Tổng quan các bệnh lý mạch máu của gan

Gan có nguồn cấp máu kép. Tĩnh mạch cửa (giàu chất dinh dưỡng và tương đối nhiều oxy) cung cấp 2/3 lưu lượng máu đến gan. Động mạch gan (giàu oxy) cung cấp phần còn lại. Các tĩnh mạch gan đưa máu từ gan đổ vào tĩnh mạch chủ dưới. Khi lưu lượng máu qua tĩnh mạch cửa tăng lên, lưu lượng máu động mạch gan giảm và ngược lại (là phản ứng đệm của động mạch gan). Cơ chế cung cấp máu kép bù trừ cho nhau này giúp bảo vệ gan phần nào khỏi tình trạng thiếu máu cục bộ ở người khỏe mạnh.

Cung cấp máu cho gan

Mặc dù có hệ thống cấp máu kép nhưng một cơ quan hoạt động trao đổi chất tích cực như gan có thể bị tổn thương bởi

• Thiếu máu cục bộ

• Tưới máu qua tĩnh mạch không hiệu quả

• Tổn thương mạch máu cụ thể

Thiếu máu cục bộ là kết quả của việc giảm lưu lượng máu, giảm cung cấp oxy, tăng hoạt động trao đổi chất, hoặc cả 3. Thiếu máu lan tỏa có thể gây ra viêm gan thiếu máu cục bộ; thiếu máu cục bộ có thể gây nhồi máu gan hoặc bệnh thiếu máu cục bộ ống mật. Nhồi máu gan là kết quả của bệnh động mạch gan.

Thiếu tưới máu tĩnh mạch có thể xuất phát từ tắc nghẽn cục bộ hoặc toàn bộ hoặc do suy tim phải, như trong bệnh gan sung huyết. Tắc nghẽn có thể xảy ra trong các tĩnh mạch trong gan hoặc ngoài gan (Hội chứng Budd-Chiari) hoặc trong tiểu tĩnh mạch tận trong gan và các xoang gan (hội chứng tắc nghẽn hình sin, trước đây còn gọi là bệnh tắc tĩnh mạch) nhưng thường xảy ra ở cả hai. Xơ gan là nguyên nhân phổ biến nhất gây tắc nghẽn dòng chảy tĩnh mạch lan tỏa trong gan (1). Tắc nghẽn lan tỏa dẫn đến tắc nghẽn các xoang gan, gan to, tăng áp lực tĩnh mạch cửa, giảm lưu thông máu mạch cửa, cổ trướng và lách to. Các biểu hiện của tắc nghẽn tĩnh mạch cục bộ phụ thuộc vào vị trí tắc nghẽn.

Tổn thương mạch máu cụ thể có thể xảy ra ở động mạch gan, tĩnh mạch gan hoặc tĩnh mạch cửa. Các động mạch gan có thể bị tắc nghẽn. Phình mạch có thể xuất hiện nhưng không phổ biến. Trong ứ máu gan, các nang chứa đầy máu sẽ hình thành trong các xoang gan (các vi mạch nối giữa tĩnh mạch cửa và tĩnh mạch gan).

Rối loạn tĩnh mạch gan có thể dẫn đến tắc nghẽn tĩnh mạch cục bộ hoặc lan tỏa.

Gần như tất cả các rối loạn tĩnh mạch cửa gây cản trở dòng máu trong tĩnh mạch cửa và gây ra tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Tắc nghẽn có thể

• Ngoài gan—huyết khối tĩnh mạch cửa do tình trạng tăng đông máu, tổn thương thành mạch (ví dụ viêm tĩnh mạch cửa, viêm tĩnh mạch rốn), tổn thương lân cận (ví dụ viêm tụy, u) hoặc hẹp bẩm sinh tĩnh mạch cửa

• Trong gan—ví dụ tắc nghẽn vi mạch tĩnh mạch cửa như trong bệnh sán máng, xơ gan mật tiên phát (PBC, trước đây gọi là xơ gan mật tiên phát), bệnh sarcoid, và tăng áp lực tĩnh mạch cửa không xơ gan