Dạng viêm quầng là bệnh nhiễm trùng do trực khuẩn gram dương Erysipelothrix rhusiopathiae gây ra. Biểu hiện phổ biến nhất là viêm mô tế bào khu trú cấp tính nhưng tiến triển chậm. Chẩn đoán nhờ nuôi cấy mẫu sinh thiết hoặc xét nghiệm PCR. Điều trị bằng thuốc kháng sinh.
Erysipelothrix rhusiopathiae (trước kia E. insidiosa) là trực khuẩn mỏng, gram dương, có vỏ bọc, không sinh bào tử, không di động, ưa khí, phân bố khắp thế giới; chúng chủ yếu là hoại sinh.
E. rhusiopathiae có thể gây nhiễm cho nhiều loại động vật, bao gồm côn trùng, động vật có vỏ, cá, chim và động vật có vú (đặc biệt là lợn). Ở người, nhiễm trùng chủ yếu là do nghề nghiệp và thường đi theo vết thương ở những người xử lý bằng tay động vật ăn được hoặc không ăn được (ví dụ xác người bị nhiễm bệnh, các sản phẩm chế biến [dầu mỡ, phân bón], xương, vỏ). Thông thường bệnh nhân liên quan tới tiếp xúc với cá hoặc động vật có vỏ hoặc làm việc trong lò mổ. Nhiễm trùng cũng có thể do mèo hoặc chó cắn. Nhiễm trùng da ngoài da hiếm, thường xảy ra như viêm khớp nhiễm khuẩn hoặc viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn.
Các triệu chứng và dấu hiệu của dạng viêm quầng
Trong vòng 1 tuần sau khi bị thương tổn, ban đỏ tía đặc trưng nổi lên, không có mụn nước, chai cứng, tiến triển chậm xuất hiện trên bàn tay, kèm theo ngứa và rát. Sưng khu trú, mặc dù ranh giới rõ,thường vùng bàn tay là vị trí nhiễm trùng. Đường viền của vết thương có thể lan chậm, gây khó chịu và tàn tật có thể tồn tại trong 3 tuần. Dạng viêm quầng khu trú thường tự khỏi.
Hạch bạch huyết khu vực sưng to xảy ra trong khoảng một phần ba các ca bệnh. Dạng viêm quầng hiếm khi trở thành bệnh da toàn thân, được đặc trưng bởi các tổn thương da màu tím mở rộng khi trung tâm của tổn thương biến mất, cộng với các tổn thương bọng nước ở các vị trí ban đầu hoặc ở xa.
Nhiễm khuẩn huyết là hiếm gặp và thường là nhiễm trùng ban đầu hơn là di bệnh tử tổn thương da. Nó có thể dẫn đến viêm khớp hoặc viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn, ngay cả ở những người không có bệnh van tim sẵn có. Viêm nội tâm mạc thường liên quan đến van động mạch chủ, và tỷ lệ tử vong và tỷ lệ phần trăm bệnh nhân cần thay thế van tim thường không cao.
Hiếm gặp, viêm hệ thần kinh, trong ổ bụng và tại xương.
Chẩn đoán dạng viêm quầng
Nuôi cấy
Phản ứng chuỗi polymerase giúp chẩn đoán nhanh chóng
Nên nuôi cấy mẫu sinh thiết dày dưới bề mặt da bởi vì các sinh vật chỉ nằm trong phần sâu của da. Nuôi cấy dịch tiết thu được bằng cách mài mòn một lớp màng mỏng có thể được chẩn đoán. Phân lập từ dịch khớp hoặc máu là cần thiết để chẩn đoán viêm khớp hoặc viêm nội tâm mạc do nhiễm E. rhusiopathiae. E. rhusiopathiae có thể bị xác định nhầm là vi khuẩn lactobacilli.
Khuếch đại phản ứng chuỗi polymerase có thể giúp chẩn đoán nhanh dạng viêm quầng. Chẩn đoán nhanh chóng là đặc biệt quan trọng nếu nghi ngờ viêm nội tâm mạc vì điều trị viêm nội tâm mạc do E. rhusiopathiae thường khác với điều trị theo kinh nghiệm thông thường đối với bệnh viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn gram dương (ví dụ: E. rhusiopathiae kháng vancomycin, thường được sử dụng).
Điều trị dạng viêm quầng
Penicillin, cephalosporins, fluoroquinolones, hoặc clindamycin
Cho tổn thương da cục bộ, điều trị thông thường là một trong những điều sau, được đưa ra trong 7 ngày:
Penicillin V hoặc ampicillin (500 mg đường uống mỗi 6 giờ)
Ciprofloxacin (250 mg uống mỗi 12 giờ)
Clindamycin (300 mg uống mỗi 8 giờ)
Cephalosporin cũng có hiệu quả. Daptomycin và linezolid có hoạt tính trong phòng thí nghiệm và có thể được xem xét nếu bệnh nhân dị ứng với beta-lactam. Tetracyclines và macrolides có thể không còn đáng tin cậy.
E. rhusiopathiae kháng với sulfonamides, aminoglycosides và vancomycin.
Nhiễm trùng da hoặc nhiễm trùng lan toả được điều trị tốt nhất bằng một trong các cách sau:
IV penicillin G (2 đến 3 triệu đơn vị, mỗi 4 giờ)
Ceftriaxone (2 g đường tĩnh mạch một lần/ngày)
Một fluoroquinolon (ví dụ, ciprofloxacin 400 mg IV mỗi 12 giờ, levofloxacin 500 mg IV một lần/ngày)
Viêm nội tâm mạc được điều trị với penicillin G trong 4 đến 6 tuần. Cephalosporin và fluoroquinolon là những lựa chọn thay thế. Vancomycin thường được sử dụng theo kinh nghiệm để điều trị viêm nội tâm mạc do trực khuẩn gram dương; tuy nhiên, E. rhusiopathiae kháng vancomycin. Như vậy, sự phân biệt nhanh chóng E. rhusiopathiae từ các sinh vật gram dương khác là rất quan trọng.
Các loại kháng sinh và liều lượng tương tự thích hợp cho bệnh viêm khớp (dùng ít nhất 1 tuần sau khi giảm hoặc ngừng tràn dịch), nhưng chọc hút kim lặp đi lặp lại dẫn lưu khớp bị nhiễm trùng cũng là cần thiết.
Những điểm chính
Dạng viêm quầng thường là kết quả của vết thương xuyên thấu ở những người xử lý chất động vật ăn được hoặc không ăn được (ví dụ: trong lò mổ) hoặc những người làm việc với cá hoặc động vật có vỏ.
Trong vòng 1 tuần sau khi chấn thương, phát ban, ban đỏ tía, không có phỏng nước, có bì cứng, ban dạng sẩn, kèm theo ngứa và bỏng rát; khoảng 1/3 bệnh nhân nổi hạch bạch huyết vùng.
Nhiễm khuẩn huyết là rất hiếm nhưng có thể dẫn đến viêm khớp hoặc viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn.
Chẩn đoán bằng cách nuôi cấy một mẫu sinh thiết có đủ độ dày hoặc bệnh phẩm dịch từ nốt sần.
Nếu nghi ngờ viêm nội tâm mạc do E. rhusiopathiae, việc xác định nhanh mầm bệnh là rất quan trọng vì việc điều trị thường khác với điều trị theo kinh nghiệm thông thường đối với viêm nội tâm mạc do trực khuẩn gram dương; E. rhusiopathiae kháng vancomycin, loại thuốc thường được sử dụng để điều trị viêm nội tâm mạc do trực khuẩn gram dương.
Điều trị bằng kháng sinh (ví dụ, penicillin, ciprofloxacin) dựa trên mức độ và vị trí nhiễm trùng.
