Viêm não u hạt do amip là một bệnh nhiễm trùng bán cấp hệ thần kinh trung ương (CNS) rất hiếm gặp, thường gây tử vong do các loài Acanthamoeba gây ra ở vật chủ bị suy giảm miễn dịch hoặc do Balamuthia mandrillaris gây ra.
Chủng Acanthamoeba và Balamuthia mandrillaris hiện diện trên toàn thế giới trong nước, đất và bụi. Người phơi nhiễm phổ biến, nhưng nhiễm trùng rất hiếm. Nhiễm Acanthamoeba ở hệ thần kinh trung ương xảy ra gần như hoàn toàn ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch hoặc suy nhược khác, nhưng B. mandrillaris cũng có thể gây bệnh ở người khỏe mạnh. Sappinia pedata liên quan đến trong một trường hợp viêm não amip ở Texas.
Vòng đời của Acanthamoeba, Balamuthia và Sappinia chỉ bao gồm 2 giai đoạn: thể nang và thể tự dưỡng (dạng lây nhiễm). Thể tự dưỡng hình thành các nang hai vách, chống lại sự diệt trừ. Đường vào được cho là da hoặc đường hô hấp dưới, với việc truyền máu tiếp theo tới CNS. Ở những bệnh nhân bị nhiễm, có thể tìm thấy nang và các thể tự dưỡng trong các mô.
Các triệu chứng của viêm não dạng u hạt do amip
Ở những bệnh nhân bị viêm não thiếu máu u hạt, khởi phát rất âm ỉ, thường có các biểu hiện thần kinh khu trú. Sự thay đổi trạng thái tâm thần, động kinh và nhức đầu thường gặp.
Chủng Acanthamoeba và B. mandrillaris cũng có thể gây tổn thương da; bệnh nhân có thể có tổn thương loét da và sau đó phát triển triệu chứng thần kinh. Ở một số bệnh nhân AIDS, nhiễm Acanthamoeba chỉ ảnh hưởng đến da.
Tỷ lệ sống sót thấp ở những bệnh nhân có tổn thương thần kinh trung ương hoặc tổn thương lan tỏa; tử vong thường xảy ra giữa 7 và 120 ngày sau khởi phát.
Chẩn đoán viêm não dạng u hạt do amip
Chụp CT đầu và/hoặc MRI có cản quang
Xét nghiệm dịch não tủy
Sinh thiết các thương tổn ở da
Chẩn đoán viêm não amip dạng hạt thường là khám nghiệm tử thi.
Chẩn đoán nhiễm Acanthamoeba
Ở bệnh nhân nhiễm Acanthamoeba ở não, chụp CT tiêm thuốc cản quang và MRI có thể cho thấy các tổn thương chiếm diện tích đơn hoặc nhiều vùng với sự gia tăng vòng, phổ biến nhất ở thùy thái dương và thùy đỉnh. Trong dịch não tủy, tăng bạch cầu (chủ yếu là các bạch cầu lympho), nhưng hiếm thấy thể tự dưỡng. Các xét nghiệm này giúp loại trừ các nguyên nhân có thể khác nhưng thường không thể chẩn đoán xác định.
Các tổn thương da nhìn thấy thường chứa amip nên được làm sinh thiết; nếu phát hiện, nuôi cấy amip và kiểm tra độ nhạy cảm với thuốc. Sinh thiết não thường dương tính và cần được xem xét nếu nghi ngờ viêm não amip.
Xét nghiệm dựa trên phản ứng chuỗi polymerase (PCR) có sẵn trong các phòng thí nghiệm tham khảo chuyên ngành.
Chẩn đoán nhiễm B. mandrillaris
Ở bệnh nhân nhiễm B. mandrillaris, CT và MRI thường có nhiều tổn thương nốt, vòng. Xuất huyết nội là một dấu hiệu quang phổ quan trọng. Trong dịch não tủy, tăng bạch cầu (chủ yếu là các bạch cầu lympho), nhưng hiếm thấy . B. mandrillaris Mầm bệnh ít khi được xác định. Kiểm tra bằng kính hiển vi cộng với kỹ thuật PCR và hóa mô miễn dịch B. mandrillaris trong sinh thiết tổn thương não hoặc da.
Điều trị viêm não dạng u hạt do amip
Dạng phối hợp của các loại thuốc chống ký sinh trùng, bao gồm cả miltefosine
Hội chẩn với Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh
Điều trị tối ưu của viêm não do Acanthamoeba không rõ ràng. Đối với mọi trường hợp, nên tham vấn ngay với Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) (gọi cho Trung tâm Hoạt động Khẩn cấp của CDC theo số 770-488-7100). Nhiều loại thuốc (thường > 5 loại) thường được sử dụng dưới dạng phối hợp. Mặc dù số lượng bệnh nhân được điều trị bằng phác đồ có chứa miltefosine còn ít, nhưng miltefosine dường như mang lại lợi thế sống sót và được khuyến cáo.
Các loại thuốc khác đã được sử dụng kết hợp để điều trị viêm não do Acanthamoeba bao gồm pentamidine, sulfadiazine hoặc trimethoprim/sulfamethoxazole, flucytosine, azole (fluconazole, itraconazole, hoặc voriconazole), rifampin và amphotericin B.
Với viêm não do B. mandrillaris, miltefosine kết hợp với các thuốc khác như flucytosine, pentamidine, fluconazole và/hoặc sulfadiazine cộng với azithromycin hoặc clarithromycin cùng với phẫu thuật cắt bỏ đã được sử dụng.
Một trường hợp viêm não do Sappinia pedata được điều trị thành công với sự kết hợp của azithromycin, pentamidine, itraconazole và flucytosine cộng với phẫu thuật cắt bỏ tổn thương hệ thần kinh trung ương. Bổ sung miltefosine vào chế độ này nên được xem xét có các trường hợp trong tương lai.
Nhiễm trùng da và nhiễm trùng lan tỏa do các loài Acanthamoeba hoặc loài B. mandrillaris thường được điều trị với cùng một loại thuốc cộng với phẫu thuật cắt bỏ các tổn thương da.
Những điểm chính
Viêm não u hạt do amip là một bệnh nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương rất hiếm gặp, thường gây tử vong.
Viêm não do Acanthamoeba xảy ra gần như hoàn toàn ở những bệnh nhân suy giảm miễn dịch hoặc suy nhược khác, nhưng B. mandrillaris có thể gây bệnh ở người khỏe mạnh.
Chụp CT hoặc MRI đầu, cả hai đều có thuốc cản quang; làm các xét nghiệm dịch não tủy (CSF) để loại trừ các nguyên nhân khác; sinh thiết tổn thương da, nếu có, hoặc đôi khi não để kiểm tra amip.
Tham khảo ý kiến của CDC về xét nghiệm chẩn đoán và điều trị tối ưu.
Điều trị bằng miltefosine cộng với các loại thuốc chống ký sinh trùng khác (ví dụ: pentamidine, sulfadiazine, flucytosine, một azole).
Thông tin thêm
Tài nguyên bằng tiếng Anh sau đây có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này.
