Đau ống mật không do sỏi

• Thường là siêu âm và đôi khi là nội soi mật tụy ngược dòng (ERCP) kèm theo đo áp lực cơ vòng Oddi

Cách tiếp cận chẩn đoán tốt nhất vẫn còn chưa rõ ràng.

Đau đường mật không do sỏi được nghi ngờ ở bệnh nhân đau bụng mật khi chẩn đoán hình ảnh không thể phát hiện sỏi mật. Hình ảnh nên bao gồm siêu âm và, nếu có, siêu âm nội soi (đối với sỏi nhỏ < 1 cm).

Khác thường xét nghiệm có thể tiết lộ bằng chứng về bất thường đường mật (ví dụ, tăng phosphatase kiềm, bilirubin, alanin aminotransferase, hoặc aspartate aminotransferase) hoặc bất thường tuyến tụy (ví dụ, lipase tăng cao) trong một đợt đau cấp tính. Chụp hình nhấp nháy túi mật với các thuốc tiêm cholecystokinin túi mật bỏ trống (phân thải); có thể gây tắc nghẽn như thuốc chẹn kênh canxi, opioid và thuốc chống cholinergic không nên dùng. ERCP đo áp lực đường mật phát hiện hẹp nhú và rối loạn chức năng cơ vòng Oddi.

Rối loạn chức năng cơ vòng Oddi (rối loạn chức năng túi mật, rối loạn chức năng cơ thắt đường mật và rối loạn chức năng cơ vòng tụy) – đặc trưng bởi đau đường mật chức năng không do sỏi – được chẩn đoán theo tiêu chuẩn Rome IV (1). Phải đáp ứng tất cả các tiêu chuẩn sau:

• Đau xuất hiện ở thượng vị và/hoặc ở hạ sườn phải.

• Các triệu chứng tái phát theo các khoảng thời gian khác nhau.

• Đau tăng dần ở mức độ ổn định và kéo dài 30 phút hoặc lâu hơn.

• Đau đủ dữ dội để làm gián đoạn các hoạt động hàng ngày hoặc dẫn đến việc phải đến khoa cấp cứu.

• Đau không liên quan đáng kể đến nhu động ruột.

• Đau không thuyên giảm đáng kể khi thay đổi tư thế hoặc giảm axit dạ dày.

Các tiêu chuẩn hỗ trợ bao gồm:

• Đau kèm theo buồn nôn và/hoặc nôn

• Đau lan ra sau lưng và/hoặc lan ra vùng hạ bộ bên phải

• Đau làm gián đoạn giấc ngủ 

Rối loạn chức năng túi mật được chẩn đoán khi đáp ứng các tiêu chuẩn Rome IV, trong trường hợp không có sỏi đường mật hoặc nguyên nhân có tính cấu trúc của cơn đau đó. Thông thường, xạ hình là bất thường hoặc giảm phân suất tống mật của túi mật.

Rối loại chức năng cơ vòng Oddi phía đường mật được chẩn đoán khi đáp ứng các tiêu chuẩn Rome IV, trong trường hợp không có sỏi đường mật hoặc nguyên nhân có tính cấu trúc của cơn đau, cộng với tăng aminotransferase hoặc ống mật chủ giãn (nhưng không phải cả hai). Thông thường, các xét nghiệm huyết thanh về tuyến tụy là bình thường, đo áp lực cơ vòng Oddi có thể bất thường và xạ hình có thể bất thường.

Chẩn đoán rối loạn chức năng cơ vòng Oddi do tụy khi đáp ứng tiêu chuẩn Rome IV trên bệnh nhân có tiền sử tái phát các đợt viêm tụy cấp vô căn (cơn đau điển hình kèm theo amylase hoặc lipase > 3 lần bình thường và/hoặc bằng chứng chẩn đoán hình ảnh của viêm tụy cấp) cộng với không có nguyên nhân rõ ràng, chẩn đoán hình ảnh bằng siêu âm qua nội soi âm tính và đo áp lực cơ vòng Oddi bất thường.

• Không rõ ràng nhưng đôi khi cắt túi mật nội soi hoặc cắt cơ vòng qua nội soi

Mổ nội soi cắt bỏ túi mật cải thiện kết quả cho những bệnh nhân có sỏi vi thể và có thể vận động túi mật bất thường. Mặt khác, vai trò của thủ thuật cắt túi mật qua nội soi hoặc thủ thuật nội soi cắt cơ vòng vẫn còn là vấn đề. Đã chứng minh các phương pháp điều trị bằng thuốc không mang lại lợi ích.