hưởng đến thực quản nhiều hơn dạ dày, nhưng ngộ độc với số lượng lớn ảnh hưởng nghiêm trọng đến cả hai.

Các hóa chất rắn có xu hướng để lại những hạt dính vào và gây bỏng các mô, hạn chế tổn thương tiếp tục và gây tổn thương tại chỗ. Vì chất lỏng không dính, số lượng lớn hơn có thể dễ dàng uống vào, và tổn thương có thể lan rộng. Chất lỏng cũng có thể hít phải, dẫn đến tổn thương đường hô hấp trên.

Các triệu chứng ban đầu của ngộ độc chất ăn mòn bao gồm chảy nước bọt, tăng tiết nước bọt và khó nuốt. Trong những trường hợp nặng, đau, nôn, và đôi khi chảy máu xảy ra ngay lập tức trong miệng, cổ họng, ngực, hoặc bụng. Bỏng đường hô hấp có thể gây ho, thở nhanh, hoặc rít thanh quản.

Sưng nề, tấy đỏ có thể nhìn thấy bên trong khoang miệng; tuy nhiên, chất lỏng ăn mòn có thể không gây ra bỏng trong khoang miêng mặc dù có tổn thương nghiêm trọng ở đường tiêu hóa.

Thủng ở thực quản có thể dẫn đến viêm trung thất, đau ngực dữ dội, nhịp tim nhanh, sốt, thở nhanh, và sốc. Thủng dạ dày có thể dẫn đến viêm phúc mạc. Thủng thực quản hoặc dạ dày có thể xảy ra trong vòng vài giờ, sau vài tuần hoặc bất kỳ thời điểm nào giữa hai thời gian đấy.

Chít hẹp thực quản có thể phát triển trong nhiều tuần, ngay cả khi các triệu chứng ban đầu nhẹ và điều trị đầy đủ. Chít hẹp có thể dẫn đến rút ngắn hoặc hẹp thực quản cũng như chứng khó nuốt và rối loạn nhu động.

Những người sống sót sau khi ăn phải chất ăn mòn có nguy cơ caao hơn bị ung thư biểu mô thực quản (1).

• Endoscopy

Vì có hay không bỏng trong miệng không cho thấy liệu thực quản và dạ dày có bị tổn thương hay không, thì nội soi một cách tỉ mỉ được chỉ định để kiểm tra sự hiện diện và mức độ nặng của bỏng thực quản và dạ dày khi các triệu chứng hoặc bệnh sử gợi ý đến. Nội soi không cần phải thực hiện ngay; bệnh nhân cần được ổn định trước khi xem xét nội soi.

Phim chụp X-quang ngực có độ nhạy hạn chế trong việc đánh giá thủng thực quản, do đó cần chụp CT ngực và bụng nếu nghi ngờ thủng thực quản (1, 2).

• Chống chỉ định làm rỗng dạ dày và than hoạt tính

• Đôi khi pha loãng với nước uống

Nói chung, ăn phải axit và kiềm được xử lý tương tự nhau, với sự chăm sóc hỗ trợ. (THẬN TRỌNG: Chống chỉ định gây nôn hoặc rửa dạ dày vì có thể làm cho đường tiêu hóa trên tái phơi nhiễm với tác nhân ăn mòn. Chống chỉ định trung hòa axit ăn mòn bằng cách điều chỉnh độ pH bằng chất kiềm [và ngược lại] vì có thể gây ra phản ứng tỏa nhiệt nghiêm trọng. Chống chỉ định than hoạt tính vì than không hấp thụ chất ăn mòn và có thể thấm vào mô bị bỏng và cản trở việc đánh giá nội soi.Việc đặt ống thông mũi dạ dày còn gây tranh cãi vì lo ngại sẽ làm tổn thương thêm bề mặt niêm mạc thực quản vốn đã bị tổn thương. Có thể sử dụng phương pháp nội soi trực tiếp để quan sát trong khi đặt ống thông mũi dạ dày nhằm tránh làm thủng niêm mạc thực quản) (1).

Pha loãng với sữa hoặc nước chỉ hữu ích trong vài phút đầu sau khi uống hóa chất ăn mòn dạng lỏng, nhưng pha loãng chậm hơn có thể hữu ích sau khi ăn một chất ăn mòn dạng rắn. Nên tránh pha loãng nếu bệnh nhân buồn nôn, chảy nước dãi, thở rít hoặc có các triệu chứng gợi ý thủng nội tạng.

Thủng thực quản và dạ dày được điều trị bằng kháng sinh và phẫu thuật (xem Thủng tạng cấp tính). Không khuyến nghị dùng corticosteroid đường tĩnh mạch và kháng sinh dự phòng (2, 3). Các chỗ hẹp được điều trị bằng bougienage hoặc nếu các chỗ hẹp này nặng hoặc không đáp ứng, bằng phẫu thuật bắc cầu thực quản bằng cách đặt vào giữa đại tràng (4).