Bướu cổ đơn thuần không độc, có thể lan tỏa hoặc dạng nốt, là tình trạng phì đại tuyến giáp không phải ung thư mà không có cường giáp, suy giáp hoặc viêm. Trừ trường hợp thiếu hụt iốt nặng, chức năng tuyến giáp bình thường và bệnh nhân không có triệu chứng, ngoại trừ tuyến giáp tăng kích thước rõ, ko đau. Chẩn đoán dựa vào lâm sàng và xác định chức năng tuyến giáp bình thường. Điều trị dựa vào nguyên nhân, nhưng phẫu thuật cắt tuyến giáp bán phần là cần thiết nếu bướu giáp quá lớn.
(Xem thêm Tổng quan về chức năng tuyến giáp.)
Bướu giáp đơn thuần, nguyên nhân thường gặp nhất của bướu cổ, thường thấy ở tuổi dậy thì, trong khi mang thai và khi mãn kinh. Nguyên nhân xảy ra ở những thời điểm này thường không rõ ràng. Nguyên nhân được biết đến bao gồm
Các khiếm khuyết sản xuất hormone tuyến giáp nội tại
Ăn các thực phẩm có chứa các chất ức chế tổng hợp hormone tuyến giáp (goitrogen, ví dụ sắn, rau cải xanh, súp lơ, cải bắp), như có thể xảy ra ở những nước mà sự thiếu iốt là thường gặp
Các loại thuốc có thể làm giảm quá trình tổng hợp hormone tuyến giáp (ví dụ: amiodarone hoặc các hợp chất chứa iốt khác, lithium)
Thiếu iốt rất hiếm ở Bắc Mỹ nhưng vẫn là nguyên nhân phổ biến nhất của bệnh bướu cổ trên toàn thế giới (bướu cổ địa phương). Sự tăng nhẹ bù trừ của hormone kích thích tuyến giáp (TSH) xảy ra, ngăn ngừa suy giáp, nhưng tình trạng kích thích TSH dẫn đến hình thành bướu cổ. Chu kì tái phát kích thích và teo tuyến giáp có thế gây ra hình thành những bướu nhân giáp đơn thuần. Tuy nhiên, căn bệnh thực sự của hầu hết các bướu giáp đơn thuần ở các vùng thiếu iốt là không rõ.
Các triệu chứng và dấu hiệu của bệnh bướu cổ không độc hại đơn giản
Bệnh nhân bị bướu cổ thường không có triệu chứng. Những người có bướu cổ lớn hơn có thể bị khó nuốt, khàn giọng hoặc cảm giác đầy họng (cảm giác có cục ở họng) (1). Bệnh nhân có thể có tiền sử ăn ít iốt hoặc ăn quá nhiều thực phẩm gây bướu giáp, nhưng những hiện tượng này hiếm gặp ở Bắc Mỹ.
Trong giai đoạn đầu, bướu cổ tương đối mềm, đối xứng và nhẵn. Sau đó, có thể phát triển nhiều nốt và nang.
Tài liệu tham khảo về các triệu chứng và dấu hiệu
1. Sajisevi M, Caulley L, Eskander A, et al. Evaluating the Rising Incidence of Thyroid Cancer and Thyroid Nodule Detection Modes: A Multinational, Multi-institutional Analysis. JAMA Otolaryngol Head Neck Surg 2022;148(9):811-818. doi:10.1001/jamaoto.2022.1743
Chẩn đoán bệnh bướu cổ không độc hại đơn giản
Sự hấp thu iốt phóng xạ tại tuyến giáp
Xạ hình tuyến giáp
Siêu âm tuyến giáp
Nồng độ thyroxine (T4), triiodothyronin (T3), và hormone kích thích tuyến giáp (TSH)
Trong giai đoạn đầu, sự hấp thụ iốt phóng xạ của tuyến giáp có thể là bình thường hoặc cao khi đo độ tập trung iod. Xét nghiệm chức năng tuyến giáp kết quả thường bình thường. Các kháng thể tuyến giáp được đo để loại trừ viêm tuyến giáp Hashimoto.
Trong bướu cổ địa phương, TSH huyết thanh có thể tăng nhẹ và T4 huyết thanh có thể thấp hoặc bình thường thấp, nhưng T3 huyết thanh thường là bình thường hoặc hơi cao.
Siêu âm tuyến giáp được thực hiện để xác định xem có các nhân gợi ý ung thư hay không.
Điều trị bướu cổ đơn giản không độc hại
Phụ thuộc vào nguyên nhân
Ở những vùng thiếu iốt, loại bỏ tình trạng thiếu iốt bằng các biện pháp sau:
Bổ sung iốt vào muối
Uống dầu iốt
Tiêm dầu iốt hàng năm
Bổ sung iốt vào nước, hoa màu, hoặc thức ăn gia súc
Nên ngừng sử dụng bất kỳ chất gây bướu cổ nào (ví dụ: sắn, bông cải xanh, súp lơ, bắp cải).
Trong các trường hợp khác, sự ức chế trục dưới đồi-tuyến yên và hormone tuyến giáp ức chế sản xuất TSH (và do đó kích thích tuyến giáp).
Liều lượng levothyroxine vừa phải (100 đến 150 mcg/ngày đường uống tùy thuộc vào TSH huyết thanh) rất hữu ích ở những bệnh nhân trẻ tuổi để giảm TSH huyết thanh xuống mức bình thường thấp. Levothyroxine bị chống chỉ định ở những bệnh nhân cao tuổi mắc bướu cổ dạng nốt không độc vì những bướu cổ này hiếm khi co lại và có thể chứa các vùng tự chủ, do đó liệu pháp levothyroxine có thể dẫn đến cường giáp.
Bướu cổ lớn đôi khi cần phải phẫu thuật để thu nhỏ tuyến đủ để tránh cản trở hô hấp, nuốt hoặc để khắc phục các vấn đề về thẩm mỹ.
Điều trị bằng iốt-131 đối với bướu cổ lớn thường không hiệu quả trừ khi có bằng chứng rõ ràng về chức năng tự chủ được biểu hiện bằng TSH bị ức chế.
Những điểm chính
Chức năng tuyến giáp thường bình thường.
Khi nguyên nhân là thiếu iốt, bổ sung iốt là cách điều trị hiệu quả.
Ngăn chặn sản xuất TSH bằng cách cho levothyroxine rất hữu ích ở những bệnh nhân trẻ tuổi hơn để ngăn chặn sự kích thích tuyến giáp và bướu cổ co lại.
Phẫu thuật có thể cần thiết cho bướu cổ lớn.
