Loán sản xương-sụn có liên quan đến sự phát triển bất thường của xương hoặc sụn, dẫn đến rối loạn phát triển xương, thường là lùn ngắn xương chi. Chẩn đoán bằng thăm khám lâm sàng, chụp Xquang, và trong một số trường hợp, xét nghiệm di truyền. Điều trị là phẫu thuật.
Các bất thường di truyền đã được xác định trong hầu hết các bệnh loạn sản xương - sụn. Các đột biến này thường gây rối loạn chức năng trong các protein liên quan đến sự tăng trưởng và sự phát triển mô liên kết, xương hoặc sụn ( xem Bảng: Các thể của loạn sản xương sụn).
Người lùn là người có tầm vóc thấp (chiều cao người trưởng thành) < 4 ft 10 in) thường liên quan đến tăng trưởng không cân xứng của thân và chi.
Chứng loạn sản sụn là loại bệnh lùn chi ngắn phổ biến nhất và được biết đến nhiều nhất, nhưng cũng có nhiều loại riêng biệt khác, khác nhau nhiều về nền tảng di truyền, quá trình và tiên lượng (xem bảng Các loại bệnh lùn loạn sản xương sụn). Lùn ngắn xương chi bẩm sinh gây chết (loạn sản than phổi do đột biến gen trên cùng gen với loạn sản sụn) gây ra các biến dạng nghiêm trọng ở ngực và suy hô hấp ở trẻ sơ sinh, dẫn đến tử vong.
Các thể của loạn sản xương sụn
Rối loạn | Triệu chứng và Dấu hiệu | Di truyền theo cách thông thường | Sản phẩm gen bị lỗi |
|---|---|---|---|
bất sản sụn | Trán to, mũi hình yên ngựa, cột sống quá ưỡn, chân vòng kiềng | thụ thể 3 yếu tố phát triển nguyên bào sợi (FGFR) | |
Loạn sản sụn đốm | thay đổi các triệu chứng ngoài xương X-quang cho thấy chấm ở đầu xương ở trẻ nhỏ do vôi hóa | Xem bên dưới | Xem bên dưới |
Loạn sản sụn đốm (dạng gốc chi) | ngắn gốc chi rõ ràng Tử vong khi còn nhỏ | Thụ thể nhận tín hiệu perixom loại 2 (PTS2) | |
Loạn sản sụn đốm (dạng Conradi-Hünermann) | Nhẹ, ngắn chi không đều Lành tính | Di truyền trội nhiễm sắc thể thường hoặc liên kết giới tính là chính | Delta (8) -delta (7) -rosolase đồng vị emopamil-protein (EBP) |
Loạn sản sụn- da (hội chứng Ellis-van Creveld [EVC]) | Ngắn ngọn chi, thừa ngón sau trục, khuyết tật cấu trúc tim | EVC, EVC2 | |
loạn sản | Bệnh lùn nặng với ngón quá cứng và bàn chân vẹo | Gia đình vận chuyển chất tan 26 (vận chuyển sulfat), thành viên 2 (SLC26A2) | |
thiểu sản sụn | Các triệu chứng giống bất sản sụn nhưng nhẹ hơn | Thụ thể nhân tố tăng trưởng nguyên sợi bào 3 (FGFR3-không phải tất cả bệnh nhân) | |
Loạn sản Mesomelic* | Chủ yếu ngắn cánh tay và cẳng chân Mặt bình thường và xương sống | Nhiễm sắc thể X (SHOX), nhiễm sắc thể Y | |
Loạn sản sụn-hành xương† | Ở một số dạng, giảm hấp thu, giảm bạch cầu trung tính, giảm bạch cầu lympho | Thụ thể hormone tuyến cận giáp (PTHR), collagen loại X (COL10A1) | |
Loạn sản nhiều đầu xương | Lùn nhẹ, xương sống và mặt bình thường, đôi khi ngón tay ngắn và mập, loạn sản hông (thường là triệu chứng thứ nhất) Rất dị hợp tử | Gia đình vận chuyển chất tan 26 (vận chuyển sulfate), thành viên 2 (SLC26A2; mẫu AR) | |
Chứng giả loạn sản sụn | Mặt bình thường, lùn các mức độ khác nhau và gù vẹo cột sống Dị hợp tử | Protein ma trận sụn(COMP) | |
Loạn sản đầu xương-cột sống | Chủ yếu, cong vẹo cột sống Đôi khi đôi mắt cận thị và mặt phẳng Dị hợp tử | Collagen loại II (COL2A1), phức hợp protein giao nhận, tiểu đơn vị 2 (TRAPPC2, còn được gọi là SEDL) | |
* Có một số dạng được lấy theo tên người (ví dụ: Nievergelt, Langer). | |||
† Lấy theo tên nhiều người khác nhau (ví dụ: Jansen, Schmid, McKusick). | |||
AD = di truyền trội; AR = di truyền lặn nhiễm sắc thể thường; XL =liên kết giới tính. | |||
Chẩn đoán loạn sản xương sụn
X-quang
Những thay đổi đặc trưng trên X-quang có thể giúp chẩn đoán. Phải chụp X-quang toàn thân cho tất cả trẻ sơ sinh bị bệnh, ngay cả khi đã tử vong, vì độ chính xác chẩn đoán là cần thiết để dự đoán tiên lượng.
Chẩn đoán trước sinh bằng nội soi thai hoặc siêu âm có thể trong một số trường hợp (ví dụ, khi ngắn chân thai nặng).
Các xét nghiệm chuẩn trong phòng thí nghiệm không giúp ích gì, nhưng chẩn đoán phân tử là khả thi đối với loạn sản sụn với các dị tật phân tử đã biết.
Xét nghiệm di truyền được khuyên nếu chẩn đoán không thể được thực hiện dựa trên căn cứ lâm sàng hoặc nếu gia đình mong muốn tư vấn di truyền.
Điều trị loạn sản xương sụn
Đôi khi phẫu thuật kéo dài chi, phẫu thuật chỉnh sửa chân vòng kiềng hoặc thay khớp
Trong bất sản sụn, điều trị bằng hormone tăng trưởng thường không có hiệu quả. Tuy nhiên, đã có vosoritide (một chất tương tự natriuretic peptide loại C) và thuốc đã cho thấy kết quả đáng khích lệ trong các nghiên cứu (1) về tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của xương.
Sự tăng chiều cao người lớn có thể đạt được bằng việc phẫu thuật kéo dài chi. Chân vòng kiềng có thể được điều chỉnh bằng phẫu thuật. Trong loạn sản sụn và các loạn sản xương sụn không gây chết khác, phẫu thuật (ví dụ thay thế khớp háng) có thể giúp cải thiện chức năng khớp.
Thiểu sản mỏm nha có thể dẫn đến trật khớp đốt sống cổ thứ nhất và trật khớp đốt sống cổ thứ hai và chèn ép tủy sống. Do đó, các răng tủy sống nên được đánh giá trước mổ và, nếu nó không bình thường, đầu của bệnh nhân cần được hỗ trợ cẩn thận khi đặt nội khí quản trong gây mê.
Bởi vì mô hình di truyền và đột biến gen ở hầu hết các loại được biết, tư vấn di truyền có thể có hiệu quả.
Các tổ chức như Little People of America cung cấp nguồn lực cho những người bị bệnh và hành động như những người ủng hộ nhân danh họ. Các tổ chức tương tự đang hoạt động ở các nước khác.
Tài liệu tham khảo về điều trị
1. Savarirayan R, Irving M, Bacino CA, et al: C-type natriuretic peptide analogue therapy in children with achondroplasia. N Engl J Med 381(1):25–35, 2019. doi: 10.1056/NEJMoa1813446
Những điểm chính
Loạn sản xương-sụn là những bất thường di truyền của sự phát triển của mô liên kết, xương và/hoặc sụn.
Có rất nhiều loại khác nhau, khác nhau về loại đột biến, tiến trình và tiên lượng nhưng tất cả đều gây ra tình trạng lùn và sự tăng trưởng không đều của thân và chi.
Chẩn đoán là do triệu chứng lâm sàng và xác định những thay đổi X-quang đặc trưng.
Liệu pháp hormone tăng trưởng thường không hiệu quả.
Thông tin thêm
Tài nguyên bằng tiếng Anh sau đây có thể hữu ích. Vui lòng lưu ý rằng CẨM NANG không chịu trách nhiệm về nội dung của tài liệu này.
Little People of America: An organization providing community resources and medical support and information to people of short stature
